Niks witte handschoenen, het oudste archiefstuk van Nederland wordt gewoon met blote handen aangepakt

Witte handschoenen dragen of niet? In archieven zijn de katoenen kledingstukken in de ban gedaan. "Alsof je de krant leest met wanten aan", zegt Gabrielle Beentjes van het Nationaal Archief.

Een oplettende lezer van NRC Handelsblad zag bovenstaande foto in de krant staan en klom meteen in de pen. De witte handschoenen die gedragen worden om het archief van de Joodse verzetsstrijder Janny Brandes-Brilleslijper aan te pakken, worden helemaal niet meer gebruikt in archieven. Ze kunnen schimmelsporen overbrengen, schreef de lezer. Zou het ontvangende Verzetsmuseum in Amsterdam er echt zo naast zitten?

Niet om schimmels te voorkomen

Het doet je misschien meteen denken aan Boudewijn Buch. Hij stond begin jaren 2000 bekend om zijn optredens bij het programma Barend en Van Dorp, waarbij hij veelvuldig handschoentjes droeg om schatten uit zijn persoonlijk archief te laten zien. "Het klopt dat die we niet meer gebruiken", zegt Gabrielle Beentjes, senior conserveringsadviseur bij het Nationaal Archief in Den Haag, het grootste openbare archief dat ons land heeft.

Het heeft alleen niets te maken met de schimmelsporen. "Je moet je voorstellen dat je dan met wanten aan de krant probeert te lezen. Je kunt niet echt lekker een bladzijde om slaan en je maakt sneller kreukels en zelf scheurtjes", zegt Beentjes. Papier dat eenmaal gekreukeld is geweest wordt nooit meer zo glad als voorheen.

Handen wassen

De schimmelsporen zijn wel een zorg, net als vuil en huidvet. Om te voorkomen dat kwetsbaar papier daaronder komt te zitten wassen de archivarissen heel goed hun handen.

"Vooraf en achteraf, want je weet niet wat je allemaal aan je handen hebt als je in de oude papieren hebt zitten zoeken", zegt Beentjes. Ook bezoekers moeten hun handen goed wassen, ontsmettingsgel is daarbij om dezelfde reden niet toegestaan.

Bekijk ook

• 

  In Rotterdam opent het eerste kunstdepot ter wereld waar publiek welkom is en zo ziet het eruit

  • 04-11-2021

Nachtmerrie

Ook in het Regionaal Historisch Centrum Limburg in Maastricht worden witte katoenen handschoenen steeds minder en minder gebruikt. Een medewerker zag wel eens mensen de vinger van de handschoen natlikken als bladeren door historische documenten niet ging, de nachtmerrie van elke conservator.

Alleen nog voor foto's en beeldmateriaal zijn de witte handschoentjes in omloop. Ze worden dan ook nog veelvuldig gewassen, zegt Tine Wouters, medewerker restauratie en conservering. Het liefst worden exemplaren van nitril gebruikt.

Oudste archiefstuk

Het oudste archiefstuk van Nederland ligt in Maastricht. Het is een akte uit 950 waarbij koning Otto I rechten verleent aan zijn leenman Ansfried. Wordt dit unieke kostbare document dan ook met blote handen aangepakt? Ja, zegt Wouters volmondig.

"Dat wordt niet zomaar in raadpleging gegeven uiteraard, dat wordt eerst gehanteerd door mijzelf, als restaurateur. Ik was eerst mijn handen heel goed en pak het daarna met, ja, mijn blote handen op."

Bron: ANP

Respect

Het beeld van de archivaris met witte handschoenen is volgens Beentjes van het Nationaal Archief nogal hardnekkig, omdat er iets van respect voor het stuk uit blijkt. Daarom worden in de media vaak foto's en beelden gebruikt waarbij ze gedragen worden.

De foto is NRC is daar een goed voorbeeld van. Volgens een woordvoerder van het Verzetsmuseum Amsterdam worden ook daar geen witte handschoenen meer gedragen bij het omgaan met papieren archief. Echter, vlak voor de betreffende foto werd genomen had de archivaris even een klokje van Janny Brandes-Brilleslijper vast. Bij objecten worden ze namelijk nog wel gebruikt. Vlak daarna pakte hij voor de foto even het boekje. De bovenstaande afbeelding is er dus min of meer doorheen geglipt.