Terwijl de NAVO-landen Zweden graag toe willen laten tot het militair bondgenootschap, steekt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zijn hakken in het zand. Hoe moet je daarmee omgaan? "Met reageren speel je hem alleen maar in de hand."

De spanningen tussen Turkije en Zweden bereikten de afgelopen dagen een kookpunt. In Zweden werden poppen van Erdogan opgehangen en korans verbrand, in Turkije vlogen Zweedse vlaggen in brand en was het onrustig voor de Zweedse ambassade. Diplomatieke ontmoetingen tussen de landen zijn afgezegd.

'Zweden herbergt terroristen'

De spanningen tussen de twee landen liepen de laatste tijd al steeds hoger op, vanwege de eisen die Erdogan aan Zweden stelde voor NAVO-toetreding. Een embargo op leveranties van Zweedse wapens aan Turkije werd daarom al opgeheven en Zweden stopte de steun aan bepaalde Koerdische organisaties.

Maar dat was volgens de Turkse president nog niet genoeg. Hij zei dat het Scandinavische land 'terroristen herbergt' en stelde daarom een lijst met 130 namen op van mensen die moeten worden uitgeleverd aan Turkije. Pas dan kan hij de Zweedse toetreding tot de NAVO goedkeuren. Het is een eis waar Zweden om juridische redenen niet aan kan voldoen.

Aankomende verkiezingen

Nu alle andere NAVO landen hebben aangegeven Zweden bij het bondgenootschap te willen hebben, wordt de druk om de Zweedse toetreding goed te keuren enorm hoog. Toch bindt Erdogan niet in. Dat hij zich zo verzet en stevige retoriek uit, heeft volgens Turkije-kenner Isa Yusibov alles te maken met de aankomende presidentsverkiezingen in mei.

"Erdogan staat er niet super goed voor in de peilingen. Als hij het vuurtje op blijft stoken, kan hij zich laten zien als sterke, onbuigbare leider die overeind blijft terwijl hij onder vuur ligt", legt Yusibov uit. "En hij kan Turkije neerzetten als belangrijk land, daar spint hij garen bij."

Niet op korte termijn inbinden

Volgens hoogleraar internationale betrekkingen Annette Freyberg-Inan aan de Universiteit van Amsterdam is het zaak niet te veel in te gaan op de provocaties van Erdogan. Daar is de Turkse president volgens haar namelijk op uit. "Met reageren speel je hem alleen maar in de hand. Daarmee voed je het frame van een strijd van westerse landen tegen Turkije."

"En je biedt hem daarmee de kans zich nog verder neer te zetten als de onbuigbare leider", legt ze uit. De kans dat Erdogan op korte termijn zal inbinden is volgens beide experts dan ook klein. Ze verwachten dat Turkije pas na de presidentsverkiezingen zal gaan draaien.

'Hij melkt situaties helemaal uit'

"Erdogan heeft er een handje van om dit soort situaties helemaal uit te melken", vertelt Yusibov. "Hij heeft het al eens eerder gedaan in 2009, toen de Deense premier Rasmussen werd voorgesteld als nieuwe secretaris-generaal van de NAVO. Dat blokkeerde Erdogan. Met een paar toezeggingen is dat toen opgelost."

Los van de eisen aan Zweden probeert de Turkse president volgens hem ook andere dingen geregeld te krijgen. "Hij wil bijvoorbeeld dat de VS straaljagers aan Turkije verkoopt. Hij zegt tegen de VS geen groen licht te geven voor de Zweedse toetreding - iets waar de Amerikanen groot voorstander van zijn - vóór hij een deal heeft over die straaljagers."

'De storm zal overtrekken'

'Zo min mogelijk doen', dat is beste advies dat Freyberg-Inan aan de Zweden kan geven. "Niet laten blijken dat je beledigd of geïrriteerd bent. De storm zal overtrekken", denkt de hoogleraar internationale betrekkingen.

Na de verkiezingen zal blijken dat Erdogan een NAVO-lidmaatschap voor Zweden eigenlijk helemaal niet zo belangrijk vond, verwacht ze. "En zal er makkelijker groen licht komen voor de Zweedse toetreding tot de NAVO."

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."