meer NPO start

Nicotine zonder tabak het nieuwe roken? Snus steeds populairder onder Nederlandse jongeren

Nicotine zonder tabak het nieuwe roken? Snus steeds populairder onder Nederlandse jongeren
Het Zweedse snus wordt ook in Nederland steeds populairder
Bron: EenVandaag

Zanger André Hazes jr. gebruikt het, net als voetballer Hakim Ziyech en vele onbekende Nederlanders: snus. Een zakje met smaakstof en nicotine dat je tussen lip en tandvlees stopt. En over die nicotine maken ze zich bij de Jellinek kliniek veel zorgen.

Snus - je spreekt het uit als 'snuus' - zou rokers helpen om van hun verslaving af te komen. Het zit in kleine rechthoekige zakjes, zo groot als een stukje kauwgom. Om het te gebruiken, plaats je het zakje tussen je lip en tandvlees en laat het daar een paar minuten zitten. Het zakje geeft smaak en nicotine af.

Allerlei smaken

"Je ziet het niet, je ruikt het niet en het is lang niet zo schadelijk als roken", zegt Rick Jansen. Samen met Riny van den Berg verkoopt hij snus vanuit een autogarage in Wijchen.

Het goedje komt uit Zweden, vertelt Rick. Daar zit er tabak in, maar dat mag in Nederland niet. "We hebben allerlei smaken, zelfs tabakssmaak." Rick en Riny zien de verkoop elke maand stijgen. "We zijn inmiddels in contact met grote ketens als Primera."

Lees ook

Nieuwe verslaving

Bij Jellinek, een landelijke kliniek voor verslavingszorg, zien ze de opmars van snus ook. Het is niet zo onschuldig als het lijkt, zeggen zij. Jellinek vreest dat het gebruik van snus een opstapje wordt naar tabaksgebruik.

"Het wordt verkocht als een middel om van het roken af te komen, maar de marketing richt zich op jongeren", zegt preventiewerker Tom Bart van Jellinek. Hij maakt zich zorgen. "De nicotine werkt verslavend. Wie zit er nu op een nieuwe verslaving te wachten?"

Roken schadelijker

Toch zien verkopers Rick en Riny uit Wijchen ook pluspunten. Snus helpt wel degelijk om van het roken af te komen, zeggen zij.

Over één ding zijn de preventiewerker en de snusverkopers het in elk geval eens: als je toch nicotine wil, is roken van tabak schadelijker dan snus. "En het stinkt meer", voegt Rik daaraan toe.

Bekijk hier de tv-reportage over snus.

Zweeds gebruik

Nicotine tot je nemen via een snuszakje is een Zweeds gebruik. "Ongeveer 20 procent van de mannen gebruikt het daar", zegt de in Nederland wonende Zweedse journalist Charlotte Boström. "De Zweden gebruiken de 'oervorm' van snus, die is op basis van tabak."

Toen er in 1995 in Zweden een referendum werd gehouden over toetreding tot de Europese Unie werd het zelfs een belangrijk punt: snus op basis van tabak moest wat de Zweden betreft legaal blijven. Daarom is Zweden nu het enige land dat snus op basis van tabak verkoopt. "Ik laat af en toe een pakje opsturen", bekent Boström. "Daar ben ik niet trots op. Het is toch een soort verslaving."

Verlangen naar nicotine

Via social media wordt er reclame gemaakt voor snus, daar worden bn'ers als André Hazes jr. voor ingezet. Ook voetballer Hakim Ziyech maakt er geen geheim van snus te gebruiken.

Tom Bart van Jellinek is er niet gerust op. "Uiteindelijk verlang je naar de nicotine. Je weet dat een op de vier mensen uiteindelijk overlijdt aan roken. Alles wat leidt tot het beginnen met roken moeten we aanpakken."

Lees ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

AfD niet meer door alle partijen genegeerd in Duitsland: 'Moeilijk vol te houden bij een zeker draagvlak'

In Duitsland werkten traditionele partijen tot nu toe niet samen met het radicaal-rechtse AfD. Toch trokken de christendemocraten deze week ineens op met de partij bij een motie over migratieregels. Die keuze maakt, net voor de verkiezingen, veel los.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe gevaarlijk is koppen in het voetbal nou echt? 'Algeheel verbod is symboolpolitiek'

Hoe gevaarlijk is koppen in het voetbal nou echt? 'Algeheel verbod is symboolpolitiek'
Bron: ANP

Voetballers maken zich zorgen: nog steeds wordt er volop gekopt, al wordt regelmatig koppen ook gelinkt aan hersenaandoeningen zoals alzheimer. Toch ziet de KNVB vooralsnog geen reden om het helemaal te verbieden.

Peter Houtman, voormalige spits en al vele jaren stadionspeaker van Feyenoord, heeft aangekondigd dat hij binnenkort stopt met zijn werkzaamheden. Bij hem is de ziekte van Alzheimer vastgesteld. Veel voetballers maken zich nu zorgen of hen hetzelfde lot te wachten staat.

Koppen verbannen

"Als voetbalspelers koppen gebeurt er iets in hun hersenen waardoor er schade ontstaat. Dat laten onderzoeken zien", zegt voormalig profvoetballer Evgeniy Levchenko, tegenwoordig voorzitter van spelersvakbond VVCS.

Levchenko pleit ervoor om koppen daarom helemaal te verbannen uit het voetbal: "Een kopbal kan net zo hard zijn als de stoot van een bokser. Als je zo'n bal telkens tegen je hoofd krijgt, als je er continu aan wordt blootgesteld, dat is gewoon slecht voor je hersenen."

Bekijk ook

'Niet kind met badwater weggooien'

Verschillende onderzoeken, onder meer uit Schotland en Frankrijk, laten een verband zien tussen veelvuldig koppen en kopduels bij voetballers, en latere schade aan de hersenen. Dat geeft ook manager sportgeneeskunde Edwin Goedhart van de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) toe.

"Maar we moeten ook niet het kind met het badwater weggooien", waarschuwt de bondsarts. "Hersenschade is in de eerste plaats een mogelijk risico in het professionele voetbal, en dan met name bij spitsen die veel lange ballen aannemen of vaak in luchtduels terechtkomen."

Amateurvoetbal veel minder heftig

"Ook wij maken ons zorgen, dat wil de KNVB zeker niet onder tafel vegen," vervolgt de bondsarts. "Maar je wil mensen ook niet onnodig bang maken. In het amateurvoetbal gaat het er veel minder heftig aan toe dan bij de professionals."

"In het betaalde voetbal is het risico veel groter, dat kun je niet zomaar vertalen naar de 1 miljoen amateurvoetballers. Het zijn bijna twee verschillende sporten."

Bekijk ook

Betere protocollen en anders trainen

Volgens Goedhart is er nu al minder blootstelling dan in de jaren 70. "En we hebben betere protocollen, bijvoorbeeld voor de eerste week na een hersenschudding." Daarnaast worden kinderen nu anders getraind in het voetbal, vertelt hij.

"De gouden motorische jaren zijn rond je 10de, dan leren kinderen heel veel. Als je ze in die periode aanleert hoe je veilig kunt koppen, is dat ontzettend belangrijk." De bondsarts vertelt: "Vroeger werd er tijdens trainingen wel eens zo'n 20 minuten achter elkaar koppen geoefend. Dat doen we al lang niet meer. En laten we niet vergeten: we wíllen ook dat kinderen sporten. Als er veel zorgen, zijn gaan ze nog minder bewegen."

Moet koppen bij het voetballen verboden worden?

'Het heet niet voor niets vóétbal'

Levchenko vindt toch dat er strengere maatregelen moeten komen: "Het heet niet voor niets vóétbal. Wat heeft het koppen voor toegevoegde waarde als het tegelijkertijd het risico op hersenschade verhoogt? Ik vind dat de regelgeving herzien moet worden, op FIFA-, UEFA- en KNVB-niveau."

Goedhart benadrukt dat er al aanpassingen zijn gedaan: "De jeugd voetbalt bijvoorbeeld op kleinere velden, zodat het aantal kopballen tot een minimum wordt beperkt, en met lichtere ballen."

Onderzoek met Amsterdam UMC

"We doen nu onderzoek, samen met het Amsterdam UMC. Er wordt bij amateurs die op hoog niveau spelen gekeken wat er precies gebeurt tijdens het koppen. Met de resultaten van dat onderzoek kunnen we eventuele risico's gericht gaan beperken."

De KNVB-arts denkt wel dat dit tot aanpassing van regels gaat leiden: "Maar dan gericht: wat is de oorzaak, waar liggen nou echt de risico's? Dat zou bijvoorbeeld kunnen zijn: geen lange ballen meer van de keeper. De bal moet dan eerst een keer stuiteren, zodat die minder impact heeft. Of een regel die het duiken naar de bal beperkt."

Symboolpolitiek

Een breed verbod op koppen en kopduels gaat er niet komen, denkt de bondsarts. "Met een algeheel verbod ben je alleen maar bezig met symboolpolitiek."

Evgeniy Levchenko is het daar niet mee eens: "Mooi dat dit soort pleisters geplakt worden. Maar als je de schade echt vóór wilt zijn, dan moet je de regels veranderen. Onze hersenen zijn zo belangrijk, die moet je gewoon beschermen. Peter Houtman is weer een voorbeeld. Ik vind het echt verschrikkelijk, ik krijg er een brok van in mijn keel."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant