radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Nicotine zonder tabak het nieuwe roken? Snus steeds populairder onder Nederlandse jongeren

Nicotine zonder tabak het nieuwe roken? Snus steeds populairder onder Nederlandse jongeren
Het Zweedse snus wordt ook in Nederland steeds populairder
Bron: EenVandaag

Zanger André Hazes jr. gebruikt het, net als voetballer Hakim Ziyech en vele onbekende Nederlanders: snus. Een zakje met smaakstof en nicotine dat je tussen lip en tandvlees stopt. En over die nicotine maken ze zich bij de Jellinek kliniek veel zorgen.

Snus - je spreekt het uit als 'snuus' - zou rokers helpen om van hun verslaving af te komen. Het zit in kleine rechthoekige zakjes, zo groot als een stukje kauwgom. Om het te gebruiken, plaats je het zakje tussen je lip en tandvlees en laat het daar een paar minuten zitten. Het zakje geeft smaak en nicotine af.

Allerlei smaken

"Je ziet het niet, je ruikt het niet en het is lang niet zo schadelijk als roken", zegt Rick Jansen. Samen met Riny van den Berg verkoopt hij snus vanuit een autogarage in Wijchen.

Het goedje komt uit Zweden, vertelt Rick. Daar zit er tabak in, maar dat mag in Nederland niet. "We hebben allerlei smaken, zelfs tabakssmaak." Rick en Riny zien de verkoop elke maand stijgen. "We zijn inmiddels in contact met grote ketens als Primera."

Lees ook

Nieuwe verslaving

Bij Jellinek, een landelijke kliniek voor verslavingszorg, zien ze de opmars van snus ook. Het is niet zo onschuldig als het lijkt, zeggen zij. Jellinek vreest dat het gebruik van snus een opstapje wordt naar tabaksgebruik.

"Het wordt verkocht als een middel om van het roken af te komen, maar de marketing richt zich op jongeren", zegt preventiewerker Tom Bart van Jellinek. Hij maakt zich zorgen. "De nicotine werkt verslavend. Wie zit er nu op een nieuwe verslaving te wachten?"

Roken schadelijker

Toch zien verkopers Rick en Riny uit Wijchen ook pluspunten. Snus helpt wel degelijk om van het roken af te komen, zeggen zij.

Over één ding zijn de preventiewerker en de snusverkopers het in elk geval eens: als je toch nicotine wil, is roken van tabak schadelijker dan snus. "En het stinkt meer", voegt Rik daaraan toe.

Bekijk hier de tv-reportage over snus.

Zweeds gebruik

Nicotine tot je nemen via een snuszakje is een Zweeds gebruik. "Ongeveer 20 procent van de mannen gebruikt het daar", zegt de in Nederland wonende Zweedse journalist Charlotte Boström. "De Zweden gebruiken de 'oervorm' van snus, die is op basis van tabak."

Toen er in 1995 in Zweden een referendum werd gehouden over toetreding tot de Europese Unie werd het zelfs een belangrijk punt: snus op basis van tabak moest wat de Zweden betreft legaal blijven. Daarom is Zweden nu het enige land dat snus op basis van tabak verkoopt. "Ik laat af en toe een pakje opsturen", bekent Boström. "Daar ben ik niet trots op. Het is toch een soort verslaving."

Verlangen naar nicotine

Via social media wordt er reclame gemaakt voor snus, daar worden bn'ers als André Hazes jr. voor ingezet. Ook voetballer Hakim Ziyech maakt er geen geheim van snus te gebruiken.

Tom Bart van Jellinek is er niet gerust op. "Uiteindelijk verlang je naar de nicotine. Je weet dat een op de vier mensen uiteindelijk overlijdt aan roken. Alles wat leidt tot het beginnen met roken moeten we aanpakken."

Lees ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Rozemarijn heeft alleen bachelordiploma en daarom geen recht op compensatie, net als 20.000 andere studenten uit 'pechgeneratie'

Rozemarijn heeft alleen bachelordiploma en daarom geen recht op compensatie, net als 20.000 andere studenten uit 'pechgeneratie'
Oud-student Rozemarijn heeft geen recht op een studievoucher
Bron: Eigen foto

Zo’n 20.000 oud-studenten lopen de studievoucher van ruim 2.000 euro mis omdat het behalen van alleen een universitaire bachelor volgens de overheid niet als een volledig diploma telt. "Als ik dat had geweten, had ik andere keuzes gemaakt."

Voor het behalen van een 'volledig universitaire diploma' moeten studenten volgens DUO zowel een bachelor als masteropleiding hebben afgerond. Alleen de universitaire studenten die aan deze eis voldoen, komen in aanmerking voor de studievoucher: een compensatie van 2.097 euro voor het niet optimaal kunnen profiteren van de investeringen in het hoger onderwijs.

'Ik schrok'

De regel zorgt voor grote frustratie onder studenten die hier niet aan voldoen, zo ook bij de 25-jarige oud-student Rozemarijn Gierkink. Op een informatiesite dacht zij eerder te lezen dat ze recht had op een studievoucher, maar toen ze via DUO inlogde bleek dit anders te zijn. "Ik zag toen dat het bedrag niet van mijn schuld afgehaald was. Ik schrok, want dit kostte me toch weer 2.000 euro."

"Ik heb tussen 2017 en 2023 een wo-bachelor Kunsten, Cultuur en Media gestudeerd in Groningen en geen aanvullende beurs gehad. Toch krijg ik niets terug."

Studievoucher ter compensatie

Wat bleek nou? Rozemarijn voldoet maar aan twee voorwaarden voor de voucher. En om in aanmerking te komen voor de studievoucher moeten studenten aan de volgende drie voorwaarden voldoen: nog nooit eerder een voucher hebben ontvangen, tussen september 2015 en augustus 2019 zijn begonnen met de studie, én zowel een bachelor als master of een hbo-opleiding binnen 10 jaar hebben afgerond.

Pas wanneer een student aan alle drie de voorwaarden voldoet, komt hij of zij in aanmerking voor de compensatie. Dit jaar is de tegemoetkoming voor de voucher 2.097,08 euro, dit bedrag wordt verrekend met de huidige studieschuld.

Bekijk ook

'Als ik dit had geweten'

Voor Rozemarijn was een master doen destijds geen optie. "Ik heb 6 jaar gedaan over een 3-jarige opleiding en niemand die toen zei: 'misschien moet je doorgaan met studeren, want een wo-bachelor is niet genoeg voor een geldbedrag in de toekomst.' Dat maakt het extra zuur."

Met de kennis van nu had Rozemarijn andere keuzes gemaakt, vertelt ze. "Ik heb bestuursjaren gedaan en daardoor vertraging opgelopen. Als ik dit allemaal had geweten, had ik misschien mijn studie sneller afgerond of meteen een master gedaan."

Schande

Voorzitter van de Landelijke studentenvakbond (LSVb), Abdelkader Karbache hoort verhalen als die van Rozemarijn dagelijks. "Het gaat om zo'n 20.000 oud-studenten die dus geen recht hebben op deze voucher, omdat de overheid alleen een wo-bachelor niet als volledige opleiding ziet."

"Dat is problematisch, omdat juist deze groep vaak vanwege financiële redenen geen master meer kan doen," zegt Karbache. "Zij ronden zo snel mogelijk hun bachelor af en gaan met dat papiertje bijdragen aan de maatschappij door te werken. Dat juist zij financieel gestraft worden door de voucher niet te ontvangen, vind ik een schande."

Bekijk ook

Afspraken herzien

Bij de invoering van het leenstelsel in 2015 is besloten dat alleen een combinatie van een bachelor- en masterdiploma als volledige opleiding geldt. Hoewel DUO destijds studenten hierover heeft geïnformeerd, merkt LSVb-voorzitter Karbache dat veel studenten daar niets van weten.

"De informatievoorziening is gebrekkig, waardoor studenten niet weten waar ze aan toe zijn", merkt hij op. "Het is tijd om de afbakening opnieuw te bekijken en ook wo-bachelorstudenten te compenseren."

'Niemand snapt er nog iets van'

Maar, onderwijsminister Bruins stelt dat het herzien van de regels niet wenselijk is omdat dit de stabiliteit van het overheidsbeleid zou ondermijnen.

Karbache reageert met een lach bij het woord 'stabiel'. "De spelregels veranderen telkens opnieuw. Eerst was de studievoucher een certificaat, nu is het een geldbedrag. De overheid moet stoppen met het bedenken van nieuwe regels, want niemand snapt er nog iets van."

Bekijk ook

Juridische stappen

Volgens de LSVb is dit de zoveelste trap na aan de pechgeneratie. "Wij overwegen inmiddels juridische stappen om de studievoucher ook voor wo-bachelor studenten uit te laten betalen", laat voorzitter Karbache weten.

"Het gaat om een bedrag van ruim 2.000 euro, dat willen en kunnen zij niet missen. En daarnaast zorgt dit opnieuw voor een vertrouwensbreuk tussen studenten en de overheid die niet zomaar is opgelost."

'Toch gun ik het anderen'

Of Rozemarijn ooit nog gecompenseerd wordt voor haar studielening, blijft voorlopig een mysterie. Wel gunt ze anderen de compensatie én een basisbeurs.

"Ik ben blij voor mijn broertje, die nu wel een basisbeurs krijgt. Maar het voelt heel cru. Geef ons dan échte compensatie. Dat is het gevoel dat blijft hangen", zegt ze tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dit is alles wat we tot nu toe weten over de kunstroof in het Drents Museum

Waar is de helm? Die vraag houdt iedereen bezig na de kunstroof van afgelopen weekend, waarbij Roemeense archeologische schatten uit het Drents Museum in Assen zijn gestolen. Ook kunstdetective Arthur Brand volgt de Drentse kunstroof op de voet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant