Iran dreigt vanaf morgen hun uraniumverrijking weer op te krikken. Het land is boos dat de EU de belofte niet waarmaakt om de handel in stand te houden. Ook de handel tussen Nederland en Iran is ingestort nadat de VS uit de nucleaire deal stapte.

"Als de overblijvende ondertekenaars van de nucleaire deal hun beloften niet nakomen, verhogen we na 7 juli de uraniumverrijking tot welke hoogte we maar willen." Dit statement deed de Iraanse president Hassan Rouhani afgelopen woensdag nadat Iran vorige week al de afgesproken limiet voor uraniumverrijking overschreed.

Grote bedrijven zijn vertrokken

Iran probeert de druk op de EU op te voeren nu het land zwaar gebukt gaat onder Amerikaanse sancties. Toen de Amerikaanse president Trump vorig jaar besloot uit de nucleaire deal te stappen, beloofde de EU om de deal en de handel met Iran in stand te houden. Daar komt echter niets van terecht.

Grote bedrijven als Peugot, Airbus en Siemens hebben Iran allang verlaten. Ook in Nederland is te zien dat de handel die na het sluiten van de deal in 2015 op gang kwam, alweer grotendeels is ingestort.

Handel met Iran
Bron: Bron: CBS
Handel met Iran

Instex

Volgens Peyman Jafari, Iran-deskundige aan de UvA, wordt Europa getest. "Bijna alle handel in de wereld gebeurt via de dollar. De VS hebben de macht om sancties ook aan derde landen op te leggen."

Europa probeert zich onafhankelijk op te stellen. Zo is een blokkadestatuut ingesteld, dat bedrijven verbiedt om zich aan de Amerikaanse sancties tegen Iran te houden. En vorige week zijn de eerste transacties gedaan via Instex, een speciaal handelsmechanisme dat handel met Iran toch mogelijk moet maken.

Video: Zo werkt het handelsmechanisme Instex

We leggen je in de video uit hoe het handelsmechanisme Instex werkt.

'Hardliners trekken meer macht naar zich toe'

Jafari betwijfelt echter of dit de Iraniërs tevreden gaat stellen. "Instex is onder druk van de Amerikanen beperkt gebleven tot voedsel en medicijnen. Dat is belangrijk voor Iran want dan heeft de bevolking iets, maar uiteindelijk gaat het om olie."

Volgens de Iran-kenner is het zonde dat de deal nu zo onder druk staat. "Het nucleaire akkoord had de basis gelegd om ervoor te zorgen dat Iran nooit atoomwapens krijgt. Het was een startpunt om het gesprek aan te gaan en de gematigde krachten in het land te versterken. Nu gebeurt precies het omgekeerde. De hardliners trekken meer macht naar zich toe."

'Als de nucleaire deal valt zijn we nog een stukje dichterbij oorlog'

Ook Katy Mohasselzadeh van het Iran Netherlands Trade & Cultural Center, heeft de handel zien instorten. Het centrum wil MKB-bedrijven ondersteunen die zaken willen doen in Iran en werd met trots geopend nadat de nucleaire deal gesloten was. "Er waren heel veel bedrijven die zich hier hadden ingeschreven. Maar die zijn allemaal gestopt omdat ze geen bankrekening kunnen openen. Als het wel gelukt was, was er veel winst geweest voor Iran en Nederland."

Volgens Jafari durven de Europese landen niet genoeg weerwoord te bieden aan de VS. "Ik denk dat de Europese landen veel nauwer moeten optrekken met elkaar om zichzelf te beschermen tegen de VS en om de nucleaire deal te behouden. Als de nucleaire deal valt zijn we nog een stapje dichterbij oorlog."

De EU heeft tot nu toe bedrijven aangemoedigd handel te blijven drijven met Iran, maar vanuit Nederland is de handel die net een beetje op gang kwam na het afsluiten van de deal grotendeels ingestort.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.