Nederlands meetinstrument kan vanuit ruimte opwarming van aarde preciezer voorspellen: 'Technologisch hoogstandje'

NASA stuurt morgen een satelliet de ruimte in die meer kennis moet geven over de opwarming van de aarde. De metingen worden gedaan met een Nederlands meetsysteem en kunnen veel betekenen voor klimaatonderzoek, vertelt Aalbert van Amerongen van het SRON.

De lancering van de satelliet zou eigenlijk vandaag zijn, maar vindt nu hoogstwaarschijnlijk morgenochtend plaats (in de VS om 1.30 uur 's nachts). Het werd uitgesteld vanwege weersomstandigheden.

Verschillende effecten

Maar als de satelliet - en daarmee het Nederlandse meetinstrument, SPEXone, eenmaal de ruimte in is kan dat veel opleveren voor klimaatonderzoek, vertelt Aalbert van Amerongen. Hij is aangesloten bij het SRON Netherlands Institute for Space Research, een Nederlands instituut voor ruimteonderzoek.

SPEXone is vooral ontworpen voor het meten van fijnstoffen - ook wel aerosolen - in de atmosfeer, legt Van Amerongen uit. Denk daarbij aan bijvoorbeeld woestijnstof, pollen, zeezout of as uit vulkanen. Verschillende fijnstoffen kunnen verschillende effecten hebben. Zo stoot de ene fijnstof licht af, waardoor de opwarming van de aarde vermindert, terwijl de andere licht absorbeert en zo de aarde verder opwarmt.

Invloed op het klimaat

Hoe sterk het effect van de fijnstoffen is, weten we nog niet. "En daarom kunnen we het klimaat slecht voorspellen." Dat we zo weinig weten over die aerosolen, komt omdat ze tot nu toe erg lastig te meten zijn en omdat ze zoveel verschillende effecten hebben. "Het is lastig te onderscheiden van andere effecten van de atmosfeer."

Maar het is wel belangrijk om meer over deze aerosolen te leren, omdat ze veel invloed hebben op het klimaat, vertelt de onderzoeker. "Aerosolen maskeren de opwarming van de aarde op dit moment geschat op een halve graad. Maar de onzekerheid erop is bijna een hele graad Celsius. Als we met die meting het klimaat proberen te voorspellen met scenario's voor 2100, dan wordt die heel onzeker."

Betere voorspelling

Van Amerongen legt verder uit. "Als we voorspellen dat de opwarming van de aarde voor 2100 2 tot 4 graden is, is de onzekerheid dus die 2 graden."

De SpexOne kan de effecten van de fijnstoffen meten en die onderzekerheid halveren. "Op die manier hebben we maar een onzekerheid van 1 graad in plaats van 2 graden." En zo kan de opwarming van de aarde dus een stuk beter voorspeld worden.

Zelf fijnstoffen in de atmosfeer brengen

Er gaan ook stemmen op om als mens zelf afkoelende fijnstoffen de atmosfeer in te brengen om de aarde af te koelen. Van Amerongen is daarop tegen. "Wij denken: dat moet je echt niet doen. Daar kleeft hele grote ethische bezwaren aan. Het is zeer onzeker wat er gebeurt en het effect is dus zeer onbekend, en dan moet je daar niet actief iets aan gaan veranderen. De enige manier om uit de klimaatcrisis te komen, is reduceren van broeikasgasuitstoot."

"Als iemand de vraag stelt: 'wat nou als ik deeltjes in de atmosfeer breng?', dan moeten wij waarschuwen. Dat is onze verantwoordelijkheid als wetenschapper. En in die zin helpt de kennis die we op gaan doen met SpexOne ook. Door meer kennis te hebben over onze atmosfeer, kunnen we ook nog gefundeerder waarschuwen."

'Precies de kennis die we nodig hebben'

Van Amerongen vertelt dat hij trots is op het instrument. "Het is gebouwd in Nederland en is echt een technologisch hoogstandje. Het zal meer kunnen meten dan alle vergelijkbare instrumenten die eerder zijn gelanceerd. En dat is precies de kennis die we nodig hebben en waar we naar op zoek zijn."

Daarbij geeft de wetenschapper aan uit te kijken naar de kennis die we met het meetinstrument op zullen doen. "Dat we nieuwe dingen zullen kunnen ontdekken die we ons nu nog niet kunnen voorstellen."