radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Natgeregend in de bioscoopzaal: heeft 4D de toekomst?

Een bioscoopzaal waarin het stormt, waait en sneeuwt: de eerste Nederlandse 4D bioscoop wordt vanavond in Rotterdam geopend. De nieuwe bioscoopzaal heeft bewegende stoelen en special effects-machines die het filmkijken fysieker maken.

Een kostbare onderneming voor de bioscoopketen Pathé, dat hiervoor zalen heeft omgebouwd. De bioscopen moeten van alles verzinnen om de mensen te verleiden hun luie Netflixstoel te verlaten. Het doel is om een belevenis bieden die thuis niet ervaren kan worden. Maar is er wel behoefte aan 4D cinema? Of is het louter een nieuw verdienmodel omdat er een extra 4D toeslag betaald gaat worden?

'4D moet een pretpark-beleving worden' 

De 4D-zaal heeft bewegende stoelen, je kunt de wind voelen en geuren uit de film ruiken. Je kunt met je stoel omhoog of omlaag, naar links of rechts en naar voren of achteren. Pathé-woordvoerder Ivar Schutte: "We willen mensen van hun bank krijgen, we moeten ze een pretpark-ervaring bieden die ze thuis met Netflix niet kunnen beleven. Niet elke film zal 4D vertoond worden. Het zal vooral gaan om de grote actie-blockbusters. Ongeveer een derde van de film wordt voorzien van effecten, meer kan een toeschouwer niet aan.”

Deze ontwikkeling is des te opmerkelijker omdat gebleken is dat het publiek niet meer zoveel ziet in de 3D film. IMAX-directeur Greg Foster deed een opvallende uitspraak bij de bekendmaking van de jaarcijfers uit 2016. Deze vielen behoorlijk tegen en een van de maatregelen die het bedrijf neemt om meer winst te maken, is het terugbrengen van 3D-releases.

'De brilletjes zijn hinderlijk' 

De Nederlandse techwebsite Bright startte in 2015 een petitie tegen de opgedrongen 3D-hype. De filmliefhebbers storen zich aan de overvloed aan 3D-films en het gebrek aan 2D-films in grote zalen op populaire tijden. De 3D-techniek is volgens hen niet optimaal en de brilletjes zijn hinderlijk. Vandaar hun voorkeur voor 2D.

Merijn Doggen van Bright.nl vindt 4D een mooi fenomeen. “Het kan mensen van de bank halen en de bioscoopbezoeker helemaal op laten gaan in de film. Maar het hangt helemaal af hoe goed het geïmplementeerd wordt. Het systeem moet technisch perfect werken. De belangrijkste vraag is dus: functioneert  het net zo goed als beloofd wordt?”

Heel bijzonder is het dat een Nederlandse regisseur, Kuba Szutkowski, de 13 minuten durende 4D film Skymania heeft geproduceerd, geschreven en geregisseerd in opdracht van het Aviodrome. Hij draaide met twee 3D camera’s, met een deel van de buitenlandse crew van Nova Zembla, omdat zij de geavanceerde apparatuur kon bedienen.

Szutkowski is geen vijand van 3D of 4D. “Uiteraard zou ik het tof vinden om een 4D-speelfilm te mogen maken. Maar ik geloof niet dat het standaard mainstream gaat worden. 4D is leuk in bepaalde gevallen, bij grote Hollywood-producties, bij spektakelfilms, maar voor drama of komedie heeft het geen meerwaarde. Je moet per project kijken of effecten nodig zijn.”

Niet iedereen juicht de nieuwe ontwikkeling toe. Het is een overbodige toevoeging, volgens regisseur Martin Koolhoven. “De meeste films zijn niet bedoeld om zo te zien, dat vind ik er ook al mis mee." Hij vindt niet dat vernieuwing in de filmindustrie bij voorbaat slecht is. “Toen 3D film kwam, vond ik dat ik het een kans moest geven. Ik heb me heel lang voorgenomen niet te zeuren. Maar als ik nu kan kiezen tussen een 3D- of 2D-film kies ik voor 2D.”  

Het concept is niet geheel nieuw in Nederland. In de Efteling (Pandadroom), in Aviodrome en sinds kort in de Amsterdamse vlieg-experience This is Holland bestaan deze 4D attracties al. Maar hier zijn de films speciaal voor de betreffende locatie ontworpen. Filmliefhebbers kunnen in Amsterdam en Rotterdam vanaf 13 december genieten van de eerste film 4D film: de nieuwe Star Wars: The Last Jedi.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse gasprijs een van de hoogste van Europa, kan belasting niet omlaag? 'Overheid stuurt op verduurzaming'

Gas kost flink meer in Nederland dan in de rest van Europa, blijkt uit onderzoek. En naast dat we bijna de hoogste prijs ervoor moeten betalen, is de belasting op gas nergens in Europa zo hoog als in Nederland. Waarom is dat zo? "Is een politiek besluit."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe Nederlands marineschip vanuit Noorwegen sabotage onder zee tegengaat

Hoe Nederlands marineschip vanuit Noorwegen sabotage onder zee tegengaat
Marineschip Zr.Ms. Tromp vertrekt naar Noorwegen voor een missie van de NAVO.
Bron: ANP

Door meerdere incidenten van sabotage met zeekabels en de Russische dreiging, heeft Nederland marineschip Zr.Ms. Tromp naar Noorwegen gestuurd. Het doel is om de veiligheid te bewaken, maar hoe doen ze dat? "Belangrijk om schepen in de gaten te houden."

Het marineschip moet een afschrikwekkende werking hebben om andere schepen ervan te weerhouden iets te doen. Defensiespecialist Patrick Bolder van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies legt uit dat deze missie erg belangrijk is.

Toezicht op zee

In de eerste plaats wordt het schip dus ingezet om verdachte activiteiten op zee vast te leggen. "Ze hebben de taak om voor de onderzeese infrastructuur aanwezig te zijn en zo afschrikking te veroorzaken", zegt defensiespecialist Bolder. En dat is nodig omdat er de laatste tijd veel sabotageacties zijn.

"We hebben gezien dat de onderzeese infrastructuur de afgelopen maanden steeds vaker onderwerp is van sabotage. We weten niet goed wat er echt aan de hand is, maar we vermoeden dat Rusland erachter zit om het leven in de westerse landen moeilijker te maken en om ons onder druk te zetten", ziet Bolder.

'Je moet bewijs hebben'

Maar om dat te bewijzen, is het volgens Bolder belangrijk dat het marineschip er op tijd bij is. "Je moet schepen in de gaten houden en direct op verdacht gedrag kunnen acteren."

Want, zo gaat Bolder verder, alleen dan kan het marineschip in actie komen. "Deze vloot kan eigenlijk niet zozeer direct iets doen. Dan moet het echt heterdaad zijn. Dat een schip bijvoorbeeld het anker laat vallen en dat meesleept over de zeebodem en daarbij kabels of leidingen vernietigt."

Bekijk ook

Heel veel leidingen

Toch is dat volgens hem nog niet zo makkelijk vast te stellen. "Je moet er ook maar net bij zijn. Er lopen heel veel kabels door die oceaan, heel veel leidingen."

Er komt volgens hem bij zo'n missie dan ook veel kijken. Zo heb je informatie nodig om te zien welke schepen verdacht gedrag laten zien.

Druk op zee

"Als een schip langzamer gaat varen, terwijl daar geen directe aanleiding voor is, of een bochtje gaat maken, terug gaat varen, dan is er iets aan de hand en dan moet je ook heel snel kunnen handelen."

En dat is niet het enige, het is namelijk ook erg druk op zee, wat deze missies in de weg kan staan. "Door de Oostzee gaat veel zeetransport heen. Dat geldt ook voor de Noordzee. Het is wel een uitdaging om alles in de gaten houden."

Kustwacht en vlooteenheid

Samenwerkingen met kustwachtvliegtuigen en vlooteenheden zijn daarin belangrijk, ziet de defensiespecialist. "Bij een verdachte situatie kunnen schepen van de vlooteenheid eropaf worden gestuurd."

"Maar", zegt hij erachteraan, "misschien heb je die tijd niet en dan zul je dus ook met kustwachtvliegtuigen of onbemande vliegtuigen moeten werken, die er sneller kunnen zijn. Deze vliegtuigen kunnen dan zo'n schip dat iets kwaads in de zin heeft direct volgen, zodat je kunt aantonen dat het dat schip was. Vervolgens kunnen vlooteenheden direct naar zo'n schip varen om het in beslag te nemen en naar de haven te begeleiden."

Bekijk ook

Vrije scheepvaart

Het marineschip Zr.Ms. Tromp is dus afhankelijk en kan alleen optreden als er sprake is van een gevaarlijke situatie.

"Buiten de territoriale wateren mogen schepen zomaar rondvaren en dat is een belangrijk begrip. Vrije scheepvaart is heel belangrijk en dat mag je niet zomaar buiten werking stellen omdat je denkt dat er iets gebeurt, dus je moet echt wel bewijzen hebben", legt de defensiespecialist uit.

Juridisch dichttimmeren

Hij benadrukt dat het heel belangrijk is om aan te kunnen tonen als een schip zich verdacht gedraagt op zee. "Want als we dat niet goed kunnen en Nederland zou bijvoorbeeld een schip vasthouden waar de Russen achter zitten en we leveren niet snel genoeg bewijs waarom we dat vasthouden, dan zou het zomaar kunnen dat ergens in het Russische water een Nederlands schip wordt vastgehouden."

Dat wil je natuurlijk niet hebben, zegt Bolder. Het is dus van belang dat dat juridisch goed is afgebakend.

Bekijk ook

Afschrikkende werking

Dat het wel degelijk iets oplevert als marineschepen in de wateren surveilleren, bleek bijvoorbeeld toen Finland op 26 december olietanker Eagle S tegenhield. Het vermoeden is dat de Eagle S deel uitmaakt van de Russische schaduwvloot. "Na onderzoek bleek dat het vol zat met Russische spionageapparatuur. Dat is wel een reden om het langer vast te houden."

Maar ook het Chinese vrachtschip Yi Peng 3 dat afgelopen november door de Deense marine nauwlettend in de gaten wordt gehouden toen er beschadigde datakabels in de Oostzee waren aangetroffen. Kortom, zo'n missie heeft wel degelijk zin, sluit Bolder af.

NAVO-vloot bewaakt zeekabels door meerdere incidenten met sabotage

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant