Opvallend nieuws uit Namibië: daar worden binnenkort wilde dieren geveild. Door aanhoudende droogte is er een kans dat de dieren het niet overleven in het land.

Met de opbrengst van de veiling wil de overheid overgebleven dieren beter beschermen: een succesvol model dat eerder de witte neushoorn in zuidelijk Afrika redde, beweert hoogleraar Ecologie Han Olff tegen de NOS. Maar klopt dat?

Neushoorn populair bij stropers

"In zuidelijk Afrika is rond 1960 een vrij innovatieve operatie op touw gezet om de witte neushoorn van uitsterving te redden. Er waren toen nog maar enkele honderden van deze diersoort over. Er is een beleid gevoerd waarbij er een paar dieren gevangen, verkocht en overgeplaatst zijn naar andere gebieden. Met die inkomsten is de overige populatie goed beschermd", legt Olff uit. Een zelfde soort model wil Namibië nu gebruiken om diersoorten te redden.

Christiaan van der Hoeven, Wildlife crime-expert bij het Wereld Natuur Fonds (WNF), bevestigt dat verhaal. "Het klopt dat er destijds een enorm beschermingsplan werd opgezet. De neushoorn is een populaire prooi voor stropers, omdat de hoorn enorm veel geld oplevert. Er waren nog maar heel weinig dieren over. Het geld is uiteindelijk gebruikt om de diersoort te beschermen. Op dit moment zijn er weer zo'n 20.000 zuidelijke witte neushoorns."

Zuidelijke en noordelijke witte neushoorn

Vorig jaar ontstond er verwarring toen veel media kopten dat de laatste witte mannetjesneushoorn in het wild gestorven was. Het ging echter niet om de laatste witte neushoorn, maar om een subsoort: de noordelijke variant. Hoewel de zuidelijke en noordelijke variant niet heel veel van elkaar verschillen, is er wel een klein verschil in het uiterlijk.

De berichtgeving klopte volgens Van der Hoeven om nog een reden niet. "De noordelijke witte neushoorn was als ondersoort al tientallen jaren uitgestorven in het wild. Hij leefde alleen nog maar in gevangenschap. Toen is er een initiatief geweest van een paar particulieren die hebben gezegd: wij willen als laatste redmiddel dit dier uitzetten in het wild. Dat lukte niet, want het mannetje is dus vorig jaar doodgegaan en nu zijn er nog twee vrouwtjes over."

Klassieke manier van bescherming

Het lukte in het noorden van Afrika niet om de voorkomen dat de noordelijke variant van de neushoorn uitstierf. "In het noorden is meer de traditionele klassieke manier van bescherming geprobeerd. Je hebt een park waar neushoorns voorkomen en probeert dat zo goed mogelijk te beschermen. Maar vaak zijn dan de middelen om goed te kunnen beschermen, niet voldoende. Stropers halen zóveel inkomsten uit het verhandelen van de hoorn, dat ze eigenlijk meer middelen kunnen inzetten dan de beschermers van zo'n park", zegt Olff uit.

Als de zuidelijke Afrikaanse landen in de jaren 50 geen drastische maatregelen hadden genomen om de zuidelijke witte neushoorn te beschermen, dan was nu de kans groot geweest dat die ook uitgestorven zou zijn. Maar: het verkopen van dieren en het gebruiken van dat geld pakte voor de zuidelijke witte neushoorn succesvol uit.

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.