Na 'de hamer' moeten we 'dansen met het virus': 'Een routekaart alleen geeft te weinig perspectief'

Naast strengere maatregelen presenteerde het kabinet afgelopen week een nieuwe routekaart, die ons perspectief moet bieden. Volgens econoom Arnoud Boot is dat niet genoeg. "De kaart helpt wel iets, maar zegt niet of de situatie onder controle is."

De routekaart laat zien in welke fase we ons bevinden, en welke maatregelen daarbij nodig zijn - van waakzaamheid in fase 1 tot een lockdown in fase 5. "Maar burgers en ondernemers willen zekerheid en stabiliteit. We hebben een systeem nodig dat bijstuurt, dat voorkomt dat we van lockdown naar lockdown hobbelen." Volgens Boot wordt uit de huidige routekaart niet duidelijk hoe we voorkomen dat de situatie opnieuw uit de hand loopt, nadat de regels zijn versoepeld.

De hamer

Tijdens de corona-persconferentie, afgelopen dinsdag, bestempelde premier Rutte de nieuwe coronamaatregelen als 'een hamer waarmee we het virus een dreun verkopen'. Die metafoor leende hij van het Red Team, dat de term overnam van Tomás Pueyo. De Frans-Spaanse ingenieur en schrijver publiceerde eerder dit jaar het artikel Coronavirus: The Hammer and the Dance.

Zoals al een beetje uit de titel blijkt, werkt het niet om corona alleen een dreun te verkopen met een hamer. De dreun moet gevolgd worden door een dans. Geen letterlijke dans, maar een dans met het virus, om zo een opleving van het aantal besmettingen te voorkomen. En mensen perspectief te geven voor de toekomst.

Behoefte aan perspectief

Want aan perspectief is behoefte. Na de afkondiging van de gedeeltelijke lockdown vragen ondernemers, vooral in sectoren als horeca, theater en evenementen, zich af of hun bedrijf nog toekomst heeft. "De meeste ondernemers maken plannen voor een langere termijn", vertelt econoom Boot. "Moeten ze personeel ontslaan, kunnen ze investeren en hoeveel dan? Ze willen zekerheid over hoe de situatie er over een paar maanden uitziet."

Ook werkgeversorganisaties VNO-NCW, MKB Nederland en ONL benadrukken het perspectief dat ondernemers nodig hebben. Naast de gewenste stip aan de horizon pleiten zij voor financiële bijstand vanuit de overheid aan ondernemers naast de al bestaande noodpakketten.

De dans met het virus

Oud-hoofdinspecteur Volksgezondheid en lid van het Red Team Wim Schellekens kan zich goed vinden in de theorie van schrijver Pueyo. We zijn er niet met de gedeeltelijke lockdown (de hamer) alleen, zegt hij. "Het gaat om de dans die erop volgt. Na een paar weken van strenge maatregelen moet er onderzocht worden hoe de samenleving met het virus omgaat. Als het goed gaat, kan de samenleving weer stap voor stap open."

Maar daarbij moeten we het aantal besmettingen en het zogenoemde reproductiegetal, dat laat zien hoe snel het virus zich verspreidt, scherp in de gaten houden, vertelt Schellekens. "Als de besmettingen weer opvlammen, verscherpen we de maatregelen. Lopen de besmettingen terug, dan kunnen we het touw een beetje laten vieren. Zoals in een dans, we dansen met het virus."

Nu ingrijpen

Tijdens dat 'dansen' is een aantal zaken heel belangrijk, weet Schellekens. "Je moet zorgen dat het testbeleid en het bron- en contactonderzoek goed op orde is, dat er geen gedoe meer is. En let wel: na een paar weken ferme maatregelen kan de samenleving niet direct weer helemaal van het slot. We willen geen herhaling van afgelopen zomer."

Hij doelt op de periode na de eerste lockdown. De besmettingen liepen terug, gesloten bedrijven gingen weer open, weliswaar met een protocol en mensen verplaatsten zich weer. Het virus leek ver weg. De anderhalve meter en het handen wassen bleven verplicht, maar werden niet krachtig nageleefd en gehandhaafd. Schellekens ziet de huidige situatie als erg zorgelijk: "Er moet nu worden ingegrepen, anders duurt dit tot februari. We zijn out of control, het point of no return is overschreden."

Tot er een vaccin is

"In het scenario van de hamer en de dans moeten we ervoor zorgen dat mensen ervan doordrongen blijven dat het virus niet weg is. En dat besmettingen weer kunnen oplopen", zegt Schellekens. "Overheid, blijf dat benadrukken en kijk daar scherp naar, zodat je het virus de baas bent en niet achter de feiten aanloopt. Hou dit scenario vol tot er een vaccin is."

Een stabiele situatie creëren dus, en het virus onder de duim houden. Dat draagt ook bij aan het draagvlak voor de maatregelen, meent de oud-hoofdinspecteur Volksgezondheid. "Na de eerste maatregelen in maart zag je enorm veel energie. Mensen zetten hun schouders eronder, werkten samen, er ontstonden nieuwe initiatieven. Afgelopen maanden zag je dat niet. Bij iedere golf, waarbij je achter de feiten aanloopt, raak je draagvlak kwijt."