Moord onder invloed van antidepressiva, rechters in Nederland willen er nog niet aan

Aurélie maakte een einde aan het leven van haar dochter Rosa en zwaar gehandicapte zoon Lucas. Een daad onder invloed van antidepressiva, vertellen haar ouders aan EenVandaag. Aurélie is volgens hen niet de enige die zo handelde door antidepressiva.

Rechters gaan er vooralsnog niet in mee dat de medicatie het handelen beïnvloedde. Vlak voor het hoger beroep in de zaak van hun dochter willen de ouders van Aurélie aandacht voor de bijwerkingen van antidepressiva zoals paroxetine.

Allemaal een antidepressivum

De zaak van Aurélie staat volgens haar ouders niet op zichzelf. Het hoort thuis in de rij moordzaken rond Grietje S., de dubbele moord in Baflo en het busongeluk in het Zwitserse Sierre. Volgens haar vader allemaal mensen die 'out of the blue' iets doen wat niet bij hen past. "En ze gebruikten allemaal een antidepressivum", zegt hij.

Het daadwerkelijke verband blijft punt van discussie in de rechtszaal. De Nederlandse hoogleraar forensische psychiatrie Robert-Jan Verkes onderzocht Ids I. die drie personen neerschoot onder invloed van een dubbele dosis paroxetine. I. zou op dagen dat hij de medicatie gebruikte agressiever zijn. "Hij is sneller geïrriteerd", zei Verkes tegen onderzoeksprogramma Zembla. Hij vindt dat de rechter het paroxetine-gebruik mee had moeten wegen. I. werd tot 24 jaar cel veroordeeld en stapte naar de Hoge Raad.

Gewone vrouw

Ook in de zaak van Aurélie vonden rechters in Zutphen het 'niet aannemelijk' dat zij handelde onder de invloed van (de bijwerkingen van) paroxetine. De rechtbank veroordeelde haar voor moord op haar twee kinderen. Volgens haar ouders handelde Aurélie in een waan. "Ze zou nooit komen tot het vermoorden van haar kinderen", benadrukken haar ouders.

Ze hopen dat de rechter ziet dat Aurélie een gewone vrouw was die het zwaar had met depressies. Ze gebruikte de medicatie in twee periodes. De eerste keer stopte ze na 8 maanden. De tweede keer ging het mis. De vooruitzichten voor Lucas waren slecht. Ze kreeg antidepressiva en dat leek te helpen. "Later, de laatste maanden voor 2 oktober, ging het steeds slechter. Ik ging er iedere dag wel heen om even te kijken, met een smoesje of een boodschap."

Agressieve gevoelens

Bij bijwerkingscentrum Lareb kreeg door de jaren heen 149 meldingen over antidepressiva. Bijna een derde betrof paroxetine. Maar ook over andere antidepressiva waren klachten. Een groot deel van deze klachten ging over agressieve gevoelens, zegt Agnes Kant, directeur Lareb.

Het gaat om mensen die hun naasten verwonden, de boel kort en klein slaan, of zelfs doden. "Uit meldingen bleek dat mensen zich plotseling anders gingen gedragen. Een persoonsverandering en gedragsverandering", schetst Kant. Ze benadrukt dat het van de context afhangt of mensen daadwerkelijk naar die gevoelens handelen. Bovendien is het lastige dat je nooit weet of er een een-op-een-relatie is tussen het handelen en de medicatie, stelt Kant.

Bron: EenVandaag

Gevaarlijker bij onregelmatig gebruik

Ook de ouders van Aurélie zagen een persoonsverandering bij hun dochter. "Wat wij geleerd hebben, is dat het bij onregelmatig gebruik nóg gevaarlijker kan zijn. De laatste tijd was ze zombie-achtig", schetsen ze. "Door een combinatie met de medicatie is ze hiertoe gekomen en dat moet erkend worden door de rechter."

De ouders zijn zo langzamerhand op de hoogte van de bijwerkingen van antidepressiva. "Uit zichzelf is ze totaal niet agressief. Nadien hebben we veel gehoord over de medicijnen en de bijwerkingen daarvan en dan is één en één twee."

Dosering aanpassen

Hoogleraar Farmocogenetica bij de Erasmus Universiteit Ron van Schaik zegt ook dat er een relatie tussen agressie en antidepressiva lijkt te bestaan. "We moeten alles op alles zetten om dit te voorkomen. Antidepressiva zijn niet onschadelijk, er kunnen bijwerkingen optreden." Hij vraagt zich af in hoeverre mensen die starten met het slikken van antidepressiva van tevoren uitgelegd krijgen dat agressie een bijwerking kan zijn.

"Mensen reageren verschillend op antidepressiva. Sommigen goed, sommigen hebben bijwerkingen, sommigen helemaal niet", legt van Schaik uit. "Het verschil kan samenhangen met hoe goed je lever de medicatie kan afbreken."

DNA-paspoort

Het onderzoeksveld van Van Schaik, de farmacogenetica, houdt zich bezig met DNA-analyse om te kijken of iemand een enzym in de lever heeft dat medicatie af kan breken. "5 tot 10 procent van de mensen heeft dat enzym niet als gevolg van overerving", legt van Schaik uit. "Dat betekent dat iemand met een hogere bloedsuikerspiegel op een standaarddosering een grotere kans heeft op bijwerkingen."

Ook is er een groep dat maar de helft van het enzym heeft. "Dus als je het bij elkaar optelt, zou de helft van de patiënten gebaat zijn bij doseringsaanpassing op basis van het DNA-profiel", zegt Van Schaik. Wat hem betreft komt er meer onderzoek naar de relatie tussen agressie en antidepressiva. "Mocht DNA voorspellend zijn, dan wil je die informatie gebruiken. Maar dan moet je dat wel vaststellen; daar is onderzoek voor nodig."

Afbouwen of doorgaan

In 2014 heeft het Lareb geadviseerd in bijsluiters te laten opnemen dat de antidepressiva kunnen zorgen voor agressieve gevoelens. Inmiddels staat in bijsluiters nu dat agressie een bijwerking kan zijn. Toch blijven er meldingen bijkomen, vertelt Agnes Kant.

"Vaak hebben mensen een goede reden om het te gebruiken, maar stop nooit zomaar", zegt Kant. Ze stelt daarnaast dat het goed is om je naasten in te lichten dat je antidepressiva gebruikt. "Zodat je bij vreemd gedrag in kunt overleggen", stelt ze. Dan kan er gekeken worden naar afbouwen of doorgaan. "Dat moet in samenspraak met de arts. Het belangrijkste is dat we weten dat het kan en dat we alert zijn zodat we tijdig herkennen voordat het mogelijk mis gaat."