Het was een opvallend bericht vanochtend. Ambtenaren van het ministerie van Financiën hebben koningin Máxima gevraagd minder over digitaal geld te praten. Kan dat zomaar? "Je moet wel wat ruimte geven."

"Na corona is de digitale euro de nieuwe wap­pie-mag­neet", zei een ambtenaar van Financiën tegen het AD. De plannen voor een digitale munt zouden 'koren op de molen' zijn voor complotdenkers.

Ruimte geven

Dat rijksambtenaren zich in deze mate in de media uitlaten over waar de koningin over praat, is niet erg chic, zegt Staatsrechtdeskundige Peter Rehwinkel. "Het is bijzonder dat de koningin wordt teruggefloten door ambtenaren. Het is aan ministers om te bepalen hoeveel ruimte de koningin heeft en om te bepalen wanneer het openbaar belang in geding is."

Dat er discussie is over de rol van de echtgenote van het staatshoofd, is niet nieuw, vertelt Rehwinkel. "Het gebeurde ook bij Prins Claus, toen het over ontwikkelingssamenwerking ging. De les uit het verleden is wel dat je die persoon, de koningin in dit geval, wat ruimte moet geven."

Bekijk ook

'Iets opleggen is lastig'

Betekent dit dat koningin Máxima gewoon mag zeggen wat ze wil, ook als het over politiek gevoelige onderwerpen gaat? "Echt iets opleggen is lastig", zegt Rehwinkel.

"Over het algemeen hebben Beatrix en Willen-Alexander genoeg staatsrechtelijk besef dat ze niet over de grenzen van ministers gaan. Ik ben benieuwd of ministers, of de minister-president, zich nu zullen uitspreken."

Laag vertrouwen in overheid

Toch blijft de digitale euro een beladen onderwerp, en niet alleen in de hoek van complotdenkers, zegt financieel journalist Martin Visser van de Telegraaf. "Het idee is bedacht na de bankencrisis, omdat mensen weinig vertrouwen hadden in commerciële banken", legt hij uit.

"Maar nu heb je te maken met een overheid, waarin het vertrouwen laag is. Je moet erop vertrouwen dat al jouw transactiegegevens bij de overheid in goede handen zijn."

info

Wat is de digitale euro?

De digitale euro is een plan van de Europese centrale banken om naast contant geld, mensen ook de mogelijkheid te geven digitaal geld uit te geven dat niet op een commerciële bank staat. "Je kunt het het beste zien als een variant van ons papier- en muntgeld", legt Martin Visser uit. "Een manier om digitaal te betalen zonder tussenkomst van een commerciële bank. In Nederland heb je dan een 'rekening' bij De Nederlandsche Bank."

Bekijk ook

Meer dan alleen wappies

"De kritiek is breder dan een paar 'wappies'", vervolgt Visser, verwijzend naar de harde kritiek van complotdenkers op de digitale munt. "Het is fundamentele kritiek waar de overheid iets mee moet. Sommige mensen zijn bang dat overheden al het contante geld eruit willen gooien. Mensen zijn eraan gehecht, omdat het ook anoniem is. Als alles digitaal wordt, wordt het ook traceerbaar. Je moet er dan op vertrouwen dat politici goede wetten maken die de privacy eerbiedigt."

"Als koningin Máxima zich bezighoudt met de digitale euro, een onderwerp dat politiek gevoelig ligt, snap ik dat dat niet goed gaat."

Niet te krampachtig

Rehwinkel benadrukt daarbij dat we in Nederland geen nadrukkelijk ceremonieel koningsschap hebben. "De echtgenoot van de koning(in) heeft ruimte om zich te verdiepen in bepaalde onderwerpen en zich daarover uit te spreken. Het is niet alleen maar lintjes knippen."

Financiën zijn daarbij de deskundigheid van Máxima. "Je mag haar daarbij ruimte gunnen", zegt Rehwinkel. "Of zoals president Lubbers het zei: 'Wees niet te krampachtig'."

Bekijk hier het fragment uit de tv-uitzending

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.