Na 124 jaar geeft Engeland een beeld van een bronzen haan terug aan Nigeria, het land van herkomst. En er is nog veel meer Afrikaanse kunst in Europa. Volgens de Franse president Macron is zelfs 95 procent van de oorspronkelijke kunst niet meer in Afrika.

Het beeldje in Groot-Brittannië dat na 124 jaar teruggegeven is aan Nigeria is onderdeel van honderden Benin Bronzes die uiteindelijk teruggaan naar Afrika. Maar dat aantal van 95 procent dat president Macron noemt, is wel heel erg hoog, zeggen deskundigen.

Meer dan de helft

"Wat zeker is dat het merendeel van de Afrikaanse kunst buiten Afrika is", zegt antropoloog Wouter van Beek. "Of het 95 procent is zoals Macron zegt: wie zal het zeggen? Het cijfer wordt gebruikt om mensen te overtuigen."

Vraag is wat als kunst geldt en wat niet. "Dus wat echt is en wat niet. Daarnaast moet je ook weten hoeveel kunst er geroofd is uit Afrika. Als ik een schatting zou moeten geven, zou ik zeggen dat tweederde van de Afrikaanse kunst niet meer in Afrika is."

Bekijk ook

Liefde voor kunst in Afrika

Nederlandse musea zijn bezig om te kijken wat er terug kan en moet naar het oorspronkelijk land, zegt Van Beek. "Maar niet elk land gaat er hetzelfde mee om. Je moet kijken waar de instituties zijn die voor het erfgoed kunnen zorgen."

Van Beek doet zelf onderzoek in Mali. "Daar staat kunst heel hoog in het vaandel en daar kun je kunst prima aan toevertrouwen. Dat heeft te maken met hun eigen geschiedenis, hun eerste president was bijvoorbeeld een archeoloog, opgeleid in Europa. Maar in Kameroen bijvoorbeeld is geen goed museum te vinden. Dat verschilt dus nogal."

'Prietpraat'

"Het is typisch politieke praat. Prietpraat", zegt jurist en hoogleraar staats- en bestuursrecht Jaap Polak over de uitspraak van Macron. Hoeveel het wel is, is heel moeilijk te zeggen, zegt Polak.

Er liggen namelijk ook heel veel gebruiksvoorwerpen in musea uit bijvoorbeeld Afrika, maar die zijn niet belangrijk. "Dat is geen kunst. Bijvoorbeeld visnetten, potjes, pannetjes, een paar sandalen. Dat soort dingen. Het is niet allemaal van belang."

Bekijk ook

Niet alleen maar slecht

"Tegelijkertijd moeten wij god op onze blote knieën bedanken dat Europeanen spullen en dingen mee hebben meegenomen naar Europa", legt Polak uit. "Brons blijft wel goed, maar bijvoorbeeld hout, dat was allang weggeweest in de tropen als dat daar was gebleven. Dat was opgegeten door de termieten."

Maar als hun Afrikaanse erfgoed weer terugkomt naar Afrika, kan de interesse wel weer aangewakkerd worden in hun eigen geschiedenis. "De Chinezen zijn slim, die kopen gewoon terug wat er verkocht is naar Europa. Die betalen grof geld voor een kommetje. Dat doen de Afrikanen niet."

Niet zomaar teruggeven

Iedereen praat over kunst teruggeven, zegt Polak, maar daar is hij niet voor. "Ik ben er alleen voor dat als een land het terugwil, dat er dan een klimaat moet zijn om het goed te kunnen bewaren."

"Bijvoorbeeld dat er een museum komt. En dat je ook de kosten op je neemt om dat museum daar lang te houden. Anders heeft het geen zin. We weten dat dingen die teruggaan naar Afrika, weer worden doorverkocht."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.