Een meerderheid heeft vertrouwen in Willem-Alexander en Máxima, maar dat vertrouwen is wel beschadigd in de coronacrisis. De mislukte vakantie, 'onzichtbaarheid' en de hogere vergoeding schaden het imago van het koningspaar.

Dat blijkt uit het jaarlijkse Koningsdagonderzoek van EenVandaag, onder ruim 28.000 leden van het Opiniepanel. Daarin geeft 63 procent aan vertrouwen te hebben in de koning: het laagste cijfer sinds Willem-Alexander koning is. Het contrast met 2018 is groot, toen 85 procent nog achter zijn prestaties als koning stond. Ook de steun voor koningin Máxima daalt licht: van 78 procent vorig jaar naar 69 procent nu.

Zichtbaarheid in coronacrisis

De dalingen komen vooral door hun optreden in de coronacrisis. De helft vindt nu dat Willem-Alexander (50 procent) en Máxima (51 procent) hun rol als koning en koningin in deze tijd goed invullen. Vorig jaar, 2 maanden na de eerste corona-uitbraak in Nederland, vonden flink meer mensen dat Willem-Alexander en Máxima (respectievelijk 72 en 69 procent) het goed deden in de coronacrisis.

Een gevoelig punt is de zichtbaarheid van het koningspaar in het afgelopen jaar. Ruim vier op de tien vindt dat ze zich onvoldoende hebben laten zien, terwijl, zegt een ondervraagde in het onderzoek, "dit rampjaar de uitgelezen kans was voor de koning om mensen in de samenleving te troosten en gerust te stellen.". En een ander: "Natuurlijk, we zien wel eens beelden van hem tijdens een werkbezoek. Maar echt aanwezig zijn en het hele volk een hart onder de riem steken, is klaarblijkelijk niet zijn ding."

Mislukte vakantie

Een tweede reden voor het matige rapportcijfer van Willem-Alexander in de coronacrisis is de mislukte vakantie naar Griekenland. De koning reisde in oktober met zijn gezin af naar dat land, destijds aangemerkt als code geelgebied. Hoewel het gezin volgens de coronaregels formeel niets verkeerd deed, ontstond er ophef over de timing en keerde het gezin een dag later alweer terug. Het koningspaar bood via een videoboodschap excuses aan.

Een ruime meerderheid vond de vakantie onverantwoord en de ophef erover terecht. Maar met die excuses is de zaak niet afgedaan, blijkt uit het EenVandaag-onderzoek. 46 procent zegt dat de reis naar Griekenland tot op de dag van vandaag een negatieve invloed heeft op het beeld van de koning. "Als ik nu aan Willem-Alexander denk, schiet deze miskleun gelijk door m'n hoofd. Wij zouden de koning niet moeten laten zien wat het goede voorbeeld is. Hij moet dat doen", zegt een panellid. De reis kleeft net zo goed aan de koningin: 42 procent zegt nu een negatiever beeld te hebben van haar, door de vakantie.

Meer geld

Onvrede over de vergoeding aan de koning is een derde reden voor de dalende cijfers voor het koningspaar. In 2021 betaalt de staat 1 miljoen euro aan inkomen, plus 5,1 miljoen euro voor privépersoneel en onkosten uit aan Willem-Alexander. Een meerderheid (64 procent) noemt die uitkering te hoog. Drie op de tien vinden dit bedrag wel acceptabel.

De koning ontvangt dit jaar ruim twee ton meer belastinggeld dan vorig jaar. Hoewel dit is vastgelegd in de grondwet en de salarisstijgingen van rijksambtenaren volgt, zijn veel mensen verbolgen over de hogere vergoeding. 73 procent noemt dat onterecht, vooral omdat dit een verkeerd signaal geeft aan mensen die het fysiek, mentaal maar ook financieel zwaar hebben in de coronacrisis. "Corona maant de hele samenleving tot soberheid. Dit is een heel verkeerd signaal van een koning die dichtbij ons burgers wil staan", schrijft een ondervraagde.

Vertrouwen in persoon

Ondanks de voor het koningspaar tegenvallende cijfers over hun rol in deze coronacrisis, houdt een meerderheid vertrouwen. Dat vertrouwen hebben mensen vooral in zijn persoonlijkheid en gaat over meer dan alleen zijn rol in de coronacrisis. Ondervraagden omschrijven de koning als 'oprecht', 'sympathiek' en 'van goede wil'. Ook vinden mensen dat hij een belangrijke taak vervult in het buitenland.

Daarbij schrijven veel mensen dat zijn positie simpel lijkt, maar niet simpel is. "Continu een vergrootglas op je en jezelf niet kunnen verdedigen. Je zal er maar mee geboren worden", zegt een panellid. Een ander deel bekijkt het functioneren van de koning relatief: "Een niet zo zichtbare koning is een verademing vergeleken met hijgerige en liegende politici", zegt een panellid verwijzend naar recente politieke perikelen rond de formatie en de toeslagenaffaire.

Het was lang een discussiepunt in Den Haag, maar nu komt het er hoogstwaarschijnlijk toch: een vuurwerkverbod. Voor vuurwerkhandelaren is het een grote klap, zo ook voor Hans Schram uit Castricum. "Ik dacht dat ik veilig zat voor de komende jaren."