radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Mislukte vakantie, onzichtbaar in coronacrisis en een hogere vergoeding: het vertrouwen in koningspaar was nog nooit zo laag

Mislukte vakantie, onzichtbaar in coronacrisis en een hogere vergoeding: het vertrouwen in koningspaar was nog nooit zo laag
Koning Willem-Alexander
Bron: ANP

Een meerderheid heeft vertrouwen in Willem-Alexander en Máxima, maar dat vertrouwen is wel beschadigd in de coronacrisis. De mislukte vakantie, 'onzichtbaarheid' en de hogere vergoeding schaden het imago van het koningspaar.

Dat blijkt uit het jaarlijkse Koningsdagonderzoek van EenVandaag, onder ruim 28.000 leden van het Opiniepanel. Daarin geeft 63 procent aan vertrouwen te hebben in de koning: het laagste cijfer sinds Willem-Alexander koning is. Het contrast met 2018 is groot, toen 85 procent nog achter zijn prestaties als koning stond. Ook de steun voor koningin Máxima daalt licht: van 78 procent vorig jaar naar 69 procent nu.

Lees je dit artikel op je smartphone? Draai het scherm voor betere weergave.

Zichtbaarheid in coronacrisis

De dalingen komen vooral door hun optreden in de coronacrisis. De helft vindt nu dat Willem-Alexander (50 procent) en Máxima (51 procent) hun rol als koning en koningin in deze tijd goed invullen. Vorig jaar, 2 maanden na de eerste corona-uitbraak in Nederland, vonden flink meer mensen dat Willem-Alexander en Máxima (respectievelijk 72 en 69 procent) het goed deden in de coronacrisis.

Een gevoelig punt is de zichtbaarheid van het koningspaar in het afgelopen jaar. Ruim vier op de tien vindt dat ze zich onvoldoende hebben laten zien, terwijl, zegt een ondervraagde in het onderzoek, "dit rampjaar de uitgelezen kans was voor de koning om mensen in de samenleving te troosten en gerust te stellen.". En een ander: "Natuurlijk, we zien wel eens beelden van hem tijdens een werkbezoek. Maar echt aanwezig zijn en het hele volk een hart onder de riem steken, is klaarblijkelijk niet zijn ding."

Mislukte vakantie

Een tweede reden voor het matige rapportcijfer van Willem-Alexander in de coronacrisis is de mislukte vakantie naar Griekenland. De koning reisde in oktober met zijn gezin af naar dat land, destijds aangemerkt als code geelgebied. Hoewel het gezin volgens de coronaregels formeel niets verkeerd deed, ontstond er ophef over de timing en keerde het gezin een dag later alweer terug. Het koningspaar bood via een videoboodschap excuses aan.

Een ruime meerderheid vond de vakantie onverantwoord en de ophef erover terecht. Maar met die excuses is de zaak niet afgedaan, blijkt uit het EenVandaag-onderzoek. 46 procent zegt dat de reis naar Griekenland tot op de dag van vandaag een negatieve invloed heeft op het beeld van de koning. "Als ik nu aan Willem-Alexander denk, schiet deze miskleun gelijk door m'n hoofd. Wij zouden de koning niet moeten laten zien wat het goede voorbeeld is. Hij moet dat doen", zegt een panellid. De reis kleeft net zo goed aan de koningin: 42 procent zegt nu een negatiever beeld te hebben van haar, door de vakantie.

Joyce Boverhuis presenteert de uitslagen van het onderzoek
Lees je dit artikel op je smartphone? Draai het scherm voor betere weergave.

Meer geld

Onvrede over de vergoeding aan de koning is een derde reden voor de dalende cijfers voor het koningspaar. In 2021 betaalt de staat 1 miljoen euro aan inkomen, plus 5,1 miljoen euro voor privépersoneel en onkosten uit aan Willem-Alexander. Een meerderheid (64 procent) noemt die uitkering te hoog. Drie op de tien vinden dit bedrag wel acceptabel.

De koning ontvangt dit jaar ruim twee ton meer belastinggeld dan vorig jaar. Hoewel dit is vastgelegd in de grondwet en de salarisstijgingen van rijksambtenaren volgt, zijn veel mensen verbolgen over de hogere vergoeding. 73 procent noemt dat onterecht, vooral omdat dit een verkeerd signaal geeft aan mensen die het fysiek, mentaal maar ook financieel zwaar hebben in de coronacrisis. "Corona maant de hele samenleving tot soberheid. Dit is een heel verkeerd signaal van een koning die dichtbij ons burgers wil staan", schrijft een ondervraagde.

Lees ook

Vertrouwen in persoon

Ondanks de voor het koningspaar tegenvallende cijfers over hun rol in deze coronacrisis, houdt een meerderheid vertrouwen. Dat vertrouwen hebben mensen vooral in zijn persoonlijkheid en gaat over meer dan alleen zijn rol in de coronacrisis. Ondervraagden omschrijven de koning als 'oprecht', 'sympathiek' en 'van goede wil'. Ook vinden mensen dat hij een belangrijke taak vervult in het buitenland.

Daarbij schrijven veel mensen dat zijn positie simpel lijkt, maar niet simpel is. "Continu een vergrootglas op je en jezelf niet kunnen verdedigen. Je zal er maar mee geboren worden", zegt een panellid. Een ander deel bekijkt het functioneren van de koning relatief: "Een niet zo zichtbare koning is een verademing vergeleken met hijgerige en liegende politici", zegt een panellid verwijzend naar recente politieke perikelen rond de formatie en de toeslagenaffaire.

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek (pdf) is gehouden van 21 tot en met 23 april 2021. Aan het onderzoek deden 28.648 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen
Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
De Amerikaanse president Donald Trump en Russische president Vladimir Poetin tijdens een ontmoeting in 2018
Bron: EPA

Nadat Europese leiders gisteren in Parijs samenkwamen voor spoedoverleg, zitten vandaag delegaties van zowel Rusland als de VS bij elkaar in Saoedi-Arabië. Ze praten daar verder over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne.

De laatste dagen heerst er een crisissfeer in Europa. Sinds het telefoontje tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin is duidelijk geworden dat Europa steeds verder buitenspel wordt gezet. Waarom ziet Poetin in Amerika een interessante onderhandelingspartner?

Geen NAVO-lid en bezet grondgebied opgeven

Dat heeft met een aantal punten te maken, begint correspondent Joost Bosman. Daarvoor moeten we eerst even terug naar de eisen waar de Russische president mee is gekomen. Zo wil Poetin niet dat Oekraïne lid wordt van de NAVO. En daarnaast willen ze geen grondgebied inleveren.

Amerika heeft al toegezegd dat Oekraïne is uitgesloten van het NAVO-lidmaatschap. En Amerikaanse defensieminister Pete Hegseth kondigde eerder aan dat door Oekraïne bezet grondgebied moet worden teruggegeven aan Rusland.

'We doen er weer toe'

Maar dat is niet de enige reden waarom Rusland met de VS onderhandelt, legt Bosman uit. "Het is belangrijk voor het Kremlin om weer met Amerika te onderhandelen. Nu is de nieuwe president van het machtigste land ter wereld bereid om met hem persoonlijk te gaan praten over Oekraïne. En dat is ook voor Poetin heel belangrijk."

Hij zet daarmee Oekraïne en Zelensky buitenspel, gaat Bosman verder. "Daarnaast kan hij ook aan aan zijn eigen burgers tonen: 'kijk, we doen er weer toe. Zelfs de machtigste man ter wereld wil met ons praten.'" Voor Poetin is het dus ook op diplomatiek gebied van belang.

Bekijk ook

Economie

Het heeft ook te maken met de economische gevolgen die Rusland heeft ondervonden van de oorlog. Zo melden Russische media de mogelijke terugkeer van Visa en Mastercard in het land.

"Het geeft ook iets aan over de moeite die de Russen de afgelopen 3 jaar hebben gehad, dat ze zo verstoken zijn gebleven van die bedrijven. En niet meer geld konden sturen naar het buitenland", zegt Bosman.

Tegenslagen voor Rusland

Bosman ziet dat de getroffen economie een belangrijke reden is voor Rusland om Amerika actief te betrekken bij de vredesonderhandelingen. De materiële tekorten is iets waar het Kremlin zich zorgen om maakt. Zo is het defensiebudget bijna de helft van het hele budget.

"Het budget voor defensie is dit jaar opgeschroefd tot 40 procent. Dat is ontzettend veel. Dat betekent dus dat het ook heel veel geld kost. Rusland is bezig met nieuwe wapens maken, nieuwe artilleriegranaten, nieuwe tanks. Maar dat gaat gewoon te langzaam. Rusland kan de verliezen niet bijhouden. Het is gewoon niet te compenseren omdat de verliezen veel te hard gaan."

Bekijk ook

Inflatie en tekort arbeiders

Er zit dus ook haast achter voor Rusland om de oorlog met Oekraïne snel tot een einde te brengen. "Het is duidelijk dat Rusland toch redelijk op apegapen ligt en een adempauze nodig heeft."

Daarnaast ziet de correspondent dat Rusland kampt met meerdere economische problemen, zoals de inflatie en het tekort aan arbeiders. "Er zijn veel duizenden mannen naar het front gegaan. Honderduizenden zijn naar het buitenland gevlucht vanwege de mobilisatie 3 jaar geleden. Dat betekent dus dat er veel mensen te kort zijn die in de fabrieken kunnen werken, daardoor stijgen de lonen en gaat ook de inflatie weer omhoog."

Afwachten wat Trump zegt

Door aan de onderhandelingstafel te zitten kan er ook voorzichtig worden gekeken naar de terugkeer van westerse bedrijven, zoals nu al mogelijk met Visa en Mastercard. "Dat zal toch een verlichting zijn voor de economische malaise die er heerst in Rusland."

Toch houdt Bosman nog een slag om de arm. Het is eerst afwachten wat de Amerikaanse president Donald Trump gaat doen. "Wat hij nu zegt is het één, namelijk: Oekraïne kan maar beter geen lid worden van de NAVO. Maar of dat uiteindelijk ook zo gaat uitpakken, dat moeten we nog maar gaan zien. Als dat zo is, dan heeft Poetin natuurlijk duidelijk op dat punt gewonnen."

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant