De Nederlandse ministeries hebben in 2018 voor 25 miljoen uitgegeven aan het inhuren van de landsadvocaat. Dat blijkt uit cijfers in handen van EenVandaag. Nog nooit was het bedrag hoger.

De landsadvocaat, het kantoor Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn, adviseert en vertegenwoordigt de Nederlandse Staat in juridische procedures. In 2017 kostte het inhuren van de landsadvocaat de ministeries nog 23 miljoen euro.

Justitie en Veiligheid is koploper

Koplopers als het gaat om het inhuren van de advocaat zijn het ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Defensie. Justitie en Veiligheid gaf in 2018 5,5 miljoen euro uit, bij Defensie was dat 4,7 miljoen. Deze kosten staan nog los van de juridische kosten die binnen de ministeries worden gemaakt. Het ministerie van Algemene Zaken huurde de landsadvocaat het minst in: daar bleef de teller steken op 100 duizend euro.

De duurste zaak van 2018 is van Defensie. Het gaat om advies over het project 'Grensverleggende IT', het zogeheten GrIT-programma. Defensie gaf hiervoor in 2018 1.338.000 uit aan de landsadvocaat.

Orde van advocaten: 'Toename schuurt ten opzichte van bezuinigingen rechtsbijstand'

De Nederlandse orde van advocaten vindt de toename in de uitgaven van de ministeries zorgelijk. "Het schuurt dat de overheid steeds meer geld uitgeeft aan rechtszaken onder meer tegen burgers, terwijl er volstrekt onvoldoende budget beschikbaar wordt gesteld voor rechtsbijstand aan diezelfde burger."

Minister Dekker van Rechtsbescherming wil de rechtsbijstand fors herzien. Volgens hem is een rechtszaak vaak geen échte oplossing voor een probleem. In zijn plannen voor een nieuw stelsel wordt ingezet op het terugdringen van het aantal rechtszaken door burgers. "Ook in dat licht is het op z'n minst merkwaardig te noemen dat de overheid zelf steeds meer procedeert en daar steeds meer geld voor uittrekt", aldus de orde van advocaten.

SP: 'Onacceptabel'

Het recordbedrag dat ministeries afgelopen jaar uitgaven aan inhuren van de landsadvocaat, komt bovenop de kosten die de ministeries al maken met hun eigen juridische afdelingen en hun eigen advocaten.

"Onacceptabel", zegt Michiel van Nispen van de SP. "Deze toename is onverklaarbaar en niet acceptabel. De toegang tot het recht voor mensen staat onder grote druk, sociaal advocaten worden zwaar onderbetaald. Maar de overheid huurt zelf volop dure advocaten in om tegen mensen te procederen. De uurtarieven moeten nu ook openbaar worden gemaakt. De minister heeft wat uit te leggen." Van Nispen kondigt aan Kamervragen te gaan stellen.

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."