Minder vluchtelingen in Griekenland, maar 'situatie is vreselijk'

De omstandigheden in vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden worden slechter en slechter. Zelfs in Afrika is de situatie voor vluchtelingen beter, volgens hulpverleners. Dat is opvallend, want op papier daalt het aantal vluchtelingen in Griekenland.

Hoogleraar humanitaire hulp Thea Hilhorst zag vluchtelingenkampen over de hele wereld en deed de afgelopen maanden onderzoek op Lesbos. "Wat je op Lesbos ziet, is vreselijk. Hulpverleners zeggen dat het een van de slechtste kampen ter wereld is. In arme landen zoals Afrika zijn er kampen die er beter uitzien dan wat wij hier in Europa hebben."

Elke maand honderden mensen erbij

Anouk Theunissen kwam vorig jaar voor het eerst op Samos om vrijwilligers werk te doen, maar bleef zes maanden. Daarna keerde ze, na een kort verblijf in Nederland, terug om onderzoek te doen. In het kamp is plek voor een paar honderd vluchtelingen. "Inmiddels zijn we anderhalf jaar verder en zitten er al 4500 mensen in hetzelfde kamp", vertelt Anouk. "Het dagelijks leven bestaat uit wanhoop, het is gevaarlijk en de toiletten zijn vies of kapot. Onbegrijpelijk dat dit mogelijk is."

Vluchtelingenorganisatie UNHCR dringt er bij de Griekse regering op aan maatregelen te nemen.

De kampen zitten overvol, waardoor de voorzieningen ontoereikend zijn. "Op Lesbos zie je dat er elke maand een paar honderd mensen bijkomen. Het is niet zo dat er geen mensen weggaan, maar er komen er net iets meer bij", zegt hoogleraar Hilhorst.

Afspraken worden niet nagekomen

Om de vluchtelingenstroom te beperken, werd in 2016 de Turkijedeal gesloten. Migranten die geen recht hebben op asiel worden sindsdien direct teruggestuurd naar Turkije. Doorreizen naar het vasteland wordt ook bemoeilijkt om bootvluchtelingen te ontmoetingen.

Volgens Hilhorst is de deal op papier effectief, maar schort het in de uitvoering. "De Turkijedeal is er om minder mensen naar Griekenland te krijgen, maar ook mensen die er al zijn sneller de kans te geven asiel aan te vragen. Wat je nu ziet, is dat de afspraken niet goed worden nagekomen of zelfs worden geweigerd. Het duurt heel lang voordat ze door de asielprocedure heen zijn."

Vluchtelingen én hulpverleners zijn radeloos

Dat wachten maakt radeloos, ziet ook Anouk. "Het aantal zelfmoordpogingen ligt hoog. Het is een schreeuw om hulp: 'haal me hieruit'." Een snelle oplossing voor de overvolle eilanden lijkt er op korte termijn niet te zijn.

In november 2015 zond EenVandaag dit indringende verhaal uit over een Nederlandse arts op Lesbos. 

De hulverleners in de vluchtelingenkampen zien volgens Hilhorst ook steeds minder perspectief. "Hulpverleners hebben een bepaalde hulpeloosheid. Ze zeggen dat niemand naar hun verhaal luistert. Ze focussen zich nu op de kleine doelen zoals goede douches en schone toiletten. Want de grote problemen oplossen, dat gaat niet."