De plastic soep in de oceaan is minder groot dan eerst werd gedacht. Het is geen 50 tot 300 miljoen ton, maar waarschijnlijk 'slechts' 3,2 miljoen ton. Grote kans dat er daardoor wél meer plastic in rivieren achterblijft. "Dat is ook gevaarlijk voor ons."

Dat het minder is dan gedacht, blijkt uit 20 duizend berekeningen van de Universiteit Utrecht. "Maar dat betekent niet dat het probleem ineens opgelost", zegt onderzoeker Erik van Sebille. "Het gaat nog steeds om heel erg veel plastic en het opruimen gaat niet zo heel snel."

Nationaal probleem

Het opruimen is nu wel makkelijker, denkt hij. "Ik verwacht dat er meer in de rivieren blijft hangen dan we dachten en dat is goed nieuws. Het voordeel daarvan in een land als Nederland is dat iedere rivier een eigenaar heeft, zoals een boer of Rijkswaterstaat. Als er plastic achterblijft in uiterwaarden of rietkragen, is er iemand die dat kan opruimen."

"In de oceaan is het een internationaal probleem, maar in rivieren blijft het een nationaal probleem", voegt hij toe.

Gezond houden

Klinkt als goed nieuws, maar zo simpel is het niet. "De rivieren zijn nog steeds een weg voor plastic om van land, via water, naar de oceaan te komen", zegt Anne Marieke Eveleens van The Great Bubble Barrier, een organisatie die zich bezighoudt met plastic uit de rivieren halen voordat het de oceaan bereikt.

"En dat veroorzaakt niet alleen schade in de oceaan, maar ook in de rivieren zelf. Dus we moeten ervoor zorgen dat het plastic dat nu door onze rivieren heen gaat, dat we dat ook opvangen en dat we ervoor zorgen dat het niet verder stroomt. En dat we ook onze ecosystemen in die rivieren gezond houden."

Voor mensen gevaarlijk

Plastic heeft negatieve gevolgen voor allerlei verschillende organismen, van groot tot klein, legt Eveleens uit. "Dieren kunnen verstrikt raken, plastic kan opgegeten worden waardoor dieren langzaam verhongeren. En de allerkleinste stukjes plastic, als grotere stukken bijvoorbeeld afbreken, die worden ook opgenomen door het lichaam. Dat verzwakt de gezondheid van dier en mens."

Want ook voor ons als mens is het heel gevaarlijk dat het plastic in de rivier zit. "We drinken plastic, eten en ademen het ook in. Zoutwater in de zee en zoetwater in onze rivieren en meren zijn onze bronnen om uit te eten en te drinken", zegt Eveleens. "Water is gewoon leven."

'Bellenscherm'

The Great Bubble Barrier heeft projecten om plastic uit onze rivieren te vissen. Hoe het werkt? Door een geperforeerde buis op de bodem van de rivier wordt lucht gepompt, daardoor ontstaan er luchtbellen. Die vormen samen een 'bellenscherm' dat plastic tegenhoudt en richting een opvangsysteem leidt.

"Los van het opvangen en afvangen zorgt het ervoor dat we ook kunnen onderzoeken wat voor type afval er langskomt en hoeveel", legt Eveleens uit. "Voorheen waren dat vaak plastic zakken en plastic flesjes, maar omdat daar nu statiegeld op zit, merken we dat er veel minder langskomt."

Regels nodig

Wat ze nu wel veel zien? "Snoepzakjes, sanitaire items, maar ook veel piepschuim", vertelt Eveleens. "Dat is een voorbeeld van bouwafval dat wegwaait. Maar eigenlijk kan je van alles tegenkomen."

Op basis van al die informatie kan de organisatie helpen met het maken van nieuw beleid. "Want het grote speerpunt dat we nu hebben is dat er goede afspraken gemaakt moeten worden met overheidsinstanties wie hier verantwoordelijkheid voor neemt, om het op te ruimen. Voor plastic zijn vaak geen regels."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."