Minder plastic in oceaan dan gedacht, want veel blijft achter in rivier: 'Regels nodig voor wie het opruimt'

De plastic soep in de oceaan is minder groot dan eerst werd gedacht. Het is geen 50 tot 300 miljoen ton, maar waarschijnlijk 'slechts' 3,2 miljoen ton. Grote kans dat er daardoor wél meer plastic in rivieren achterblijft. "Dat is ook gevaarlijk voor ons."

Dat het minder is dan gedacht, blijkt uit 20 duizend berekeningen van de Universiteit Utrecht. "Maar dat betekent niet dat het probleem ineens opgelost", zegt onderzoeker Erik van Sebille. "Het gaat nog steeds om heel erg veel plastic en het opruimen gaat niet zo heel snel."

Nationaal probleem

Het opruimen is nu wel makkelijker, denkt hij. "Ik verwacht dat er meer in de rivieren blijft hangen dan we dachten en dat is goed nieuws. Het voordeel daarvan in een land als Nederland is dat iedere rivier een eigenaar heeft, zoals een boer of Rijkswaterstaat. Als er plastic achterblijft in uiterwaarden of rietkragen, is er iemand die dat kan opruimen."

"In de oceaan is het een internationaal probleem, maar in rivieren blijft het een nationaal probleem", voegt hij toe.

Gezond houden

Klinkt als goed nieuws, maar zo simpel is het niet. "De rivieren zijn nog steeds een weg voor plastic om van land, via water, naar de oceaan te komen", zegt Anne Marieke Eveleens van The Great Bubble Barrier, een organisatie die zich bezighoudt met plastic uit de rivieren halen voordat het de oceaan bereikt.

"En dat veroorzaakt niet alleen schade in de oceaan, maar ook in de rivieren zelf. Dus we moeten ervoor zorgen dat het plastic dat nu door onze rivieren heen gaat, dat we dat ook opvangen en dat we ervoor zorgen dat het niet verder stroomt. En dat we ook onze ecosystemen in die rivieren gezond houden."

Voor mensen gevaarlijk

Plastic heeft negatieve gevolgen voor allerlei verschillende organismen, van groot tot klein, legt Eveleens uit. "Dieren kunnen verstrikt raken, plastic kan opgegeten worden waardoor dieren langzaam verhongeren. En de allerkleinste stukjes plastic, als grotere stukken bijvoorbeeld afbreken, die worden ook opgenomen door het lichaam. Dat verzwakt de gezondheid van dier en mens."

Want ook voor ons als mens is het heel gevaarlijk dat het plastic in de rivier zit. "We drinken plastic, eten en ademen het ook in. Zoutwater in de zee en zoetwater in onze rivieren en meren zijn onze bronnen om uit te eten en te drinken", zegt Eveleens. "Water is gewoon leven."

'Bellenscherm'

The Great Bubble Barrier heeft projecten om plastic uit onze rivieren te vissen. Hoe het werkt? Door een geperforeerde buis op de bodem van de rivier wordt lucht gepompt, daardoor ontstaan er luchtbellen. Die vormen samen een 'bellenscherm' dat plastic tegenhoudt en richting een opvangsysteem leidt.

"Los van het opvangen en afvangen zorgt het ervoor dat we ook kunnen onderzoeken wat voor type afval er langskomt en hoeveel", legt Eveleens uit. "Voorheen waren dat vaak plastic zakken en plastic flesjes, maar omdat daar nu statiegeld op zit, merken we dat er veel minder langskomt."

Regels nodig

Wat ze nu wel veel zien? "Snoepzakjes, sanitaire items, maar ook veel piepschuim", vertelt Eveleens. "Dat is een voorbeeld van bouwafval dat wegwaait. Maar eigenlijk kan je van alles tegenkomen."

Op basis van al die informatie kan de organisatie helpen met het maken van nieuw beleid. "Want het grote speerpunt dat we nu hebben is dat er goede afspraken gemaakt moeten worden met overheidsinstanties wie hier verantwoordelijkheid voor neemt, om het op te ruimen. Voor plastic zijn vaak geen regels."