Minder ic-bedden voor coronapatiënten, zeggen hartchirurgen: 'Achterstand niet meer in te halen'

De regels voor de verdeling van ic-bedden moeten worden herzien, zegt hartchirurg Jerry Braun. Hij en anderen maken zich grote zorgen over de onvoldoende ic-capaciteit sinds de komst van corona.

"Niemand zegt 'tot hier en niet verder'", volgens hoogleraar cardiothoracale chirurgie Jerry Braun van het Leids Universitair Medisch Centrum en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie.

'Achterstand niet in te halen'

In december 2020 trok hij aan de bel, toen gaf hij aan dat er in Nederland een achterstand was van 1800 hartoperaties. Nu zijn het er 3.800. Die achterstand is niet meer in te halen, zegt Braun. Normaal gesproken worden er jaarlijks gemiddeld 15.000 hartoperaties uitgevoerd.

"Mensen hebben het idee dat de hartchirurgie gewoon doorgaat, maar dat is niet zo. De realiteit is dat de effecten van corona voor hartoperaties groot zijn. Heel zorgelijk."

Minder bedden voor coronapatiënten

Ondanks dat werd zijn idee om de ic-bedden anders te verdelen vorig jaar door de minister afgewezen. "Alle aandacht gaat naar COVID-19-patiënten. We moeten een betere verdeling maken van ic-bedden. We willen in Nederland toch ook hartchirurgische zorg?" vraagt Braun zich af.

Om onder andere hartchirurgische zorg toegankelijk te houden in coronatijd, moeten ziekenhuizen het volgens de hoogleraar over een andere boeg gooien. Op de lange termijn wil dat zeggen dat er geïnvesteerd wordt in voldoende personeel en een goede beloning. Op de korte termijn moeten er keuzes worden gemaakt in de verdeling van zorg, zegt Braun. "Dus: minder ic-bedden beschikbaar stellen voor COVID-patiënten in ziekenhuizen waar hoog-complexe zorg wordt verleend."

Geen complexe zorg

Braun kan zich voorstellen dat de zorg voor COVID-patiënten anders wordt ingericht. "Richt aparte corona-ic's in in ziekenhuizen. Die zorg is niet de meest complexe: beademen, draaien van de patiënt, geneesmiddelen toedienen en wachten tot de patiënt beter wordt. Dat duurt zo'n 15 dagen. Je zou dus ook minder verpleegkundigen in kunnen zetten bij COVID-zorg", oppert hij.

"Bij een hartchirurgische patiënt heb je één-op-één een ic-verpleegkundige nodig. Voor corona kan je dat oprekken naar één ic-verpleegkundige op drie patiënten, met ondersteuning van andere zorgprofessionals." Als je dat efficiënter regelt, zegt Braun, heb je voor een COVID-patiënt dus minder ic-verpleegkundigen nodig. "Die kostbare ic-verpleegkundigen kunnen dan worden ingezet om andere patiënten te verzorgen."

Centra ontzien

In Nederland zijn zeventig ic-centra, waarvan vijftien voor hartchirurgie. Daar vindt ook transplantatiezorg plaats en traumachirurgie. Tijdens de vorige golf zijn alle ic-centra gebruikt voor coronazorg. "Als je in elk geval de vijftien centra relatief ontziet als het gaat om COVID-IC-zorg, dan kun je voor andere patiënten, die ook een ic-bed nodig hebben, ruimte houden", zegt Braun.

"Je houdt dan 55 ic-centra over voor COVID-zorg. Dat zou genoeg moeten zijn om voor iedereen goede zorg te kunnen bieden. Daar moet een besluit over genomen worden."

Niet op tijd behandelen

Ook Jesper Hjortnaes ziet de gevolgen van de coronapandemie van dichtbij. Hij werkt nu anderhalf jaar als hartchirurg in het Leids Universitair Medisch Centrum. "We kunnen niet alle patiënten opereren die we willen en dat is ontzettend frustrerend", zegt hij.

Normaal gesproken doet een hartchirurg zo'n 150 operaties per jaar. Hjortnaes deed er tachtig. In het Leids Universitair Medisch Centrum worden jaarlijks 1.000 hartoperaties gedaan, een kwart van de operaties gaat niet door. "We concurreren met de coronazorg en kampen met personeelstekorten. Veel mensen kunnen we daardoor niet op tijd behandelen en dat kan desastreuze gevolgen hebben."

Moeilijke telefoontjes

'Meneer uw operatie kan niet doorgaan.' Het is iets wat Hjortnaes de laatste tijd vaak moet mededelen. Ook zijn agenda voor deze week is het nog onzeker. "Gister kon alles doorgaan, vandaag denk ik ook, maar kan het nog wel spannend worden. Verder in de week is het onzeker."

Die telefoontjes waarbij hij mensen moet vertellen dat de hartoperatie waar ze al maanden op wachten niet door kan gaan, vind Hjortnaes moeilijk. "Dat is niet iets wat je verwacht als je als net afgestudeerde hartchirurg aan de slag gaat. Ik wil graag mensen helpen, niet teleurstellen. Laatst vroeg een 60-jarige man nadat ik hem vertelde dat zijn hartoperatie niet door kon gaan, waarom dat zo was. 'Waarom kan ik geen operatie krijgen maar iemand van 80 met corona wel lang een ic-bed bezet houden', vroeg hij. Dat zijn lastige situaties."