De regels voor de verdeling van ic-bedden moeten worden herzien, zegt hartchirurg Jerry Braun. Hij en anderen maken zich grote zorgen over de onvoldoende ic-capaciteit sinds de komst van corona.

"Niemand zegt 'tot hier en niet verder'", volgens hoogleraar cardiothoracale chirurgie Jerry Braun van het Leids Universitair Medisch Centrum en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie.

'Achterstand niet in te halen'

In december 2020 trok hij aan de bel, toen gaf hij aan dat er in Nederland een achterstand was van 1800 hartoperaties. Nu zijn het er 3.800. Die achterstand is niet meer in te halen, zegt Braun. Normaal gesproken worden er jaarlijks gemiddeld 15.000 hartoperaties uitgevoerd.

"Mensen hebben het idee dat de hartchirurgie gewoon doorgaat, maar dat is niet zo. De realiteit is dat de effecten van corona voor hartoperaties groot zijn. Heel zorgelijk."

Minder bedden voor coronapatiënten

Ondanks dat werd zijn idee om de ic-bedden anders te verdelen vorig jaar door de minister afgewezen. "Alle aandacht gaat naar COVID-19-patiënten. We moeten een betere verdeling maken van ic-bedden. We willen in Nederland toch ook hartchirurgische zorg?" vraagt Braun zich af.

Om onder andere hartchirurgische zorg toegankelijk te houden in coronatijd, moeten ziekenhuizen het volgens de hoogleraar over een andere boeg gooien. Op de lange termijn wil dat zeggen dat er geïnvesteerd wordt in voldoende personeel en een goede beloning. Op de korte termijn moeten er keuzes worden gemaakt in de verdeling van zorg, zegt Braun. "Dus: minder ic-bedden beschikbaar stellen voor COVID-patiënten in ziekenhuizen waar hoog-complexe zorg wordt verleend."

Geen complexe zorg

Braun kan zich voorstellen dat de zorg voor COVID-patiënten anders wordt ingericht. "Richt aparte corona-ic's in in ziekenhuizen. Die zorg is niet de meest complexe: beademen, draaien van de patiënt, geneesmiddelen toedienen en wachten tot de patiënt beter wordt. Dat duurt zo'n 15 dagen. Je zou dus ook minder verpleegkundigen in kunnen zetten bij COVID-zorg", oppert hij.

"Bij een hartchirurgische patiënt heb je één-op-één een ic-verpleegkundige nodig. Voor corona kan je dat oprekken naar één ic-verpleegkundige op drie patiënten, met ondersteuning van andere zorgprofessionals." Als je dat efficiënter regelt, zegt Braun, heb je voor een COVID-patiënt dus minder ic-verpleegkundigen nodig. "Die kostbare ic-verpleegkundigen kunnen dan worden ingezet om andere patiënten te verzorgen."

Centra ontzien

In Nederland zijn zeventig ic-centra, waarvan vijftien voor hartchirurgie. Daar vindt ook transplantatiezorg plaats en traumachirurgie. Tijdens de vorige golf zijn alle ic-centra gebruikt voor coronazorg. "Als je in elk geval de vijftien centra relatief ontziet als het gaat om COVID-IC-zorg, dan kun je voor andere patiënten, die ook een ic-bed nodig hebben, ruimte houden", zegt Braun.

"Je houdt dan 55 ic-centra over voor COVID-zorg. Dat zou genoeg moeten zijn om voor iedereen goede zorg te kunnen bieden. Daar moet een besluit over genomen worden."

Niet op tijd behandelen

Ook Jesper Hjortnaes ziet de gevolgen van de coronapandemie van dichtbij. Hij werkt nu anderhalf jaar als hartchirurg in het Leids Universitair Medisch Centrum. "We kunnen niet alle patiënten opereren die we willen en dat is ontzettend frustrerend", zegt hij.

Normaal gesproken doet een hartchirurg zo'n 150 operaties per jaar. Hjortnaes deed er tachtig. In het Leids Universitair Medisch Centrum worden jaarlijks 1.000 hartoperaties gedaan, een kwart van de operaties gaat niet door. "We concurreren met de coronazorg en kampen met personeelstekorten. Veel mensen kunnen we daardoor niet op tijd behandelen en dat kan desastreuze gevolgen hebben."

Moeilijke telefoontjes

'Meneer uw operatie kan niet doorgaan.' Het is iets wat Hjortnaes de laatste tijd vaak moet mededelen. Ook zijn agenda voor deze week is het nog onzeker. "Gister kon alles doorgaan, vandaag denk ik ook, maar kan het nog wel spannend worden. Verder in de week is het onzeker."

Die telefoontjes waarbij hij mensen moet vertellen dat de hartoperatie waar ze al maanden op wachten niet door kan gaan, vind Hjortnaes moeilijk. "Dat is niet iets wat je verwacht als je als net afgestudeerde hartchirurg aan de slag gaat. Ik wil graag mensen helpen, niet teleurstellen. Laatst vroeg een 60-jarige man nadat ik hem vertelde dat zijn hartoperatie niet door kon gaan, waarom dat zo was. 'Waarom kan ik geen operatie krijgen maar iemand van 80 met corona wel lang een ic-bed bezet houden', vroeg hij. Dat zijn lastige situaties."

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."