In de Zuid-Spaanse regio Andalusië plukken arbeidsmigranten onder barre omstandigheden de groenten die vervolgens in onze supermarkten terechtkomen. Opmerkelijk, want juist in die regio maakt de anti-immigratiepartij Vox zijn opmars.
"In de kassen is het rond deze tijd bijna 40 graden", vertelt José García Cuevas terwijl hij in zijn busje door een zee van witte plastic kassen rijdt. "Daar is een natuurpark. En daar, waar het plastic is, daar wonen zo'n vierhonderd mensen in krotten."
Cuevas werkt voor de vakbond voor kasarbeiders en trekt zich het lot aan van de tienduizenden, voornamelijk Afrikaanse migranten, die in de Zuid-Spaanse regio Andalusië in de kassen werken. Hij wijst de migranten op hun rechten en probeert iets te doen aan hun vaak erbarmelijke arbeidsomstandigheden.
'Het wonder van El Ejido'
Het wordt ook wel 'het wonder van Ejido' genoemd. Tot 40 jaar geleden was hier niets. Tot werd ontdekt dat de regio zich uitstekend leent voor groenteteelt in kassen. Inmiddels komt een groot deel van de paprika's, komkommers, aubergines en courgettes die bij ons in de supermarkt liggen komen uit de plastic witte kassen in deze regio.
De vlakte met kassen is inmiddels zo uitgestrekt dat het zelfs vanuit de ruimte te zien is. De regio heeft nu de bijnaam 'moestuin van Europa'. Sinds de jaren '90 komen arbeidsmigranten naar de regio om het werk in de kassen te doen. De krotten die Cuevas laat zien doen denken aan een sloppenwijk in een Afrikaanse stad.
Dat is een schande voor heel Europa
'Schande'
Veel migranten willen weg uit het gebied. "Zodra ik mijn papieren heb ga ik hier weg", vertelt een migrant aan Cuevas. "Ik kan hier niet blijven wonen. Hier is geen toekomst." De huizen waar de migranten wonen worden gebouwd met materiaal dat is gevonden bij de kassen. Geregeld komt het voor dat de hutjes vlam vatten.
Onlangs zijn er nog twee migranten overleden. De vakbondsman vindt het een schande dat dit in Europa gebeurt. "Dat de handen die de groenten plukken die in Europa worden gegeten, onder deze omstandigheden leven. Dat is een schande voor heel Europa."
Opkomst Vox
In El Ejido wonen 85.000 mensen. Drie op de tien inwoners hebben een andere nationaliteit dan de Spaanse. Het gaat vooral om Marokkanen, maar ook om Oost-Europeanen en mensen uit landen ten zuiden van de Sahara. Voor het werk in de kassen zijn de migranten hard nodig. En de boeren maken er gebruik van dat de migranten bereid zijn om zonder verzekering te werken, terwijl ze ver onder het minimumloon betaald worden.
Toch komt juist in deze regio, en in mindere mate in de rest van Spanje, een partij op die een einde wil maken aan de illegale migratie. De partij, Vox, behaalde bij de landelijke verkiezingen in april bijna 30 procent van de stemmen in El Ejido. Evenveel als in de regionale verkiezingen in december.
'Spanjaarden willen het werk niet doen'
Dat lijkt gek, maar dat is het niet volgens Juan José Bonilla. Hij is voorman van Vox in El Ejido en hij hoopt na de lokale verkiezingen, die in Spanje gelijk met de Europese verkiezingen worden gehouden, burgemeester te worden.
Bonilla is advocaat, maar noemt zich daarnaast ook boer. Ook in zijn kas werken arbeidsmigranten. "Toen de eerste kassen kwamen, begon het wonder", vertelt Bonilla. Veel Spanjaarden willen niet werken in de kassen. "Ze leven liever van de staat, of werken ergens zwart dan dat ze het werk in de kassen doen. Daar moeten we tegen vechten." Bonilla wil illegale immigratie uitbannen.
Rechts-populisme in Spanje
"Het heeft in Spanje lang geduurd voordat het rechtspopulisme echt opkwam", vertelt Spanje-correspondent Carlijn Teeven. "De laatste twee jaar heeft Vox een enorme opkomst gemaakt. Dat heeft te maken met de onafhankelijkheidstrijd van Catalonië. Daar is Vox tegen. En daarnaast de immigratie."
De familiegeschiedenis van de Vox-kandidaat is tot zijn spijt hecht verbonden met die van zijn woonplaats. In 2000 vermoordde een verwarde migrant twee boeren en een vrouw uit El Ejido. Hevige racistische rellen begonnen. Waarna stakingen van de migranten volgden.
Kinderen spelen niet meer buiten
Een van de vermoordde boeren was de vader van Juan José Bonilla. "Dan verandert alles", vertelt hij er nu over. Bonilla was destijds 21 jaar. Volgens hem heeft het El Ejido veranderd. "De mensen vergeten de gebeurtenissen van 2000 niet."
Volgens de advocaat zijn er mensen bang in El Ejido. "Ik heb twee dochters van 11 en 13 jaar. Zij gaan niet alleen de straat op. Ik ben hier opgegroeid. Ik kwam lopend naar de kas en ik speelde alleen. Vandaag de dag laten mensen in El Ejido onze kinderen niet meer alleen spelen. Dat moeten we herstellen."
Niet anti-EU
Bijzonder aan Vox is dat, terwijl Marine Le Pen naar de partij gelonkt heeft, de populistische partij niet uitgesproken anti-EU is. Spanje is ook één van de landen waar de bevolking het minst eurosceptisch is. "Onze producten worden door heel Europa verkocht. Dat verdedigt Vox", zegt Bonilla. "Vox verdedigt wel de eenheid van elk land. De nationale identiteit van elk land."
Volgens vakbondsman José Garcia Cuevas moet de Europese Unie iets doen aan de slechte omstandigheden van de migranten in zijn regio. "Ze geven bijvoorbeeld 100 miljoen euro aan Marokko om de grenzen te controleren. Toch lukt het niet om deze situatie hier te organiseren en voor waardige woningen te zoeken voor de arbeiders die de groenten voor 500 miljoen Europeanen plukken. De EU heeft duidelijk een grote verantwoordelijkheid voor wat hier gebeurt."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.