radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Met of zonder verdachten, het MH17-proces begint en zo ziet het eruit

Met of zonder verdachten, het MH17-proces begint en zo ziet het eruit
De vier verdachten in het MH17-proces
Bron: JIT

Oleg Poelatov, Sergej Doebinski, Igor Girkin en Leonid Chartsjenko: ze worden beschuldigd van de moord op alle 298 passagiers van vlucht MH17. Ruim 5 jaar nadat vlucht MH17 is neergehaald, start het megaproces tegen de vier verdachten.

Nabestaanden over de hele wereld volgen de zaak op de voet. "Het is een strafproces waar in binnen- en buitenland veel aandacht voor is", zegt persrechter Marije Knijff. "Dat is logisch, bij deze zaak zijn veel landen betrokken."

Speciale locatie in Nieuwegein

Per zitting wordt bepaald wie in zittingszaal D de zaak mag volgen. Dat is de rechtszaal op het Justitieel Complex Schiphol, waar de zaak plaatsvindt. Omdat lang niet iedereen in de zaal past, is in Nieuwegein een speciale locatie ingericht waar nabestaanden via een livestream de zaak kunnen volgen. "Wij willen graag dat iedereen het kan volgen", zegt Knijff.

info

Onderzoek verliep moeizaam

In de middag van 17 juli 2014 kwamen de eerste berichten binnen over de crash van een passagiersvliegtuig in de Oekraïne. Vlucht MH17 was enkele uren daarvoor vertrokken vanaf Schiphol met als bestemming Kuala Lumpur. Aan boord waren 298 inzittenden, waarvan 196 Nederlanders. Niemand overleefde.

Het vliegtuig bleek neergekomen in een oorlogsgebied in het oosten van Oekraïne. Het bergen van de lichamen ging moeizaam, net als het onderzoek op de rampplek.

Wie verantwoordelijk is voor het neerhalen van de vlucht is in het begin niet duidelijk. Maar al snel verschijnen er berichten in de media die beschrijven dat pro-Russische separatisten een vliegtuig uit de lucht hebben geschoten. Het is de conclusie waar het Joint Investigation Team (JIT) ook mee komt: MH17 is neergehaald door een BUK-raket. Op 19 juni 2019 maakt de leider van het team, Fred Westerbeke, bekend dat het vier mannen gaat vervolgen. Het proces start op 9 maart 2020.

De vier verdachten

Drie verdachten in het proces, Oleg Poelatov, Sergej Doebinski en Igor Girkin, zijn Russisch. De vierde, Leonid Chartsjenko, is een Oekraïener. Volgens het Openbaar Ministerie verkregen en positioneerden zij de BUK zo dat hij een vliegtuig kon neerschieten.

De vier worden beschuldigd van het laten verongelukken van vlucht MH17, met de dood van alle inzittenden tot gevolg, en moord op de 298 inzittenden van vlucht MH17.

Nederlandse advocaat

Een Nederlands advocatenkantoor treedt in het MH17-proces op namens een van de verdachten, waarschijnlijk Oleg Poelatov. Het advocatenkantoor werkt samen met twee Russische advocaten. In Het Advocatenblad zeggen ze: "Wij begrijpen dat deze verschrikkelijke vliegramp voor veel emoties zorgt. (...) Tegelijk is het cruciaal in een rechtsstaat dat iedereen een eerlijk proces krijgt."

Verdachte Girkin heeft laten weten aan Nieuwsuur dat hij de Nederlandse rechtbank niet erkent.

'Het verdriet is als je schaduw, je draagt het altijd bij je'

Veel nabestaanden van de MH17-ramp willen in de rechtszaak tegen de vier verdachten een persoonlijke verklaring afleggen: het spreekrecht. Dat blijkt uit onderzoek dat EenVandaag 5 jaar na de ramp deed onder 135 nabestaanden, in samenwerking met de Stichting Vliegramp MH17. Veel nabestaanden verloren meerdere dierbaren en voelen daar nog elke dag de pijn van.

Veel van hen willen via het spreekrecht hun verdriet duidelijk maken aan de daders. Zeven nabestaanden vertelden EenVandaag welke effecten de ramp nog dagelijks heeft op hun levens. "Het deuntje van het NOS-journaal is moeilijk. Als ik dat hoor denk ik automatisch aan de MH17", vertelde iemand. Het kan nog wel een jaar duren voordat de eerste nabestaanden gebruik kunnen maken van hun spreekrecht.

Lees ook

info

Wat er op de eerste zittingsdag gebeurt

De eerste zitting in dit proces, op maandag 9 maart, is een pro-forma zitting. Zo'n zitting wordt gebruikt om de stand van het onderzoek te bespreken en te bepalen wat er verder nog onderzocht moet worden. Moeten er bijvoorbeeld nog getuigen of deskundigen worden gehoord? Het OM en de advocaten kunnen dat daar laten weten.

De verdachten in het MH17-proces komen waarschijnlijk niet. "Een verdachte heeft het recht om niet te komen", zegt persrechter Marije Knijff. De rechtbank controleert bij de start van de zitting wel of zij weten dat ze aanwezig moeten zijn op dat tijdstip en die plek. "Als dat allemaal volgens procedure is verlopen, kan de rechtbank bij verstek verdergaan."

Massale aandacht

Vanuit de hele wereld is aandacht voor het proces. 400 journalisten hebben zich aangemeld, een aantal dat onmogelijk past in de rechtszaal van het Justitieel Complex Schiphol (JCS). De rechtbank heeft daarom een perscentrum laten bouwen met plek voor 500 journalisten. Er zijn 300 werkplekken en er is een zaal waar dagelijks, na afloop van de zitting, een samenvatting is.

Daarnaast heeft de rechtbank gezorgd voor vertaling voor alle journalisten uit het buitenland. In het perscentrum kunnen alle journalisten ook de zitting volgen via een livestream. Dat kan doordat er zes camera's in de rechtszaal zijn opgehangen. Die registreren alles wat in de zaal gebeurt.

Onbekend hoe lang het gaat duren

Hoe lang het proces zal duren is onbekend. "Daar kan ik geen enkele uitspraak over doen", zegt persrechter Knijff. De eerste reeks zittingen is nu gepland: 2 weken in maart 2020, twee periodes later in het jaar en zelfs al voor 2021.

Het MH17-proces legt een groot beslag op de capaciteit op de Rechtbank Den Haag. "We hebben voor een langere periode een aantal rechters minder. Gelukkig krijgen we ondersteuning uit het hele land."

Reportage: met of zonder verdachten, het MH17-proces begint en zo gaat het eruit zien

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Een akkoord tussen Rusland en Oekraïne? Dit is wat een vredesverdrag goed maakt

Hoe beëindig je een oorlog? Vaak gebeurt dat met een vredesverdrag. Maar waar sommigen echt vrede betekenden, lukt dat lang niet altijd. Wat maakt een verdrag goed en wat betekent dat voor Rusland en Oekraïne? In deze video leggen we het uit.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Luchtkwaliteit flink verbeterd in Nederland, maar we zijn er nog niet: 'De landbouw blijft uitstoten'

Luchtkwaliteit flink verbeterd in Nederland, maar we zijn er nog niet: 'De landbouw blijft uitstoten'
Tata Steel in IJmuiden stoot veel vervuilende stoffen uit
Bron: ANP

Door alle problemen met stikstof zou je denken dat de luchtkwaliteit in Nederland er slecht voor staat. Maar de lucht in Nederland wordt steeds schoner. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving. "Maar we kunnen nog niet achterover leunen."

"Er ligt een deken van luchtvervuiling over Europa, en die wordt veroorzaakt door verschillende chemische stoffen die worden uitgestoten", licht Marko Hekkert, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) toe. Het inademen van die stoffen is schadelijk voor onze gezondheid.

Europese afspraken

Stoffen als zwaveldioxide, stikstofoxide, ammoniak en fijnstof zijn een stuk minder aanwezig in de lucht dan jaren geleden, zo concludeert het PBL, dat de luchtkwaliteit samen met het RIVM onderzocht.

Dat komt doordat Europa eerder afspraken heeft gemaakt om die uitstoot te verminderen en de lucht weer schoner te krijgen. Auto's, schepen en stallen moesten minder vervuilend worden gemaakt. Afspraken met de industrie spelen een belangrijke rol. "Ze hebben nieuwe technieken ontwikkeld en geïmplementeerd, en dat heeft gewerkt. De auto's die we nu kopen zijn een stuk schoner dan 20 jaar geleden", zegt Hekkert.

Bekijk ook

Emissiedoelen in zicht

Onze lucht is nu dus een stuk schoner dan decennia geleden. En wordt ook nog schoner, zo is de verwachting. Bijvoorbeeld doordat we meer elektrisch gaan rijden. Het PBL denkt dat de kans groot is dat we de Europese emissiedoelen in 2030 gaan halen.

Waar vroeger bijvoorbeeld zwavel een groot probleem was, speelt die stof nu nauwelijks nog een rol, merkt Hekkert op. "Dat leidde tot zure regen, waardoor bossen doodgingen. Maar nu hebben we het niet eens meer genoemd in onze presentatie."

Schonere kachels

Fijnstof is nog wel een punt van aandacht. Daar is volgens het PBL wel een daling te zien, maar veel minder scherp dan bij andere stoffen. "Van fijnstof worden mensen echt ziek, maar we hebben er ook zelf veel invloed op", zegt Hekkert.

Het gebruik van houtkachels stoot bijvoorbeeld veel fijnstof uit. Wie iets aan zijn vervuiling wil doen kan een schonere kachel aanschaffen.

Bekijk ook

Levensverwachting 8 maanden korter

Voor onze gezondheid en kwaliteit van leven is de luchtkwaliteit van groot belang. De levensverwachting in Nederland wordt door de luchtvervuiling gemiddeld 8 maanden ingekort. Als deze verbetering zich doorzet, kan dit teruglopen tot 4 maanden.

"Dat klinkt misschien niet als een groot verschuil, maar het is een gemiddelde voor heel Nederland. Veel mensen overlijden hier gewoon jaren eerder door."

Landbouwsector blijft vervuilen

Maar ondanks een forse daling van de ammoniakuitstoot, liggen de landelijke doelen voor stikstofdepositie op de natuur nog ver buiten bereik. "De landbouw is de sector die nog relatief veel blijft uitstoten", zegt Hekkert.

Als het gaat om de gezondheid van de mens gaat het nu een stuk beter, maar de natuur heeft het nog zwaar. Daar zal dan ook nog hard aan gewerkt moeten worden om aan de normen te voldoen. "We kunnen nog niet achterover leunen."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant