radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Met of zonder verdachten, het MH17-proces begint en zo ziet het eruit

Met of zonder verdachten, het MH17-proces begint en zo ziet het eruit
De vier verdachten in het MH17-proces
Bron: JIT

Oleg Poelatov, Sergej Doebinski, Igor Girkin en Leonid Chartsjenko: ze worden beschuldigd van de moord op alle 298 passagiers van vlucht MH17. Ruim 5 jaar nadat vlucht MH17 is neergehaald, start het megaproces tegen de vier verdachten.

Nabestaanden over de hele wereld volgen de zaak op de voet. "Het is een strafproces waar in binnen- en buitenland veel aandacht voor is", zegt persrechter Marije Knijff. "Dat is logisch, bij deze zaak zijn veel landen betrokken."

Speciale locatie in Nieuwegein

Per zitting wordt bepaald wie in zittingszaal D de zaak mag volgen. Dat is de rechtszaal op het Justitieel Complex Schiphol, waar de zaak plaatsvindt. Omdat lang niet iedereen in de zaal past, is in Nieuwegein een speciale locatie ingericht waar nabestaanden via een livestream de zaak kunnen volgen. "Wij willen graag dat iedereen het kan volgen", zegt Knijff.

info

Onderzoek verliep moeizaam

In de middag van 17 juli 2014 kwamen de eerste berichten binnen over de crash van een passagiersvliegtuig in de Oekraïne. Vlucht MH17 was enkele uren daarvoor vertrokken vanaf Schiphol met als bestemming Kuala Lumpur. Aan boord waren 298 inzittenden, waarvan 196 Nederlanders. Niemand overleefde.

Het vliegtuig bleek neergekomen in een oorlogsgebied in het oosten van Oekraïne. Het bergen van de lichamen ging moeizaam, net als het onderzoek op de rampplek.

Wie verantwoordelijk is voor het neerhalen van de vlucht is in het begin niet duidelijk. Maar al snel verschijnen er berichten in de media die beschrijven dat pro-Russische separatisten een vliegtuig uit de lucht hebben geschoten. Het is de conclusie waar het Joint Investigation Team (JIT) ook mee komt: MH17 is neergehaald door een BUK-raket. Op 19 juni 2019 maakt de leider van het team, Fred Westerbeke, bekend dat het vier mannen gaat vervolgen. Het proces start op 9 maart 2020.

De vier verdachten

Drie verdachten in het proces, Oleg Poelatov, Sergej Doebinski en Igor Girkin, zijn Russisch. De vierde, Leonid Chartsjenko, is een Oekraïener. Volgens het Openbaar Ministerie verkregen en positioneerden zij de BUK zo dat hij een vliegtuig kon neerschieten.

De vier worden beschuldigd van het laten verongelukken van vlucht MH17, met de dood van alle inzittenden tot gevolg, en moord op de 298 inzittenden van vlucht MH17.

Nederlandse advocaat

Een Nederlands advocatenkantoor treedt in het MH17-proces op namens een van de verdachten, waarschijnlijk Oleg Poelatov. Het advocatenkantoor werkt samen met twee Russische advocaten. In Het Advocatenblad zeggen ze: "Wij begrijpen dat deze verschrikkelijke vliegramp voor veel emoties zorgt. (...) Tegelijk is het cruciaal in een rechtsstaat dat iedereen een eerlijk proces krijgt."

Verdachte Girkin heeft laten weten aan Nieuwsuur dat hij de Nederlandse rechtbank niet erkent.

'Het verdriet is als je schaduw, je draagt het altijd bij je'

Veel nabestaanden van de MH17-ramp willen in de rechtszaak tegen de vier verdachten een persoonlijke verklaring afleggen: het spreekrecht. Dat blijkt uit onderzoek dat EenVandaag 5 jaar na de ramp deed onder 135 nabestaanden, in samenwerking met de Stichting Vliegramp MH17. Veel nabestaanden verloren meerdere dierbaren en voelen daar nog elke dag de pijn van.

Veel van hen willen via het spreekrecht hun verdriet duidelijk maken aan de daders. Zeven nabestaanden vertelden EenVandaag welke effecten de ramp nog dagelijks heeft op hun levens. "Het deuntje van het NOS-journaal is moeilijk. Als ik dat hoor denk ik automatisch aan de MH17", vertelde iemand. Het kan nog wel een jaar duren voordat de eerste nabestaanden gebruik kunnen maken van hun spreekrecht.

Lees ook

info

Wat er op de eerste zittingsdag gebeurt

De eerste zitting in dit proces, op maandag 9 maart, is een pro-forma zitting. Zo'n zitting wordt gebruikt om de stand van het onderzoek te bespreken en te bepalen wat er verder nog onderzocht moet worden. Moeten er bijvoorbeeld nog getuigen of deskundigen worden gehoord? Het OM en de advocaten kunnen dat daar laten weten.

De verdachten in het MH17-proces komen waarschijnlijk niet. "Een verdachte heeft het recht om niet te komen", zegt persrechter Marije Knijff. De rechtbank controleert bij de start van de zitting wel of zij weten dat ze aanwezig moeten zijn op dat tijdstip en die plek. "Als dat allemaal volgens procedure is verlopen, kan de rechtbank bij verstek verdergaan."

Massale aandacht

Vanuit de hele wereld is aandacht voor het proces. 400 journalisten hebben zich aangemeld, een aantal dat onmogelijk past in de rechtszaal van het Justitieel Complex Schiphol (JCS). De rechtbank heeft daarom een perscentrum laten bouwen met plek voor 500 journalisten. Er zijn 300 werkplekken en er is een zaal waar dagelijks, na afloop van de zitting, een samenvatting is.

Daarnaast heeft de rechtbank gezorgd voor vertaling voor alle journalisten uit het buitenland. In het perscentrum kunnen alle journalisten ook de zitting volgen via een livestream. Dat kan doordat er zes camera's in de rechtszaal zijn opgehangen. Die registreren alles wat in de zaal gebeurt.

Onbekend hoe lang het gaat duren

Hoe lang het proces zal duren is onbekend. "Daar kan ik geen enkele uitspraak over doen", zegt persrechter Knijff. De eerste reeks zittingen is nu gepland: 2 weken in maart 2020, twee periodes later in het jaar en zelfs al voor 2021.

Het MH17-proces legt een groot beslag op de capaciteit op de Rechtbank Den Haag. "We hebben voor een langere periode een aantal rechters minder. Gelukkig krijgen we ondersteuning uit het hele land."

Reportage: met of zonder verdachten, het MH17-proces begint en zo gaat het eruit zien

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe de nieuwe stikstofaanpak van kabinet boeren klem zet: 'Venijn zit in de details'

Hoe de nieuwe stikstofaanpak van kabinet boeren klem zet: 'Venijn zit in de details'
Melkveehouder Chantal Farjon is een zogenoemde 'PAS-melder'
Bron: EenVandaag

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Bekijk ook

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

Bekijk ook

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bekijk ook

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe deze dorpen in Friesland tijdens de Tweede Wereldoorlog een 'veilige haven' werden voor Amsterdamse Joden

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant