radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Met nieuw wetsvoorstel dreigt celstraf voor Britse journalisten die vertrouwelijke overheidsinformatie onthullen: 'Vergelijkbaar met totalitair regime'

Met nieuw wetsvoorstel dreigt celstraf voor Britse journalisten die vertrouwelijke overheidsinformatie onthullen: 'Vergelijkbaar met totalitair regime'
Boris Johnson
Bron: EPA

Journalisten in Groot-Brittannië dreigen binnenkort de cel in te gaan als ze vertrouwelijke overheidsinformatie onthullen. Althans, als het aan het nieuwe wetsvoorstel van de regering van premier Boris Johnson ligt.

Het is nog afwachten hoe het wetsvoorstel erdoorheen komt, zegt Londen-correspondent Lia van Bekhoven. "Ik denk dat de regering in het parlement best wat water bij de wijn moet doen, maar de essentie blijft overeind. Dit is één van de wetten waarvan een aantal Britten zegt dat het laat zien hoe autoritair de Britse premier in feite is."

Algemeen belang

Op dit moment kunnen journalisten zich beroepen op het algemeen belang, wanneer publicaties gevoelige informatie bevatten. Het belang om het te weten en naar buiten brengen, is dan groter dan de gevoeligheid van de informatie.

"The Sun had onlangs een scoop waarin je zag dat de minister van Financiën een vrouw omhelsde die niet z'n vrouw was", vertelt Van Bekhoven. "Hij verloor daardoor z'n baan en z'n huwelijk, maar het diende een publiek belang, omdat hij deed wat Britten al anderhalf jaar niet mogen: elkaar aanraken, geen afstand houden en geen mondkapje dragen."

14 jaar gevangenisstraf

Maar bij de nieuwe wet, als hij één op één wordt ingevoerd, kan zo'n scoop wel eens heel anders aflopen voor een journalist. "Het kan zijn dat die dan 14 jaar gevangenisstraf kan verwachten", zegt Van Bekhoven.

Volgens de Britse regering is de wet nodig, omdat de huidige wet niet meer passend is anno 2021. "Die wil dat de wet aangepast wordt op toenemende cyberaanvallen, die als doel hebben het land te ontwrichten", vertelt Lia van Bekhoven. "En om dat tegen te gaan, willen ze een wijd net verspreiden dat hard kan straffen bij het publiceren van gevoelige informatie. Maar dat net is zo wijd, dat zelfs journalisten dus strafbaar kunnen worden."

Bekijk ook

"Vergelijkbaar met een totalitair regime"

In Nederland wordt er met zorgen gekeken naar de ontwikkelingen in Groot-Brittanië. "Dit is natuurlijk afschuwelijk, als journalisten dit soort straffen te wachten staan", zegt Eric Smit, oprichter van het onderzoeksjournalistieke platform Follow the Money. "Het is onze taak om deze informatie naar buiten te brengen. Ik weet niet of ik dezelfde methode zou hanteren al Sun, maar als daar 14 jaar op staat, is dat vergelijkbaar met een totalitair regime. In een land dat voor kort nog deel uitmaakt van de Europese Unie", zegt Smit.

Maar ook in Nederland wordt persvrijheid steeds verder ingeperkt zegt Smit. "We zijn hier ook al tientallen jaren aan het afglijden en de kabinetten-Rutte hebben dat nóg ernstiger gemaakt."

Bekijk ook

Blokkades opwerken en trucs verzinnen

Zijn redactie merkt dat het steeds moeilijker wordt om aan informatie te komen vanuit de overheid. "Enkele jaren geleden zijn we begonnen met de Shell-papers, met gigantisch veel wob-verzoeken (wet openbaarheid bestuur, waarmee burgers en journalisten informatie kunnen opvragen over overheidsorganisaties, red.)" zegt Smit.

"We merken dat alle termijnen bij die verzoeken zover als mogelijk worden overschreven", vervolgt Eric Smit. "Je ziet gewoon dat er blokkades worden opgeworpen en dat er trucs worden bedacht om informatie niet te geven. Terwijl dat als journalist je zuurstof is."

info

De wob in coronatijd

Een rechter oordeelde dat het ministerie van Volksgezondheid wob-verzoeken niet goed behandelt. Het ministerie bepaalt namelijk sinds corona zelf wanneer welke documenten naar buiten komen, terwijl zo'n verzoek eigenijk binnen 8 weken behandeld moet worden. Minister De Jonge heeft daar geen boodschap aan en gaat nu in hoger beroep.

'Mensen liggen er niet wakker van'

Op het wetsvoorstel wordt vooralsnog niet heel heftig gereageerd in het Verenigd Koninkrijk, vertelt correspondent Lia van Bekhoven. "Binnenkort wordt er in het parlement over gestemd, maar ik geloof niet dat iedereen er wakker van ligt", zegt Van Bekhoven.

"Deze beperkingen op de journalistiek baren media en pers zorgen, maar de meeste Britse burgers hebben geen idee van het bestaan van dit wetsvoorstel. Het parlementaire debat over dit voorstel moet ook nog beginnen. Het zal premier Johnson in ieder geval niet de das omdoen."

Luisteren

Luister hier het gesprek in EenVandaag met Lia van Bekhoven en Eric Smit terug

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'
Remco van Vliet van Leger des Heils en wethouder Jo Paas van Kerkrade
Bron: EenVandaag

Voor dementie is geen medicijn, maar door je levensstijl aan te passen kan je je hersenen wel actief houden. Een onderdeel daarvan? Sociaal contact. Daarom staat in het Limburgs Kerkrade de 'ontmoetingsbus', als onderdeel van een campagne tegen dementie.

Groot onderdeel van de campagne, die 'We zijn zelf het medicijn' heet, is een gezonde manier van leven, vertelt Remco van Vliet van het Leger des Heils. Die organisatie doet mee aan de campagne en zette samen met de gemeente Kerkrade de 'ontmoetingsbus' op.

Gezonde levensstijl

Van Vliet: "Een medicijn is er niet tegen dementie. Wat je wel kunt doen, dat is een gezonde levensstijl nastreven: voldoende bewegen, goede voeding, mentale uitdaging en voldoende interactie."

Dat laatste is waar de 'ontmoetingsbus', omgebouwde SRV-wagen, in het spel komt. Die staat de hele week op zes verschillende locaties in Kerkrade. Mensen komen er bij elkaar onder het genot van een kop koffie en - op z'n Limburgs - een stuk vlaai. "De bedoeling is dat mensen achter de voordeur uitkomen, participeren, meedoen in de maatschappij en het gezellig hebben", vertelt Van Vliet.

'Ze vinden iets hier'

Een vaste ontmoetingsplek - zoals de bus - kan helpen, vertelt hij. Op die manier kunnen ook ouderen die minder mensen om zich heen hebben contact houden met anderen.

"Als ze hier 2 uur zijn, zeggen ze misschien zes zinnen, maar ze komen iedere week terug." Waarom precies, daar kan hij de vinger nog niet op leggen. "Maar ik denk dat ze iets vinden hier, dat ze erbij mogen horen."

info

Dementie in Nederland

In Nederland waren in 2019 114.000 gevallen van dementie bekend bij de huisarts, deze mensen hebben dus een diagnose. Op basis van bevolkingsonderzoek hadden er naar schatting 290.000 mensen dementie in 2021.

In de gemeente Kerkrade leefden in 2023 naar schatting 1.000 mensen met dementie. Naar verwachting zal dat in 2050 stijgen met 60 procent, volgens gemeente Kerkrade.

Hoogste ziektekosten

Ook wethouder van Integraal Ouderenbeleid in Kerkrade Jo Paas kent deze cijfers. "Alleen al de kosten van dementie van 2020: 10,6 miljard. De hoogste ziektekosten van alle ziektes van Nederland. En in 2040 komen we 50.000 bedden tekort voor mensen die in een verzorgingstehuis opgenomen moeten worden als gevolg van dementie", somt hij op.

"We hebben geen bedden, het kost veel te veel geld en er is geen medicijn." Dus, is de wethouder van mening, moeten we zelf zorgen dat we fysiek en mentaal in beweging blijven. "We zijn zelf het medicijn", herhaalt hij de naam van de campagne.

Bekijk ook

Extra functie

Naast dat de bus zorgt voor sociaal contact, heeft die ook nog een andere functie. Van Vliet: "Wij ontmoeten allerlei soorten mensen uit de samenleving en als wij merken dat mensen extra zorg nodig hebben, dan weten we ook bij wie we terecht kunnen in de gemeente Kerkrade."

Hij gaat verder: "Dus ja, de bus heeft als eerste functie: komen, zijn en ontmoeten. Maar als we zien en proeven dat er meer nodig is, dan weten we naar wie we ze kunnen doorverwijzen. En daar zijn we heel blij mee." Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?"

Pilot

De campagne is een pilot. Waar het nu in Kerkrade wordt uitgeprobeerd, is het de bedoeling dat het in heel Nederland opgepakt wordt. Komende week start het bijvoorbeeld in Groningen.

Wethouder Paas is er groot voorstander van. "Het moet indalen bij mensen dat ze aan het voorkomen of vertragen van het proces van dementie zelf iets kunnen doen." Zelf is hij 71 en probeert zichzelf mentaal uit te blijven dagen, sluit hij af.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Eerst Cito, nu de doorstroomtoets: waarom er steeds kritiek is vanuit scholen op de eindtoets

Vier basisscholen die eerder hadden aangekondigd om de verplichte doorstroomtoets niet af te nemen, moeten dat van de staatssecretaris nu alsnog doen. Anders volgen er financiële sancties. De scholen uiten kritiek dat de toets te weinig meet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant