meer NPO start

Met 'humor, verbondenheid en een eerlijk verhaal' hielp Florence de passagiers van een cruiseschip met het coronavirus de beproeving te doorstaan

Met 'humor, verbondenheid en een eerlijk verhaal' hielp Florence de passagiers van een cruiseschip met het coronavirus de beproeving te doorstaan
Florence Kuyper wordt door een arts gecontroleerd aan boord van de Greg Mortimer
Bron: Florence Kuyper

'Een slechte B-film' noemt Florence Kuyper haar ervaringen op het cruiseschip waar vrijwel iedereen corona kreeg. In de weken aan boord raakte ze onder de indruk van de veerkracht van mensen, maar kreeg ook te maken met grote angst en bedreiging.

Ze is inmiddels veilig terug in Nederland: Florence Kuyper, expeditieleider bij Aurora Expeditions, een bedrijf dat poolexpedities voor welgestelden organiseert, veelal ouderen. Het zijn doorgaans avontuurlijke trips waar ze leiding aan geeft, maar op het type avontuur dat nu op haar pad kwam had ze niet gerekend.

Geen sensatieverhaal

Ze klinkt heel ontspannen, een week nadat ze is teruggekeerd uit Uruguay en weer veilig thuis is in Nederland. "Het gaat een beetje op en neer, maar ik denk dat dat logisch is, na 3 weken in de stress te hebben gezeten", zegt ze nuchter.

Florence wil geen sensatieverhaal, maar wel haar ervaringen delen, in de hoop dat het een breder inzicht geeft in hoe we omgaan met de coronacrisis. 'Demystificeren' noemt ze het zelf.

De Greg Mortimer
Bron: Florence Kuyper
Cruiseschip de Greg Mortimer

Op zee 'veilig voor het virus'

Toen het schip op 15 maart uit de Argentijnse haven Ushuaia vertrok richting Zuidpool, had het coronavirus al wereldwijd toegeslagen. Er werden voorzorgsmaatregelen getroffen om te voorkomen dat passagiers het virus ook aan boord van het schip zouden brengen. Iedereen werd gecontroleerd, en mensen die recent in Singapore of China waren geweest, mochten niet aan boord.

"Er heerste een beetje het idee van 'goh, wij hebben mazzel, want als nu de hele wereld instort zitten wij op een veilige plek'." En inderdaad, er zullen tal van schepen op zee zijn waar mensen veiliger zijn dan aan wal. Maar dat was niet het geval op de Greg Mortimer.

'Ik hoorde gekuch'

"2 dagen later zouden we niet eens zijn vertrokken", denkt Florence nu. Maar het schip voer uit. De Greg Mortimer was niet lang onderweg, toen Florence voor het eerst slecht nieuws moest brengen aan de groep: de reis werd flink ingekort, want vliegen vanuit Argentinië werd misschien onmogelijk.

Er werd koers gezet naar de Falklandeilanden, waar een chartervliegtuig was geregeld om de passagiers op te halen. Maar bij een van de briefings viel het Florence op dat er werd gekucht. Vanaf toen ging alles heel snel. "10 uur voor we op de Falklands aankwamen kreeg de eerste persoon koorts. We mochten niet aan land."

Meer koortsgevallen

"Vanaf dat moment hebben we afgesproken dat iedereen in isolatie moest", vertelt Florence. "We namen het zekere voor het onzekere. Het was raar: al die gasten opgesloten in hun hut. Maar ze hebben het allemaal geaccepteerd."

Toch kwamen er in een hoog tempo meer en meer koortsgevallen. "De nachtmerrie die alleen maar erger werd, elke dag kwam er een emmertje shit bij." Er werd besloten door te varen. "We wilden naar Buenos Aires, maar Argentinië ging potdicht. Toen werd het Montevideo in Uruguay. Daar hebben we buitengaats gelegen."

Achter het simpele woord 'virus' gaat een hele wereld schuil waar je misschien niets van weet. Want wat is een virus nu precies en hoe maakt het je ziek? En wat maakt juist corona zo gevaarlijk? In deze video legt verslaggever Tom van 't Einde het uit.

Toch gewoon een griepje?

Vanuit Montevideo werden er sneltests het schip binnengebracht zodat er getest kon worden op antilichamen. Er ging een zucht van verlichting over het schip toen bleek dat iedereen negatief testte. 'Was het dan toch een gewoon griepje?' vroeg iedereen zich af.

Maar de koortsgevallen bleven toenemen en voor de kust van Uruguay veranderde het cruiseschip in 'een pestschip', in de woorden van Florence. "Twee keer per dag gingen artsen in vol pak en ornaat de passagiers af om de temperatuur op te meten."

'Er moet geëvacueerd worden'

Toen kwam het moment dat iemand het benauwd kreeg, en duidelijke COVID-19-symptomen had. "Die moet geëvacueerd worden, zeiden de artsen."

Tegen de verwachting van de artsen in lukte het om de patiënt van boord te krijgen. Hij werd toegelaten in een ziekenhuis in Uruguay. "Dat was fantastisch." Maar tegelijkertijd voelde het als 'een megaslag'. "Ik denk dat iedereen in die hutten hartstikke bang was en dacht: potverdorie, het zal toch niet?"

Toch COVID-19

Toch was het zo. "Die man die van boord ging is in het ziekenhuis getest en daar kwam COVID-19 uit. Op dat moment stortte iedereen wel een beetje in. Ik ook. Op zo'n moment zie je zo'n B-film heel helder voor je."

Vanaf dat moment volgde een aaneenschakeling van slecht nieuws. "Elke dag was er weer een evacuatie, er was alleen maar slecht nieuws. Meer mensen werden ziek, de bemanning werd ziek, niks kon meer optimaal werken."

Dagelijkse activiteiten

Om te zorgen dat het leven zo normaal mogelijk doorging, was Florence met haar team begonnen met het organiseren van activiteiten en nam zij de communicatie op zich. "Twee keer per dag via de luidspreker." Een eerlijke boodschap, goed communiceren. "Daar heb ik veel aandacht aan besteed en dat was ook wel de redding."

De dagelijkse activiteiten bestonden uit het maken van een dagelijks blaadje, 'The Masked Pinguin'. Florence werd gevraagd haiku's te maken en er werden kruiswoordpuzzels voor de deur gelegd. "We verspreidden alles over de dag, zodat er ieder uur iets gebeurde. Een menu uitkiezen, 's ochtends en 's middags een koffiemoment. Of een happy hour: dan konden ze lekker een drankje bestellen."

Het eten wordt bezorgd bij de gasten die in hun hut in isolatie zitten.
Bron: Florence Kuyper
Het eten wordt bezorgd bij de gasten die in hun hut in isolatie zitten.

Massale besmetting

Toen duidelijk werd dat het coronavirus had toegeslagen, zijn er meer dan 200 COVID-19-testen aan boord gehaald. "Uruguay heeft een heel groot medisch team aan boord gezet, een man of 20. Dat was fantastisch. Gewoon om ons een voor een te testen en te kijken of we reisvaardig zouden zijn."

"Iedereen werd getest, dus bemanning, gasten en mijn team. Daar kwam uit dat het een prachtige incubator was en we het allemaal hadden. En bij die paar die het niet hadden kon je je afvragen of die test wel goed was."

Rondbrengen covid-testuitslagen
Bron: Florence Kuyper
De testuitslagen worden rondgebracht.

Ongewenst bijeffect

Ook Florence zelf bleek besmet, hoewel dat voor haar niet als een verrassing kwam. Een aantal andere mensen werd direct van boord gehaald en in het ziekenhuis opgenomen. Ondanks haar besmetting werkte ze gewoon dapper door.

Maar de test had nog een ongewenst bijeffect. De uitslag werd niet zorgvuldig meegedeeld en ineens was bekend wie positief en wie negatief was. "Dat ging onzorgvuldig, dat was niet privé."

Haat

Het zorgde ervoor dat het deel van de bemanning die niet positief was bevonden, heel angstig werd. "Dat was een kleine minderheid. Ik weet niet goed hoe ik het moet omschrijven, maar er ontstond een enorme haat jegens de mensen mét corona."

Door de uitslag verslechterde de sfeer enorm en keerde een deel van de bemanning zich tegen de passagiers, en vooral tegen Florence. "Ik was toch een beetje de vertegenwoordiger van de gasten. De bemanning had het idee dat het allemaal de schuld van hen was. Ik denk dat de angst en slechte informatievoorziening naar de bemanning het explosief heeft gemaakt."

Vertrek passagiers

Achter de schermen werd intussen hard gewerkt aan een oplossing. Het is het eerste licht aan het einde van de tunnel. "Het moederbedrijf van Aurora wist een medisch toestel te sturen." De passagiers konden eindelijk vertrekken.

En toen ging het snel: "Alle 115 Australiërs en Nieuw Zeelanders zijn op Goede Vrijdag vanaf het schip in bussen gezet en allemaal gescheiden naar het vliegveld gereden." Langs de weg stonden de Uruguayanen te applaudisseren, met vlaggen te zwaaien en wezen naar hun hart. Het drama op het schip had ook hen wekenlang beziggehouden.

Explosieve sfeer

Voor Florence en haar team zat de beproeving er nog niet op. De bemanning eiste dat de 'positieven' witte pakken zouden dragen en het werd ronduit onvriendelijk. "Dan liepen we daar in witte pakken als melaatsen rond."

"Het werd dusdanig explosief dat ik de laatste 5 dagen in mijn hut zat opgesloten, gewoon uit veiligheidsoverwegingen. Dat betekent dat ik en mijn team niet veilig meer waren aan boord."

Angst en slechte informatievoorziening

En nee, ze werd niet met de dood bedreigd, maar akelig was het wel. "De dingen die je hoorde en hoe ze met ons omgingen waren zeer intimiderend. Zeker als je dan weet dat je nog maar met een klein groepje bent."

Florence neemt het ze niet kwalijk en ziet het zelfs als leerzaam. "Als ik straks wat beter uit kan zoomen gaat dit een enorm interessante ervaring zijn. Ik heb gezien dat angst en slechte informatievoorziening slechte dingen in mensen naar boven kan halen. Dat maakt ook dat ik er zo van overtuigd ben dat je mensen goed moet informeren en niet moet speculeren."

Hartverwarmend

De beproeving kwam uiteindelijk ten einde en Florence werd met haar team van boord gehaald. Wat volgde is een krankzinnige rondreis. "Met 4 vliegtuigen, 1 auto, 2 continenten, 7 landen, 15 mensen, 36 uur, 5 tussenstops met de vliegtuigen, echt waanzinnig."

In het vliegtuig werden ze uitgebreid gemonitord door een medisch team. Het voelde als een warm bad. "Dat was zo'n fijn contrast na de ervaringen met de bemanning. Dat was echt hartverwarmend."

Terug in Nederland

Eenmaal terug in Nederland voelde de 'intelligente lockdown' niet als een nieuwe beproeving. De communicatie van met name premier Rutte ervoer ze als verfrissend en even drong de vergelijking met haar ervaringen op de Greg Mortimer zich op.

"Ik heb ook boodschappen moeten geven aan boord in dat microwereldje. Maar ik ben erg onder de indruk van hoe hij dat doet. Met eerlijkheid, met het benoemen van dilemma's en de duidelijke keuze. Ik vind dat zeer krachtig. Ik hoop dat iedereen zich daar aan houdt. Ik vind die zelfverantwoordelijkheid heel mooi. Ik denk dat mensen dat prima aankunnen."

Kracht van verbondenheid

Want als deze ervaring haar iets heeft geleerd, dan is het wel hoeveel mensen aankunnen. "Ik geloof echt dat contact onderling van essentieel belang is. Dat mensen elkaar een beetje corrigeren: met humor bij serieuze dingen. Dat heeft echt geholpen."

"Mensen zijn uiteindelijk ook echt met elkaar begaan. Die kracht van de verbondenheid is wel heel groot. Ook de kracht van het goed vertellen van wat er aan de hand is, dat is echt belangrijk, dat eerlijk zijn."

Briefjes met dank en waardering van de gasten
Bron: Florence Kuyper
Briefjes met dank en waardering van de gasten

Slechte afloop

Vorige week is een bemanningslid overleden. "Dat is zeer treurig, we hadden allemaal gehoopt er zonder kleerscheuren van af te komen."

Daarnaast ligt er nog iemand in kritieke toestand op de ic in Uruguay. Ook is de bemanning nog altijd aan boord van het schip, vertelt Florence.

Nachtmerries van de laatste dagen op het schip

"Je kunt een crisis positief draaien of je kunt er een drama van maken", vervolgt ze. "Ook de effecten daarvan. Ik geloof echt dat hier veel moois uit naar voren komt. Hoe mensen met elkaar omgaan, de kracht van mensen, de compassie, de risico's die mensen durven nemen."

"Het was toch een slechte B-flim hoor", besluit Florence lachend. "En als ik ergens nachtmerries van heb, dan is dat van die laatste dagen. Maar als je kijkt hoe wij het er vanaf hebben gebracht. Nou, verdomd goed eigenlijk."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Wat mogen internationale militairen doen mocht er ooit een vredesmissie komen in Oekraïne? En andere vragen beantwoord

Wat mogen internationale militairen doen mocht er ooit een vredesmissie komen in Oekraïne? En andere vragen beantwoord
Leden van de VN vredesmacht in Cyprus
Bron: AFP

Nu Rusland en de Verenigde Staten onderhandelen over het eindigen van de oorlog in Oekraïne, wordt er ook gesproken over een mogelijke vredesmacht. Buitenlandse troepen worden dan ingezet om de vrede te bewaren. We vroegen wat jullie erover wilden weten.

Als het lukt om de oorlog tussen Rusland en Oekraïne te beëindigen, zou er een internationale vredesmacht kunnen komen. Die optie werd in ieder geval besproken door Europese regeringsleiders en NAVO-baas Mark Rutte, tijdens een spoedberaad in Parijs op 17 februari.

Het inzetten van een vredesmacht in een conflictgebied komt vaak ter sprake zodra er zicht is op vredesafspraken of een staakt-het-vuren, vertelt hoogleraar Militair Recht Marten Zwanenburg van de Universiteit van Amsterdam en de Nederlandse Defensieacademie. "Het is op zich logisch dat er dan een onafhankelijk iemand wordt aangewezen om de situatie in de gaten te houden, en eventueel op te treden als een van de partijen bij het conflict zich niet aan de afspraken houdt."

Het is nog te vroeg om te zeggen of zo'n vredesmacht in Oekraïne er echt komt, benadrukken Zwanenburg en universitair hoofddocent Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden Niels van Willigen. Hij deed onderzoek naar vredesmissies waar Nederland aan deelnam. Ze leggen graag uit hoe vredesmachten werken en beantwoorden jullie vragen.

Marten Zwanenburg (foto: Kirsten van Santen) en Niels van Willigen
Bron: EenVandaag
Marten Zwanenburg (foto: Kirsten van Santen) en Niels van Willigen

1. Wie moet er allemaal akkoord gaan met een vredesmacht?

"Volgens de afspraken die in 1945 werden gemaakt met de oprichting van de Verenigde Naties, moet een vredesmacht formeel worden goedgekeurd via een resolutie van de VN-Veiligheidsraad. Die besluit dan: we willen de vrede herstellen met een vredesmacht. En doet een oproep aan landen om troepen te leveren", weet Van Willigen.

"Toch komt het regelmatig voor dat niet de VN, maar een ad-hoc coalitie van landen het initiatief neemt. In zo'n geval neemt een groep landen de verantwoordelijkheid op zich, waarbij meestal één land het voortouw neemt en het hoofdkwartier levert", vervolgt hij.

"Dit gebeurde bijvoorbeeld in Afghanistan, waar de landen die troepen leverden voor de ISAF-troepenmacht in eerste instantie onder leiding van het Verenigd Koninkrijk stonden en de coördinatie later ook door bijvoorbeeld Nederland en Duitsland werd gedaan. Uiteindelijk nam de NAVO de coördinatie over. Dit gebeurde overigens wel allemaal met toestemming van de VN."

Als een vredesmacht niet vanuit de VN is geautoriseerd, moet er in ieder geval juridische instemming zijn van de zogenoemde gaststaat, weet Zwanenburg. Dat is de staat waar de vredesmacht zal optreden. "Maar in de praktijk wil je eigenlijk dat alle betrokken staten en partijen instemmen met de komst van een vredesmacht, anders leert de ervaring dat zo'n macht eigenlijk geen goed idee is."

Precies dit lijkt bij een eventuele vredesmacht in Oekraïne het probleem te zijn, en de reden waarom we nog niet zeker weten of dit gaat gebeuren, zegt Van Willigen: "Want Poetin heeft gezegd niet in te stemmen met een missie die bestaat uit Europese troepen."

Bekijk ook

2. Nederland is toch partij in de oorlog in Oekraïne, waarom zou het dan mogen bijdragen aan een vredesmacht?

"Dat is een terechte constatering, en geeft ook meteen het karakter aan van de mogelijke missie", zegt Van Willigen. "Want hoewel bijvoorbeeld Nederland niet letterlijk onderdeel is van de oorlog, zijn we wel partijdig. Vanwege onze steun aan Oekraïne."

"Als Europese landen dus toch zouden besluiten om met troepen naar Oekraïne te gaan, is er geen sprake van een vredesmacht, maar van een afschrikkingsmacht. Het gaat ons dan om het afschrikken van Rusland, om onze eigen Europese veiligheidsbelangen te beschermen."

"Zoals ik het zie", gaat Van Willigen verder, "zou dit eigenlijk een voortzetting zijn van de afschrikking waarmee we nu al bezig zijn via de NAVO en de troepen in het oosten. Het zou een versterkte vorm daarvan zijn, met een zwaar geconcentreerde afschrikkingsmacht in Oekraïne zelf."

Om deze reden is het woord 'vredesmacht' minder toepasselijk voor een eventuele internationale troepenmacht in Oekraïne, vindt ook Zwanenberg. "Juridisch is er niet een verschil tussen een vredesmacht en een afschrikkingsmacht. Maar als er rekening wordt gehouden met een grootschaliger gebruik van geweld, en daar is autorisatie van de VN-Veiligheidsraad voor, dan wordt vaak gesproken over een vredesafdwinging in plaats van een vredesbewaring. In hoe we hierover praten worden dus wel verschillende gradaties en doelen onderscheiden."

3. Leidt een vredesmacht niet juist tot verdere escalatie? Olie op het vuur?

"Dat is zeker een risico wanneer niet alle partijen willen meewerken", antwoordt Zwanenburg. "Om escalatie te voorkomen is die instemming van alle partijen cruciaal. Je zag bijvoorbeeld dat een van de eerste vredesmachten in Egypte, bij het Suez-kanaal, eerst behoorlijk succesvol was, totdat Egypte de instemming terugtrok."

Een mogelijke missie in Oekraïne kan in het bijzonder riskant zijn, denkt Van Willigen. "Niet alleen omdat Rusland daar misschien niet mee zal willen instemmen. Maar ook omdat je te maken hebt met een kernmacht, en met een grote krijgsmacht die de afgelopen jaren heeft huisgehouden in Oekraïne. Dat is moeilijker dan het afschrikken van bijvoorbeeld de Taliban."

Bekijk ook

4. Wat mag een vredesmacht doen, en wat niet?

"Een vredesmacht mag zichzelf sowieso verdedigen. Daar zijn juridische gronden voor", antwoordt Zwanenburg.

"Als het gaat om verder gebruik van geweld, moet een vredesmacht zich in ieder geval houden aan de mensenrechten en aan - mocht dat van toepassing zijn - het oorlogsrecht. Verder is het belangrijk om te weten wat er precies in het mandaat staat, en waar dat vandaan komt", gaat de hoogleraar Militair Recht verder. Een mandaat is de officiële bevoegdheid die een vredesmacht krijgt van een internationale organisatie (zoals de VN) of van een tijdelijke coalitie van landen.

"Als het mandaat er is gekomen met instemming van de gaststaat, dan mag de vredesmacht doen wat die staat toestaat. Is het mandaat verleend door de VN-Veiligheidsraad, dan gelden de grenzen die de Veiligheidsraad heeft gesteld", legt de hoogleraar uit.

Zo'n mandaat kan misschien nog wat algemeen klinken, maar wordt op een gegeven moment vertaald naar regels voor militairen op de grond, voegt Van Willigen toe. "Dat noem je de rules of engagement. En dan gaat het dus echt om praktijksituaties, zoals wanneer een militair mag schieten. Zodat individuele militairen goed weten wat ze mogen doen, om misverstanden te voorkomen."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

5. Hoe wordt de veiligheid van de militairen tijdens een vredesmacht gegarandeerd?

"Het is inderdaad belangrijk dat troepen zichzelf goed kunnen beschermen, want als je zelf kwetsbaar bent wordt het natuurlijk lastig om het mandaat uit te oefenen", zegt Van Willigen. "De bescherming van de eigen troepen begint met een veilig verblijf en procedures om veilig buiten het verblijf te kunnen bewegen. Je moet dan denken aan bijvoorbeeld hekken, prikkeldraad of andere fortificaties om het kamp waar de troepen verblijven, of aan gepantserde slaapvertrekken die niet bij een eerste bom direct vernietigd worden."

Daarnaast zijn vredesmachten over het algemeen bewapend, vertelt Zwanenburg. "Sommige vredesmachten, die bijvoorbeeld alleen de situatie monitoren, zijn licht bewapend. Maar eigenlijk zien we sinds de beruchte vredesmacht in Bosnië - naar aanleiding van de Srebrenica-ervaring - dat vredesmachten tegenwoordig vaak zwaarbewapend zijn."

Daarnaast is 'escalatie-dominantie' heel belangrijk voor een vredes- of afschrikkingsmacht. "Dat betekent dat je bij een escalatie voldoende middelen en kracht achter je hebt om de situatie te beheersen", legt Van Willigen uit. "De afschrikkingsmacht werkt dan als een struikeldraad, waarna snel extra troepen kunnen worden ingevlogen."

Zwanenberg legt uit dat per conflict ook specifieke afspraken worden gemaakt over versterking. "In Bosnië is bijvoorbeeld een kleine vredesmacht aanwezig, maar er zijn afspraken dat extra troepen snel kunnen worden ingezet als de situatie escaleert."

Bekijk ook

6. Wordt van tevoren bepaald hoe lang de militairen ergens blijven, om te voorkomen dat ze daar eindeloos zijn?

"Vredesmachten die ergens met instemming van de VN-Veiligheidsraad zitten, krijgen meestal een mandaat voor een jaar. En daarna wordt ieder jaar opnieuw gekeken of het wordt verlengd", zegt Zwanenburg. "Er is dus niet een afgesproken maximale duur."

Soms leidt dat er inderdaad toe dat vredesmachten lang in een gebied zitten, vertelt Van Willigen. "Op Cyprus, en in Bosnië en Kosovo, zitten bijvoorbeeld al decennialang vredesmachten. Dat komt omdat daar nog steeds de spanningen zijn die oorspronkelijk de reden waren om een vredesmacht in te stellen."

Toch zou een afgesproken maximale duur niet helemaal wenselijk zijn, zegt Van Willigen. "Want dat geeft ruimte aan mensen die het vredesproces willen frustreren om te misbruiken. Dat is een beetje wat er in Afghanistan is gebeurd: de Taliban en andere groepen die tegen het Westen vochten, zeiden steeds: 'Wij hebben de tijd, wij zitten het wel uit, wij gaan nergens heen.'"

Bekijk ook

7. Hoe wordt bepaald welke landen hoeveel militairen en middelen moeten leveren?

"Dat wordt afgesproken in een bestand of akkoord. Vaak wordt het aantal militairen genoemd dat nodig is in het gebied, en begint daarna het grote onderhandelen tussen landen over wie hoeveel mensen kan en wil leveren", antwoordt Van Willigen.

"Dat heeft deels te maken met de capaciteiten die je überhaupt hebt. Zo heeft Nederland bijvoorbeeld Patriot-systemen voor de luchtverdediging die ingezet zouden kunnen worden. Andere landen hebben dat misschien niet, maar zouden wel weer tanks kunnen leveren."

"Maar het heeft ook te maken met wat je wil. Voor een besluit over de precieze bijdrage aan een vredesmacht is ook binnenlands politiek draagvlak nodig. Dus je ziet nu dat in de discussies in Den Haag daarop wordt voorgesorteerd. Daar wordt gezegd: als we dit doen, willen we een brede consensus hebben."

8. Wie betaalt de kosten voor een vredesmacht?

"Vaak zijn dat de landen die troepen leveren. De Nederlandse bijdrage aan de missie in Afghanistan is bijvoorbeeld gewoon door Nederland zelf betaald", weet Van Willigen. "Bij een VN-missie zijn er wel vergoedingen vanuit de VN, maar Nederland betaalt ook contributie aan de VN. Dus ja, uiteindelijk betalen landen de inzet voor een groot deel zelf."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Jessica (24) ging naar speciaal onderwijs en wil niet dat het verdwijnt: 'Voelde me daar gezien, gehoord, gesteund'

Jessica (24) ging naar speciaal onderwijs en wil niet dat het verdwijnt: 'Voelde me daar gezien, gehoord, gesteund'
Jessica wil dat het speciaal onderwijs blijft
Bron: eigen beeld

Alle kinderen bij elkaar op school en geen onderscheid meer tussen speciaal en regulier onderwijs. Omdat iedereen gelijk is. Dat klinkt mooi, toch? Oud-leerling in het speciaal onderwijs Jessica Huttinga heeft grote twijfels bij dit plan.

Als het aan de overheid ligt, verdwijnt het speciaal onderwijs zoveel mogelijk en gaan de meeste leerlingen in 2035 naar een reguliere, inclusieve school. Ook kinderen die extra ondersteuning of zorg nodig hebben.

'Net als Máxima'

"In theorie klinkt dat als een hartstikke mooi plan, maar in de praktijk gaat het niet werken." Daar is de Noord-Groningse Jessica Huttinga (24) van overtuigd. Ze heeft een taalontwikkelingsstoornis (TOS), wat betekent dat haar hersenen taal minder goed verwerken.

Bij ieder persoon uit TOS zich op een andere manier, maar bij Jessica betekent het onder andere dat praten haar wat minder makkelijk afgaat. Ze praat met een accent, zoals ze dat zelf noemt. "Net als Máxima met een accent praat", voegt ze daar lachend aan toe.

Weinig woorden

Jessica begon als 4-jarige op het reguliere onderwijs, maar merkte al vrij snel dat ze op bepaalde vlakken niet meekwam.

"Op maandagochtend vertellen hoe mijn weekend was, dat lukte me bijvoorbeeld niet. Ik gebruikte wel wat woorden, maar was amper te verstaan." Hoewel ze zich weinig herinnert van die tijd, voelt Jessica als ze eraan terugdenkt de frustratie in haar buik. "De woorden wel in je hoofd hebben, maar ze niet kunnen uitspreken. Dat is zo lastig."

Bekijk ook

Cluster 2

Al vrij snel was de conclusie dat Jessica beter op haar plek zou zijn op een speciale school voor cluster 2-onderwijs. Dat is bedoeld voor dove of slechthorende leerlingen, of leerlingen met een taal-spraakontwikkelingsstoornis

"In het begin vond ik dat spannend, maar het duurde niet lang voordat ik het helemaal naar mijn zin had. Ik ging elke dag met veel plezier naar school. Voelde me gezien, gehoord, gesteund."

'Te goed'

En toen kreeg ze in groep 4 te horen dat ze het volgend leerjaar toch weer naar het regulier onderwijs zou moeten, naar haar oude basisschool in het dorp waar ze woonde. "Ik was 'te goed' voor het speciale onderwijs, werd er gezegd."

"Ik vond het in eerste instantie niet zo erg, want ik kende de kinderen natuurlijk al. Ik had geen slechte herinneringen aan ze." In het begin ging het goed op haar 'nieuwe' school. Ze kreeg een ambulante begeleider, die haar hielp met de vakken die ze moeilijk vond.

Geen begeleiding meer

Maar in groep 7 stopte die begeleiding en dat merkte Jessica. "In mijn klas was ik de enige die niet goed mee kon komen. Voor vakken als begrijpend lezen, spelling en Engels haalde ik onvoldoendes. Voor extra uitleg of ondersteuning had mijn leerkracht geen tijd, omdat er ook nog veertien andere leerlingen waren die aandacht nodig hadden."

Haar docenten zagen Jessica als een 'gewone' leerling, omdat ze op een 'gewone' basisschool zat. En zo werd ze ook behandeld. "Aan de ene kant snap ik dat, maar het was niet haalbaar voor me."

Jessica op de basisschool
Bron: eigen beeld
Jessica op de basisschool

Het label 'dom'

Het leidde ertoe dat ze werd buitengesloten, het label 'dom' kreeg, omdat ze tijdens lessen vaak haar hand opstak en om extra uitleg vroeg.

"Ik werd een buitenbeentje. Werd niet meer gevraagd voor gezamenlijke opdrachten, werd niet meer uitgenodigd op verjaardagsfeestjes. Vierde mijn eigen verjaardag alleen met mijn familie. Het was best wel een ding." Op het vmbo en vervolgens het mbo-3 werd het nog erger, vertelt ze.

'Ik zie het gewoon niet voor me'

Het zijn heftige ervaringen die haar gevormd hebben tot wie ze nu is. Ervaringen die ervoor zorgen dat ze op dit moment weinig vertrouwen heeft in het 'inclusief onderwijs', waar vanaf 2035 sprake van moet zijn.

"Ik zie het gewoon niet voor me dat leerlingen met en zonder een 'stempeltje' samen in een klas zitten. Dan heb je bijvoorbeeld iemand met ADHD, iemand met autisme, iemand met TOS. Hoe kun je die met een of twee docenten voor de klas allemaal de juiste begeleiding geven? Ze hebben allemaal iets anders nodig."

info

Inclusief onderwijs in 2035

De overheid streeft ernaar dat in 2035 zoveel mogelijk leerlingen van het speciaal onderwijs zijn ingestroomd in het regulier onderwijs. Het idee is dan om 'inclusief onderwijs' te bieden aan alle leerlingen. Er is dan geen verschil meer tussen speciaal en regulier onderwijs, is het plan.

'Binnen inclusief primair en voortgezet onderwijs zijn alle kinderen en jongeren welkom op een school dicht bij huis. Wie je ook bent en wat je talenten ook zijn. Iedereen telt mee, doet mee en is gelijkwaardig', schrijft de Rijksoverheid hierover op haar website.

Dit plan komt uit het VN-verdrag voor rechten van personen met een handicap. Nederland heeft dat ondertekend in 2016. Het idee achter dit plan is dat mensen met een beperking meer onderdeel worden van de samenleving.

'Leerlingen zullen verzuipen'

Jessica wijst op de huidige grootte van klassen in het regulier onderwijs. Die groepen zijn veel groter dan in het speciaal onderwijs, waar vaak een stuk of tien leerlingen zitten. "Bepaalde leerlingen zullen verzuipen in die grote klassen. Ze zullen te maken krijgen met pestgedrag, zoals ik zelf heb ervaren."

Ze noemt ook de vier clusters waarin het speciaal onderwijs nu verdeeld is. Kinderen met soortgelijke uitdagingen zitten binnen die clusters bij elkaar. "Zelfs bínnen het speciaal onderwijs wordt er dus voor gekozen onderscheid te maken tussen leerlingen met verschillende diagnoses en wat zij nodig hebben. In het nieuwe systeem moeten docenten op de hoogte zijn van elke diagnose. Hoe dan?"

Imagoprobleem

Directeur-bestuurder Alain van de Haar van de Sectorraad GO, de koepel voor gespecialiseerd onderwijs, kan zich goed voorstellen dat Jessica zich drukmaakt over het verdwijnen van het speciaal onderwijs. "We horen dat van meer leerlingen", vertelt hij.

"Wat je vaak hoort, is dat kinderen verdrietig zijn als ze naar het speciaal onderwijs moeten. Dit vanwege het slechte imago", denkt hij.

Niet meer 'speciaal'

"Maar als ze dan vervolgens op het speciaal onderwijs zitten en merken dat ze daar wél gezien worden, wél erkend. En zich realiseren dat ze niet meer zo 'speciaal' zijn, maar juist heel 'gewoon' zijn naast andere 'gewone' kinderen. Dan bloeien ze op. Logisch dus, dat ze verdrietig zijn dat het straks niet meer bestaat."

Het is precies daarom dat de koepel voor het speciaal onderwijs in principe positief staat tegenover één inclusief onderwijssysteem voor alle kinderen, maar dat ze ook vinden dat er voor 2035 nog veel moet gebeuren.

Bekijk ook

Groot lerarentekort

"Vanuit onze rol stellen wij steeds drie belangrijke vragen. Ten eerste: welke randvoorwaarden zijn nodig om reguliere scholen inclusiever te maken? Dan heb je het over het verkleinen van klassen. Maar ook over het feit dat er dan echt meer onderwijspersoneel voor de klas moet staan dan nu het geval is."

Dat is ook meteen een uitdaging. Eind 2023 was er volgens de Rijksoverheid in het basisonderwijs een landelijk lerarentekort van 9.800 voltijdbanen. En in het speciaal onderwijs nemen de wachtlijsten alsmaar toe. De kans dat dit probleem in 2035 is opgelost, is klein, denkt Van de Haar.

Jeugdzorg beter verbinden

"Ten tweede denken wij dat het alleen maar kan lukken als de jeugdzorg op een goede manier en formeler wordt verbonden met het onderwijs. Iets wat nu nog niet het geval is. De vraag is dan dus: hoe ga je dat doen? Een duidelijk plan ontbreekt nu nog."

De Tweede Kamer heeft bij de behandeling van de plannen rond inclusief onderwijs gezegd dat het een goed idee is, maar dat er wel vormen van speciaal onderwijs moeten blijven bestaan.

Voorstander, maar...

"De Kamer denkt dat er altijd leerlingen zullen zijn die beter af zijn in een heel gespecialiseerde setting. Dus dan komt de derde vraag: als je vindt dat er voor specifieke groepen speciaal onderwijs moet blijven bestaan, over welke groepen gaat het dan?" Dat is Van de Haar nu niet duidelijk.

"Kortom: wij zijn absoluut voorstander van inclusief onderwijs, waarin alle kinderen het bij hun passende onderwijs krijgen. Maar de randvoorwaarden die ervoor zorgen dat alle kinderen goed onderwijs krijgen, moeten wel op orde zijn. En dat zien we nog niet met het huidige lerarentekort, de klassengrootte en de andere uitdagingen in het onderwijs. En dan komt 2035 toch ineens wel in de buurt."

Bekijk ook

Alle gebouwen aanpassen

Van de Haar wijst ook op huisvesting: "Alle scholen moeten dan overal brede deuren en gangen creëren. Trapliften, extra verwarmde zwembaden en gymzalen. Het is een mega-operatie om dat voor elkaar te krijgen."

Hij ziet wel dat het ministerie van Onderwijs hard bezig is met het uitwerken van concrete plannen voor al die uitdagingen. De directeur-bestuurder hoopt dat die binnenkort naar buiten komen.

Italië als voorbeeld

Of het echt voor 2035 allemaal lukt, dat betwijfelt Van de Haar. Maar het kan wél, besluit hij. Of in elk geval tot op zekere hoogte. In Italië, waar hij onlangs op bezoek was met collega's, bestaat het inclusief onderwijs al sinds de jaren 70.

"Dat gaat in principe goed, maar daar denken ze ook wel na om kleine stukjes van het speciaal onderwijs toch terug te brengen. Het blijkt namelijk dat kinderen met een ernstige beperking lang niet altijd beter af zijn in een inclusieve setting."

Petitie

Jessica is intussen een petitie gestart om het speciaal onderwijs te behouden. Inmiddels hebben 330 mensen die ondertekend. En ze hoopt op meer. Ze gunt andere kinderen die dat nodig hebben een plek in het speciaal onderwijs.

Zelf wil ze vooral vooruit kijken. Ze volgt nu een mbo 4-opleiding, waar ze vanwege haar TOS hier en daar extra ondersteuning krijgt. Dat helpt. Ook bericht ze als ervaringsdeskundige op social media en op haar eigen website, in de hoop dat anderen daar iets aan hebben. "Ik ben best trots op wat ik tot nu toe heb bereikt en wat ik hopelijk nog ga bereiken."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant