Mensen met moestuin in Zeeland maken zich 'grote zorgen' om vervuiling met PFAS: 'Vooral voor het nageslacht'

Bij vijf moestuincomplexen in Reimerswaal wordt de grenswaarde voor PFAS overschreden. Ook op andere plekken in de gemeente zijn verhoogde waarden van PFAS gemeten. "Ik maak me grote zorgen, vooral voor het nageslacht", vertelt Marjolein Sinke-Oele.

Al lange tijd maken burgers en bestuurders in Zeeland zich zorgen over de PFAS-vervuiling van de Westerschelde door de chemische fabriek 3M. Daarom liet de gemeente Reimerswaal uitzoeken hoe het zit met de waarden van PFAS in de gemeente.

Dubbel gevoel

"De laatste framboosjes zijn er vorige week afgegaan", vertelt Marjolein Sinke-Oele bij haar moestuin. "Mijn kleindochter vindt het geweldig om ze te plukken en om ze te eten uiteraard. Maar daar hou je nu wel een heel dubbel gevoel aan over."

Volgens het raadslid van de PvdA krijgt haar moestuin nu ineens een heel andere kant. "Een moestuin lijkt er gezond: je bent in beweging, je bent buiten en gebruikt geen pesticiden. Maar op de lange termijn zou het wel eens heel schadelijk kunnen zijn."

Totaal niet verwacht

"Gezondheid is het belangrijkste wat we hebben. Dat mogen we niet onderschatten", zegt Marjolein. Volgens haar is het dan ook belangrijk dat de uitstoot van PFAS stopt.

"Ik neem het de mensen die hierover gaan wel kwalijk dat het probleem niet eerder is aangepakt. Hoe heeft het zover kunnen komen?", vraagt ze zich af.

Vervuilder dan gedacht

Wethouder Nico van der Hoest van Reimerswaal is geschrokken door de resultaten van het onderzoek. "Ik had dit totaal niet verwacht", vertelt hij. "We wisten al dat er PFAS in de Westerschelde zit en dat die PFAS als druppeltjes door de wind het land op gejaagd kan worden."

Maar de vervuiling strekt zich nu verder over Reimerswaal dan deze zogenoemde 'sea spray'. "We dachten eerst dat sea pray ook de oorzaak van vervuiling van moestuinen zou zijn. Maar we hebben dus meer vervuiling dan gedacht."

Minder uit moestuin eten

De wethouder adviseert de moestuin-eigenaren om wisselend te eten uit de tuin, om de gemiddelde PFAS opbouw in het lichaam te beperken. "We moeten nu groenten onderzoek gaan doen", vertelt hij. "Om te ontdekken in hoeverre de PFAS wordt opgenomen in de verschillende gewassen."

"Dat doet pijn", vertelt Marjolein Sinke-Oele. "Er zijn hier mensen die elke dag groenten eten uit hun moestuintjes." Maar de moestuin heeft volgens Marjolein ook een belangrijke sociale rol: "Je komt bij elkaar en deelt de plantjes uit. Mensen zijn bang dat ze dit kwijtraken."

Oproep voor meer onderzoek

De oorzaak van de verhoogde PFAS concentraties in de Zeeuwse moestuinen is nog niet bekend. "Daar ben ik reuze benieuwd naar", vertelt wethouder Van der Hoest. "We kunnen constateren dat het door de lucht of regen wordt aangevoerd en neerslaat op onze grond."

De wethouder doet een oproep aan andere wethouders in de omgeving: "Doe ook onderzoek en help ons in beeld te brengen waar het vandaan komt. Dan weten we in ieder geval wat de besmettingsgebieden zijn en kunnen we makkelijker maatregelen nemen."

Bloedonderzoek

Marjolein Sinke-Oele zou graag zien dat er een bloedonderzoek komt voor de inwoners van Reimerswaal. "Dan weten we tenminste hoe het ervoor staat", vertelt ze. Zo kunnen Belgen die vlak bij de chemische fabriek 3M wonen hun bloed laten onderzoeken op PFAS. Toch doet Nederland in tegenstelling tot België geen bloedonderzoek.

De GGD Zeeland laat in een reactie weten: "Afzonderlijk onderzoek in Zeeland is niet de oplossing om zorgen weg te nemen die onder de Zeeuwse burgers leven. Het enige wat echt effect heeft is het zo snel mogelijk verminderen van de PFAS-uitstoot, regionaal maar ook landelijk, zodat het niet meer in de natuur en in de mensen komt. Daar zijn stevige maatregelen voor nodig."