'Mensen met een laag inkomen kunnen straks niet meer scheiden': VVD wil vergoeding van advocaatkosten stopzetten

Voor mensen met een laag inkomen die gaan scheiden, betaalt de staat nu een groot deel van de advocaatkosten. De VVD wil dit stopzetten, zo staat in hun verkiezingsprogramma. Critici waarschuwen dat scheiden voor deze groep dan vrijwel onmogelijk wordt.

Aan inzet en passie ontbreekt het niet bij sociaal advocaat Diana Hopmans, die in de Rotterdamse volkswijk Charlois werkt. Ze zit al jaren in het vak en heeft ervoor gekozen om mensen aan de onderkant van de samenleving bij te staan. Hopmans: "Het is idealisme en ook leuk om te doen. Je ontmoet mensen met allerlei culturele achtergronden. Veel mensen die scheiden zitten in een strijd en als advocaat probeer je te de-escaleren, zodat beiden zo snel mogelijk weer door kunnen met hun leven."

Complexe echtscheidingen

Voor sociaal advocaten die vooral gesubsidieerde echtscheidingszaken doen voor mensen met een laag inkomen, is het zwaar om rond te komen. De kasten bij Hopmans puilen uit met complexe echtscheidingen. Maar complex of niet, de vergoeding die ze per zaak van de staat krijgt, is een standaardtarief van 800 euro; goed voor 10 uur werk. En dat is volgens de advocaat echt veel te weinig.

Hopmans: "Mensen die als vrienden uit elkaar gaan, scheiden met een mediator en doen veel online. Dan is een scheiding relatief eenvoudig. Maar juist complexe scheidingen belanden bij advocaten. 90 procent van mijn zaken zijn heel complex. Er zijn ruzies over boedelverdeling, alimentatie en over wie de kinderen krijgt en wanneer. Er komt dan zo veel bij kijken en ik krijg standaard maar 10 uur per zaak vergoed. Maar ik ben er al snel 20 uur mee bezig. Dat is financieel niet vol te houden!"

Bron: EenVandaag

Tarieven zijn niet meer rendabel

Er is al langer onvrede over de lage tarieven voor de gesubsidieerde rechtshulp. Er zou 127 miljoen euro extra beschikbaar moeten komen, bovenop de 400 miljoen die de staat er nu aan betaalt, concludeerde de Commissie van der Meer eerder al. Maar dat geld is er niet gekomen.

En dat heeft gevolgen. Want uit een rondgang van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAM) blijkt dat de advocaten zich meer en meer afkeren van de gesubsidieerde rechtsbijstand. Ze vinden dit soort zaken eigenlijk niet meer rendabel. En dat geldt in het bijzonder voor de personen- en familierechtadvocaten, die echtscheidingszaken doen. Zo zegt 10 procent van die groep dat ze geen zaken meer aannemen van mensen met een laag inkomen. En 40 procent zegt dat ze dat overwegen.

'Zorgelijke ontwikkeling'

Tweede Kamerlid Michiel van Nispen (SP) vindt het een zorgelijke ontwikkeling: "Natuurlijk begrijp ik wel dat de advocaten deze zaken gaan mijden, omdat het niet rendabel is. En ik hoor ook van ze dat ze er daarom mee stoppen of overwegen dat te doen. Maar mensen met een laag inkomen zijn nu dus de dupe van het beleid. Ik hoor nu al verhalen van mensen met een laag inkomen, die zich suf zoeken om een sociaal advocaat te vinden om te kunnen scheiden."

Ongelukkige gevolgen

Dat de VVD met gesubsidieerde rechtsbijstand bij echtscheidingen wil stoppen, zoals blijkt uit het nieuwe verkiezingsprogramma, maakt Hopmans boos: "Als dat doorgaat, kunnen mensen met een laag inkomen straks niet meer scheiden, omdat ze geen geld hebben om een advocaat in te huren. En bij complexe zaken kun je eigenlijk niet scheiden zonder advocaat."

Van Nispen wijst op mogelijke gevolgen van het niet kunnen scheiden: "Het kan leiden tot conflictsituaties die maar voortduren, waar kinderen dan onder lijden, misschien zelfs tot mishandeling. Ik wil er niet aan denken tot wat voor ongelukken dit gaat leiden. Maar ik vind het wel heel erg. Dat kun je als politieke partij niet op je geweten hebben."

Verzekering voor een echtscheiding

Volgens Tweede Kamerlid Jeroen van Wijngaarden (VVD) geeft Nederland in Europa relatief al heel veel geld uit aan gesubsidieerde rechtsbijstand. Van Wijngaarden: "Wij maken daarom een keuze om in de toekomst wel subsidie te blijven verstrekken voor bijvoorbeeld slachtoffers of verdachten in een strafproces. Daar sta je als eenling tegenover een grote macht, het justitie-apparaat."

"Bij scheiding is het een meer gelijkwaardige strijd tussen twee partners", beargumenteert Van Wijngaarden. "Daar kun je je ook voor verzekeren, net zoals bijvoorbeeld een WA-verzekering bij auto's. Die bekostigt de overheid ook niet. We moeten komende tijd kijken hoe er stap voor stap een goedkoop en betaalbaar verzekeringsproduct kan komen."

Op zoek naar alternatieven

Volgens Van Wijngaarden is het een misvatting dat iedere echtscheiding een advocaat behoeft: "We moeten naar een situatie waarbij alternatieven zoals mediation worden ingezet bij scheiding. Je ziet nu al een toename van dit soort trajecten, die ook steeds minder kosten."

Mediation en jezelf verzekeren. Het is een doorn in het oog van Michiel van Nispen: "Mensen met een minimum inkomen kunnen zo'n verzekering helemaal niet betalen. En als je dan in een moeilijke scheiding belandt, kun je dus geen beroep meer doen op een advocaat of een mediator. Als dit voorstel doorgaat dan kunnen arme mensen straks niet meer scheiden."