Voor mensen met een laag inkomen die gaan scheiden, betaalt de staat nu een groot deel van de advocaatkosten. De VVD wil dit stopzetten, zo staat in hun verkiezingsprogramma. Critici waarschuwen dat scheiden voor deze groep dan vrijwel onmogelijk wordt.

Aan inzet en passie ontbreekt het niet bij sociaal advocaat Diana Hopmans, die in de Rotterdamse volkswijk Charlois werkt. Ze zit al jaren in het vak en heeft ervoor gekozen om mensen aan de onderkant van de samenleving bij te staan. Hopmans: "Het is idealisme en ook leuk om te doen. Je ontmoet mensen met allerlei culturele achtergronden. Veel mensen die scheiden zitten in een strijd en als advocaat probeer je te de-escaleren, zodat beiden zo snel mogelijk weer door kunnen met hun leven."

Complexe echtscheidingen

Voor sociaal advocaten die vooral gesubsidieerde echtscheidingszaken doen voor mensen met een laag inkomen, is het zwaar om rond te komen. De kasten bij Hopmans puilen uit met complexe echtscheidingen. Maar complex of niet, de vergoeding die ze per zaak van de staat krijgt, is een standaardtarief van 800 euro; goed voor 10 uur werk. En dat is volgens de advocaat echt veel te weinig.

Hopmans: "Mensen die als vrienden uit elkaar gaan, scheiden met een mediator en doen veel online. Dan is een scheiding relatief eenvoudig. Maar juist complexe scheidingen belanden bij advocaten. 90 procent van mijn zaken zijn heel complex. Er zijn ruzies over boedelverdeling, alimentatie en over wie de kinderen krijgt en wanneer. Er komt dan zo veel bij kijken en ik krijg standaard maar 10 uur per zaak vergoed. Maar ik ben er al snel 20 uur mee bezig. Dat is financieel niet vol te houden!"

Bron: EenVandaag

Tarieven zijn niet meer rendabel

Er is al langer onvrede over de lage tarieven voor de gesubsidieerde rechtshulp. Er zou 127 miljoen euro extra beschikbaar moeten komen, bovenop de 400 miljoen die de staat er nu aan betaalt, concludeerde de Commissie van der Meer eerder al. Maar dat geld is er niet gekomen.

En dat heeft gevolgen. Want uit een rondgang van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAM) blijkt dat de advocaten zich meer en meer afkeren van de gesubsidieerde rechtsbijstand. Ze vinden dit soort zaken eigenlijk niet meer rendabel. En dat geldt in het bijzonder voor de personen- en familierechtadvocaten, die echtscheidingszaken doen. Zo zegt 10 procent van die groep dat ze geen zaken meer aannemen van mensen met een laag inkomen. En 40 procent zegt dat ze dat overwegen.

'Zorgelijke ontwikkeling'

Tweede Kamerlid Michiel van Nispen (SP) vindt het een zorgelijke ontwikkeling: "Natuurlijk begrijp ik wel dat de advocaten deze zaken gaan mijden, omdat het niet rendabel is. En ik hoor ook van ze dat ze er daarom mee stoppen of overwegen dat te doen. Maar mensen met een laag inkomen zijn nu dus de dupe van het beleid. Ik hoor nu al verhalen van mensen met een laag inkomen, die zich suf zoeken om een sociaal advocaat te vinden om te kunnen scheiden."

Ongelukkige gevolgen

Dat de VVD met gesubsidieerde rechtsbijstand bij echtscheidingen wil stoppen, zoals blijkt uit het nieuwe verkiezingsprogramma, maakt Hopmans boos: "Als dat doorgaat, kunnen mensen met een laag inkomen straks niet meer scheiden, omdat ze geen geld hebben om een advocaat in te huren. En bij complexe zaken kun je eigenlijk niet scheiden zonder advocaat."

Van Nispen wijst op mogelijke gevolgen van het niet kunnen scheiden: "Het kan leiden tot conflictsituaties die maar voortduren, waar kinderen dan onder lijden, misschien zelfs tot mishandeling. Ik wil er niet aan denken tot wat voor ongelukken dit gaat leiden. Maar ik vind het wel heel erg. Dat kun je als politieke partij niet op je geweten hebben."

Verzekering voor een echtscheiding

Volgens Tweede Kamerlid Jeroen van Wijngaarden (VVD) geeft Nederland in Europa relatief al heel veel geld uit aan gesubsidieerde rechtsbijstand. Van Wijngaarden: "Wij maken daarom een keuze om in de toekomst wel subsidie te blijven verstrekken voor bijvoorbeeld slachtoffers of verdachten in een strafproces. Daar sta je als eenling tegenover een grote macht, het justitie-apparaat."

"Bij scheiding is het een meer gelijkwaardige strijd tussen twee partners", beargumenteert Van Wijngaarden. "Daar kun je je ook voor verzekeren, net zoals bijvoorbeeld een WA-verzekering bij auto's. Die bekostigt de overheid ook niet. We moeten komende tijd kijken hoe er stap voor stap een goedkoop en betaalbaar verzekeringsproduct kan komen."

Op zoek naar alternatieven

Volgens Van Wijngaarden is het een misvatting dat iedere echtscheiding een advocaat behoeft: "We moeten naar een situatie waarbij alternatieven zoals mediation worden ingezet bij scheiding. Je ziet nu al een toename van dit soort trajecten, die ook steeds minder kosten."

Mediation en jezelf verzekeren. Het is een doorn in het oog van Michiel van Nispen: "Mensen met een minimum inkomen kunnen zo'n verzekering helemaal niet betalen. En als je dan in een moeilijke scheiding belandt, kun je dus geen beroep meer doen op een advocaat of een mediator. Als dit voorstel doorgaat dan kunnen arme mensen straks niet meer scheiden."

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."