Staffordshire-achtigen, Pitbulls en Rottweilers: deze hondenrassen zijn verantwoordelijk voor het merendeel van bijtincidenten. Maar het zijn niet de enige veelbijters, blijkt uit een eerste inventarisatie van bijtincidenten.

De herdershond, die geen zogenoemde hoog-risico hond is, wordt ook genoemd als belangrijke veroorzaker. De herder maakt vaak andere dieren, zoals schapen en katten, tot slachtoffer; bij hoog-risico honden zijn het andere honden en mensen. Dat staat in het rapport 'Hoog-risico honden, een bijtend probleem?' van Bureau Beke en de Universiteit Utrecht.

Bijtincident vrijwel altijd met (ernstig) letsel

Hoog-risico honden kenmerken zich door hun gespierde bouw, bijintensiteit en de prooivangst-agressie. Bij deze hondenrassen is het bijten tot de prooi erbij neervalt erfelijk bepaald. "Waar andere honden misschien een keer bijten en weer loslaten, houdt de hoog-risico hond vast en kan gaan schudden", zegt criminoloog Anton van Wijk van Bureau Beke. "Dus het letsel dat slachtoffers overhouden, kan heel ernstig zijn. Soms met de dood tot gevolg."

Bijna een op de vijf slachtoffers van een bijtincident overlijdt, een kwart raakt ernstig gewond. Slecht een op de tien slachtoffers komt er zonder schrammen vanaf. Welke gevolgen een bijtincident heeft voor de hond is onbekend. Een verplichte muilkorf of in laten slapen, wordt wel genoemd.

150 duizend beten per jaar

Nederland telt ongeveer anderhalf miljoen honden. De meeste bijtincidenten gebeuren in huiselijke kring en kinderen zijn vaker het slachtoffer dan volwassenen. Maar in de openbare ruimte is dat juist andersom. Naar schatting zijn er jaarlijks zo'n 150 duizend bijtincidenten, een vijfde van de slachtoffers loopt hierdoor ernstige schade op en een derde heeft medische hulp nodig.

De onderzoekers bestudeerden onder andere 409 politieregistraties waaruit valt op te maken dat meer dan de helft van deze bijtincidenten (56 procent) veroorzaakt is door rassen die een groter risico hebben op agressief gedrag.

Marktplaats

Volgens Van Herwijnen zou men voor de aanschaf al moeten nadenken of ze wel een geschikte eigenaar zijn voor een hoog-risico hond. Hoog-risico honden brengen vaak ernstige schade toe aan een soortgenoot. "Dat is iets waar je van doordrongen moet zijn voordat je aan zo'n hond begint."

Daarnaast koop je een hond niet op internet, zegt zij. "Puppies hebben zulke schattige koppies, daar vallen mensen voor. En als ze hem willen, dan à la minute," zegt gedragstherapeute Meijer. "Dat ze op Marktplaats dieren verkopen, ik vind het niet kunnen. Het is niet eerlijk ten opzichte van de dieren", zegt ze.

Aanlijnen

Veel bijtincidenten blijken daarnaast eenvoudig te voorkomen. 70 procent van de aanvallende honden was op het moment van het incident niet aangelijnd. Het baasje heeft daardoor geen controle over de hond. Daar zou beter toezicht voor moeten komen, denkt Van Wijk. "Er is geen controle van de houder op het gedrag van de hond."

In bepaalde wijken in Nederland zijn mensen zo bang dat ze de auto strak voor de deur parkeren, de hond inladen en buiten hun buurt uitlaten zegt Ineke van Herwijnen, directeur van de Hondenbescherming. "Dit doen ze omdat er in hun wijk een hond is die bekend staat om heftige agressie naar andere honden", aldus Van Herwijnen.

Cursus voor aspirant-hondenbezitter

De hondenasiels zitten inmiddels overvol met deze hoog-risico honden. Mensen schaffen de dieren te gemakkelijk aan. Dierengedragstherapeut Majori Meijer van Dierenopvang Amsterdam zegt dat veel mensen niet weten dat ze een gevaarlijke hond in huis halen. "Mensen halen een schattige puppy in huis. Ze hebben geen benul van genetica, wat er bij komt kijken."

De Hondenbescherming vindt dat minister Carola Schouten een cursus voor aspirant hondenbezitters moet overwegen. "Dat betekent dat je ver voordat er problemen ontstaan op cursus gaat", zegt Ineke van Herwijnen van de Hondenbescherming.

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.