Meer zware criminelen ontlopen straf

Opnieuw zijn er meer veroordeelden op de vlucht die nog meer dan vier maanden celstraf hebben openstaan. Het gaat om veroordeelde moordenaars, drugshandelaren, zedendelinquenten en fraudeurs die achter de tralies horen, maar uit handen weten te blijven van politie. Dit blijkt uit interne stukken van het ministerie van Veiligheid en Justitie, in handen van EenVandaag.

In totaal zijn in bijna twaalfduizend zaken veroordeelde criminelen met openstaande vrijheidsstraffen op vrije voeten. Een kwart van deze zaken, zo’n 2819, komt in aanmerking voor ‘actieve opsporing’ omdat ze een celstraf van 120 dagen of meer hebben uitstaan. In nog eens 390 zaken staat ook zo’n strafrestant open, maar deze veroordeelden worden niet meer meegerekend door het ministerie omdat de veroordeelden vermoedelijk in het buitenland zitten. Naar hen wordt daarom niet meer actief gezocht.

Dit maakt een totaal van 3209 zaken met veroordeelden met meer dan vier maanden cel op de vlucht. Het aantal voortvluchtigen zit al jaren in de lift. In 2009 ging het om 2139 zaken, in 2013 stijgt dit door naar 2760.

Hoogleraar sanctierecht Sackers: ‘groep nog altijd te groot’

Hoogleraar Sanctierecht van de Universiteit Nijmegen (RUN) Henny Sackers stelt dat de groep voortvluchtigen nog altijd te groot is. "Dit zijn de criminelen waarvan de strafrechter, en ook de samenleving dus, plus de betrokkenen indertijd vinden dat het recht z’n beloop hebben. Ze moeten hun straf ondergaan."

Het verbaast hem. “Omdat de staatssecretaris toen met een heel pakket aan maatregelen heeft beloofd om dit probleem aan te pakken. Kennelijk met geen ander doel dan dat aantal omlaag te brengen." 

Sackers: "Als het gaat om voortvluchtigen van ernstige misdrijven waarvan de rechter jarenlange gevangenisstraffen heeft opgelegd: dan voelt het voor de samenleving op z’n minst ongemakkelijk dat die vrijuit gaan. En dan heb ik het er uiteraard niet over wat dit voor de nabestaanden betekent."

"Wat je wel moet vaststellen is dat de belofte van: met de komst van de nationale politie komt alles goed, dat daar niet veel van terecht gekomen lijkt te zijn”, aldus de hoogleraar Sanctierecht. 

Bijna duizend openstaande zware zaken; 186 zaken gewelds- of levensdelict

Het in 2015 opgerichte, gespecialiseerde politieteam FAST (Fugitive Active Search Team) heeft op dit moment bijna duizend zaken in behandeling van voortvluchtige veroordeelden die een gevangenisstraf hebben openstaan van tien maanden of meer (300 dagen). Deze zware criminelen staan internationaal gesignaleerd.

Van deze groep heeft ongeveer veertig procent zich schuldig gemaakt aan de handel in drugs. In 113 van deze zaken gaat het om geweldsdelicten (12%), in 73 zaken om levensdelicten (moord c.q. doodslag: 8%) en in 40 zaken om veroordeelde zedendelinquenten (4%)  die hun straf nog moeten uitzitten.

In de afgelopen anderhalf jaar zijn door het gespecialiseerde FAST-team in totaal 202 voortvluchtige personen opgespoord en daadwerkelijk aangehouden. Bij elkaar moeten zij in totaal nog een restant van 257 jaren aan gevangenisstraf uitzitten.

Recent konden in twee zaken veroordeelden worden gearresteerd. In Antwerpen werd een 22-jarige man opgepakt die veroordeeld is voor zijn aandeel in de rellen rond ‘Project X’ in Haren. De man werd in 2013 bij verstek veroordeeld en had een straf van 283 dagen openstaan voor brandstichting en geweld tegen onder andere de ME. In Groot-Brittannië werd de Pool aangehouden die een peuter en haar grootouders doodreed. Hij werd in hoger beroep veroordeeld tot een celstraf van 15 maanden. De man is inmiddels overgeleverd.

178 veroordeelden opgespoord, maar niet opgepakt 

Daarnaast zijn er nog 178 voortvluchtige veroordeelden opgespoord door FAST, maar kan de zaak niet worden afgesloten – omdat deze personen door buitenlandse autoriteiten niet worden aangehouden of uitgeleverd. Ook komt het voor dat deze criminelen nog een straf in het buitenland moeten uitzitten, voordat zij naar Nederland kunnen komen. In totaal is deze groep veroordeelden bij elkaar opgeteld verantwoordelijk voor 378 jaren aan gevangenisstraf, voor allerlei soorten delicten.

Een van deze zaken is die van de gewelddadige vrouwenhandelaar Saban B. In 2008 wordt hij veroordeeld tot 7 jaar en 6 maanden. Wanneer hij een jaar later toestemming krijgt om zijn pasgeboren kind te bezoeken, vlucht hij naar Turkije. In 2010 wordt B. in hoger beroep bij verstek veroordeeld. Turkije levert echter geen onderdanen uit.

De veroordeelde vrouwenhandelaar weet inmiddels al jaren uit de Nederlandse cel te blijven. Er verschijnen met enige regelmaat foto’s van B. die in Turkije in weelde geniet van zijn vrijheid. Vorig jaar februari nam de Turkse rechter het Nederlandse vonnis over. Ook dit heeft nog niet geleid tot de arrestatie van de crimineel. Onlangs verschenen opnieuw beeltenissen van B. genietend van zijn Turkse leven. Zijn zaak zal ook voorlopig niet in beroep worden behandeld.

Veroordeeld bij verstek: Hasen Aksema, nog altijd op de vlucht

De stijging van het aantal voortvluchtige veroordeelden dat actief wordt opgespoord is opvallend. In 2013 namen minister Opstelten en staatssecretaris Teeven nog een heel pakket aan vergaande maatregelen om deze mensen toch hun straf uit te laten zitten. Zo kreeg elke eenheid van de Nationale Politie een team dat voortvluchtigen moet opsporen, met als prioriteit het opsporen van daders van zeden– en geweldsmisdrijven. Het nieuwe beleid lijkt nog geen vruchten af te werpen. 

Veel veroordeelden lopen vrij rond omdat zij hun proces in vrijheid mogen afwachten. Op het moment dat de rechter een veroordeling uitspreekt, zijn ze vaak onvindbaar. Zij reageren dan niet op verzoeken om zichzelf te melden bij de gevangenis. Daarnaast keren gevangenen niet terug van verlof of vluchten zij naar landen waarmee Nederland geen uitleveringsverdrag heeft afgesloten.

Zo ook in het geval van de voortvluchtige Libiër Hasen Aksema. Hij vermoordde in augustus 2004 zijn ex-vrouw Marisse van der Burg en ontvoerde hun, toen 2-jarige, dochter Isra naar zijn thuisland Libië. Hij wordt bij verstek veroordeeld tot levenslang en weet nog altijd uit handen te blijven van politie en justitie. Libië levert geen onderdanen uit, de toestand waarin het land zich op het moment verkeerd maakt de situatie nog ingewikkelder. Aksema staat internationaal gesignaleerd.