'Meer onderzoek nodig om te bewijzen dat weinig besmettingen op basisscholen in Staphorst door ventilatiezuil komen', zegt hoogleraar

Helpen goede ventilatiesystemen in het klaslokaal om coronabesmettingen te voorkomen? In Staphorst hebben basisscholen een luchtreiniger en dat lijkt effectief. Maar volgens Hoogleraar Bert Blocken moet er nog wel een relatie worden aangetoond.

Terwijl in het hele land veel jonge kinderen besmet raken met het coronavirus, hebben ze daar op de tien basisscholen in Staphorst veel minder last van. Sinds een aantal weken staan daar luchtreinigers, die de kleinste druppeltjes (aerosolen) uit de lucht moeten halen.

Tevreden

"We moesten iets doen en de mouwen opstropen", zegt directeur Jan Kuijers van de Willem Alexanderschool in Staphorst. "Voor de herfstvakantie piekte het aantal besmettingen bij ons. Dan ga je kijken wat je kunt doen?"

De ventilatiezuilen geven het gevoel dat hij iets kon doen, vertelt Kuijers. "We hebben nu geen besmettingen meer." De basisscholen zijn dus erg tevreden over de zuilen, maar niet iedereen is nog overtuigd.

Vergelijkend onderzoek

Of het lage aantal besmettingen op basisscholen in Staphorst te danken is aan goede ventilatie, gaat hoogleraar van de TU Eindhoven Bert Brocken onderzoeken. Dat doet aan de hand van controlegroepen; hij vergelijkt het aantal besmettingen bij kinderen die in een goed geventileerde ruimte zitten met het aantal besmettingen bij kinderen die in een ruimte zitten die niet goed wordt gezuiverd.

Blocken wil zo 'alle twijfel' wegnemen. Tot nu toe was dergelijk onderzoek lastig, omdat ouders vaak niet wilden dat hun kind in een placebogroep zouden zitten.

Bron: TU Eindhoven/plasmamade

Ventilatie verplicht

Blocken deed eerder dit jaar onderzoek in onder meer de Johan Cruijff ArenA en dat leverde hoopvolle resultaten op. Uit het onderzoek bleek dat met ventilatie en luchtreiniging ruim 85 procent van de lucht gereinigd kan worden. Maar met de resultaten werd tot nu toe weinig gedaan. In 2020 liep Nederland nog voorop wat dit thema betreft, vertelt Blocken. "Daarna is het weggezakt en nu worden we ingehaald door andere landen."

In Duitsland is goede luchtreiniging verplicht, vertelt hij en Australië heeft een deal gesloten met Samsung. Ook Finland en Zuid-Korea zijn er al ver mee. "Ik verwacht dat het een kwestie van tijd is, voordat ventilatie en luchtreiniging onder bepaalde voorwaarden ook in Nederland verplicht worden."

'Geen zakelijk belang'

Conclusies over de situatie in Staphorst kunnen we volgens de hoogleraar nog niet definitief trekken. "Je kunt niet één-op-één zeggen dat het door de ventilatie komt dat er zo weinig coronabesmettingen zijn. Het is lastig de resultaten te vertalen in concrete besmettingen. Zelfs als je 90 tot 95 procent van de aerosolen eruit filtert, dan nog kunnen mensen elkaar in het gezicht niezen. Wat je nu over Staphorst kunt zeggen is dat er een 'milde indicatie is' dat het komt door de plasmafilter."

Niet elk systeem werkt. Blocken adviseert burgemeesters en schoolhoofden te kijken naar onafhankelijke testresultaten. Hij ontkent een zakelijk belang te hebben in het bedrijf dat in Staphorst de ventilatiezuilen heeft geplaatst. "Ik zie dat daarover wordt gesproken op social media, en ik benadruk steeds dat ik samenwerk met sommige partijen, maar er zijn wel twintig tot dertig goede systemen op de markt."

Vragen over onderzoek

Het is goed dat er praktijkonderzoek gedaan wordt, maar het onderzoek van de TU Eindhoven roept ook vragen op, zegt een woordvoerder van het RIVM over het onderzoek van Brocken en zijn collega's.

"Daarbij hebben we op dit moment geen volledig beeld van het onderzoek dat is gedaan. Het bedrijf van de onderzochte luchtreiniger en de TU Eindhoven werken al enige tijd samen. Het claimt dat er geen fijnstof wordt gemeten en dat aerosolen hieronder vallen. Vraag is waar de metingen in het lokaal hebben plaatsgevonden en met wat voor apparatuur. Het zou namelijk bijzonder zijn als in de hele ruimte geen of amper aerosolen worden gemeten, zeker binnen anderhalve meter tussen personen."

Geen epidemioloog betrokken

De claims over besmettingen worden gedaan zonder dat er een epidemioloog mee heeft gewerkt, zegt de RIVM-woordvoerder over Staphorst. "Is er naar virusconcentraties in de lucht gekeken en waren er besmette personen aanwezig? Is er RNA afkomstig van het virus gemeten in de filters?"

"De resultaten zijn interessant, maar het zou goed zijn om in vervolgonderzoek dit soort aspecten mee te nemen. Ook zou er gekeken moeten worden naar andere aspecten, zoals mogelijke ozonvorming door de gebruikte apparatuur."