Het gaat duizenden keren mis in apotheken met de controle op medicijnen. De fouten worden gemaakt bij het uitgeven van medicatie, soms met ernstige gevolgen voor patiënten. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 2.730 apothekersassistenten.

Door personeelstekorten en een hoge werkdruk lukt het apothekersassistenten lang niet altijd om de verplichte tweede controle uit te voeren, het zogeheten vierogenprincipe, laten apothekersassistenten weten.

Aan verkeerde patiënt geven

Soms zijn medicijnen al de deur uit voordat er een tweede controle gedaan kan worden, of er heeft alleen een stagiaire meegekeken als dubbelcheck. Ook staan veel assistenten bij het openen en sluiten sowieso alleen in de apotheek. Een kwart van hen voelt zich daar niet goed bij, omdat ook dan geen extra controle mogelijk is.

En zo kunnen er makkelijk fouten insluipen. Een verkeerd medicijn, het geneesmiddel aan de verkeerde persoon of een onjuiste sterkte: dit soort zaken kunnen ongemerkt blijven als de uitgifte niet door een tweede medewerker wordt gecontroleerd.

Versuft van trap gevallen

Zo'n fout kan flinke consequenties hebben, heeft de 70-jarige Cor Toorenburg ervaren: hij kreeg namelijk een te hoge dosis pijnstillers mee naar huis. Cor slikt na een zware buikoperatie dagelijks veel medicijnen, waaronder de zware pijnstiller oxycodon. Pas nadat hij het middel had ingenomen merkte zijn vrouw de hoge dosering op.

Versuft van de medicijnen viel hij vervolgens van de trap. "Ik moest worden opgehaald met een ambulance. Het is allemaal goed gekomen gelukkig, maar voor hetzelfde geld breek je je nek." Cor zegt dat de fout door de onderbezetting van zijn apotheek komt: "Daar staat één mevrouw of meneer: ze hebben gewoon niet meer personeel."

'Tweede controle is cruciaal'

Anke Lambooij van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) vindt de signalen van de apothekersassistenten belangrijk. "Ze werken super hard en zijn heel precies in hun taken. Als zij aan de bel trekken, dan moeten we dat serieus nemen als apothekers, overheid en brancheorganisaties."

Volgens haar is de tweede controle een cruciaal moment om incidenten te voorkomen: "We zien dat door het vierogenprincipe incidenten met medicatie op het laatste moment voorkomen konden worden. Dus voor de medicatieveiligheid is het belangrijk dat er zorgvuldige controle plaatsvindt door twee onafhankelijke mensen."

Wet- en regelgeving

Eind maart kregen apothekersassistenten goed nieuws: hun loon gaat hoogstwaarschijnlijk eind 2026 met 20 procent omhoog. Vakbond FNV is blij met die stap, maar waarschuwt dat het fundamentele probleem daarmee niet is opgelost.

"Alleen openen of werken met een stagiaire voldoet simpelweg niet aan de wet- en regelgeving", benadrukt bestuurder Ralph Smeets van FNV Zorg en Welzijn.

'Anders deur niet open'

De vakbond is geschrokken van de uitkomsten van de enquête en pleit voor actie als assistenten alleen in de apotheek staan. "We hebben een meldpunt geopend voor apothekersassistenten", zegt Smeets.

Hij gaat verder: "Wat we hopen, is dat we de mensen zover krijgen dat als ze alleen ingeroosterd staan, ze ons van tevoren een signaal geven. En dat wij vervolgens daar naartoe gaan en zeggen: 'Draai de sleutel maar niet om. Bel je apotheker. Zorg maar dat er een tweede gediplomeerde bij komt. Dan pas gaat de deur open.'"

'Goed kijken naar proces'

Lambooij van het IVM ziet andere oplossingen en weet dat patiënten vaak zelf al ingrijpen als ze de verpakking of naam van een medicijn niet herkennen. "Het aantal gemelde incidenten, zeker met letsel, is daardoor gelukkig bijzonder gering."

Toch benadrukt ze het belang van medicatieveiligheid: "Ik denk dat apothekers en hun assistenten samen nog een keer goed moeten kijken naar het proces in de apotheek."

Controle op basis van risico?

Door de personeelstekorten en de hoge werkdruk is het volgens haar misschien een goed idee als apothekers en assistenten afspreken welke medicijnen de hoogste risico's geven en daarom ook de hoogste prioriteit krijgen als het gaat om dubbelchecken. "Bij welke recepten moet de tweede controle op welke manier plaatsvinden?"

"Is het een recept zonder complicaties wat de huisarts in het systeem heeft gezet? Dan is een extra controle misschien minder noodzakelijk dan bij iets wat je handmatig invoert", noemt ze als voorbeeld.

'Ik neem ze niets kwalijk'

Cor let voortaan extra goed op als hij zijn medicijnen ophaalt, maar neemt de apothekersassistenten niets kwalijk. "Ik geef geen enkel negatief woord over die mensen."

"Het zijn schatten, laat ik dat allemaal voorop stellen. Maar zij worden ook een beetje gedwongen om dit zo op te pakken."

KNMP geschrokken

Aris Prins van apothekersorganisatie KNMP is geschrokken van de cijfers over de werksituatie van apothekersassistenten. "Dat kan en moet beter", vindt hij. Hij vindt het zorgelijk dat assistenten regelmatig alleen in de apotheek staan. "Als je veilig wilt werken, heb je ook een veilige werkomgeving nodig." Dat sommige assistenten zich niet durven uitspreken, noemt hij een belangrijk signaal: "Het werkklimaat lijkt minder veilig dan we denken. Dit is de eerste keer dat we zulke signalen krijgen."

KNMP gaat daarom in gesprek met vakbond FNV, zodra meldingen van assistenten die alleen staan binnenkomen via het aangekondigde meldpunt. Prins geeft daarnaast aan dat de werkdruk verlicht kan worden, bijvoorbeeld door risicogestuurd te werken. "We moeten nadenken over hoe we met de mensen die we nu hebben, toch veilige zorg kunnen leveren. Waar zijn menselijke ogen echt nodig, en waar kunnen we technologie inzetten?" sluit Prins af.

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.