Vóór 1 februari moet Rijnvaarder Maarten ruim 24.000 euro betalen. Hij droeg jarenlang sociale verzekeringspremies af via zijn baas maar die maakte niets over naar Nederland. De Belastingdienst wil nu het geld alsnog innen.

"Ik ben in '98 van school gegaan, en ik ben de dag daarna gelijk gaan varen", zegt Maarten Oosterbaan. Hij ging aan de slag als schippersknecht op een rijnschip, als 'Rijnvarende'. Zijn ouders brachten hem naar het schip, in de buurt van Koblenz. Het was zijn lust en zijn leven, maar de laatste jaren heeft hij weinig van zijn werk kunnen genieten. "Ik leefde meerdere jaren in stress. Als ik terugkwam van het varen, was ik als de dood dat er weer een blauwe envelop op de deurmat lag."

Opgelicht door zijn werkgever

Tot 2012 ging het goed, en deed hij zijn werk met plezier en overgave. Met zijn werkgever kon hij goed overweg. "Ik heb 15 jaar voor hem gevaren, waarvan de eerste jaren heel erg leuk waren." De rederij was gevestigd in Luxemburg en er leek geen vuiltje aan de lucht. Er waren veel rederijen gevestigd, want het was qua belasting aantrekkelijker. Maarten zag geen probleem. Wat gunstig is voor zijn werkgever, is ook gunstig voor het personeel, want die houden ook wat meer over, zo redeneerde hij.

Het vertrouwen in zijn werkgever was groot: "Ik dacht dat zij het fantastisch hadden geregeld." In 2010 veranderden de belastingregels, waardoor zijn werkgever in plaats van in Luxemburg in Nederland belasting moest gaan betalen. En daar begonnen de problemen. Het bedrijf droeg de premies voor zijn mensen niet af, en achterstallige premies liepen fors op, tot zo'n vijf- à zesduizend euro per werknemer per jaar. Toen de Belastingdienst dit bedrag wilde innen, vroeg het bedrijf faillissement aan. De curator sluit het dossier binnen een paar maanden. Maar de fiscus wil geld zien, en besluit dit bij de werknemers zelf te vorderen. En toen plofte de eerste blauwe envelop bij Maarten op de mat.

Ik leefde meerdere jaren in stress. Als ik terugkwam van het varen, was ik als de dood dat er weer een blauwe envelop op de deurmat lag.

Bijna 25.000 euro terugbetalen

"Ik kreeg drie enveloppen in ongeveer een half jaar. Een van 10.000, een van 7.000 en een van 5.000 euro." Het kwam hard aan bij Maarten. Hij probeerde contact te krijgen met zijn baas, maar werd telkens afgewimpeld. "Het voelde als een trap in de rug. Het is niet fair wat hij heeft gedaan, als ik het vriendelijk zeg. Ik ben eigenlijk hartstikke teleurgesteld over wat hij ons heeft aangedaan. Terwijl wij hardwerkende mensen zijn die het allerbeste met de schepen voorhebben. En jaren later zitten wij in de problemen."

Bron: EenVandaag

Dat er opzet in het spel was is voor Maarten zeker. Achteraf ziet hij een duidelijk patroon in het handelen van zijn baas. "Als je het mij vraagt wel, heeft hij het met voorbedachte rade gedaan. Als het hem te heet onder de voeten werd, stopte hij met het bedrijf en ging hij vrolijk op dezelfde wijze verder, en kreeg het bedrijf een andere naam. In de jaren dat ik er werkte heeft hij dat viermaal gedaan. Ik had geen idee, maar achteraf snap ik wel waarom. Dat is mij heel duur komen te staan."

Niet verantwoordelijk voor de frauduleuze praktijken

Van zijn werkgever kreeg hij nul op het rekest. EenVandaag kreeg Maartens werkgever wel te spreken, maar deze stelde zich laconiek op."Dat is al een hele tijd geleden. Ik spreek daar niet meer over". Ook de Belastingdienst stelde zich onbuigzaam op. Maarten is verbouwereerd: "Ik vind dat ik hier geen enkele schuld heb. Dat de Belastingdienst het geld terug wil snap ik, maar dat kunnen ze niet op mij verhalen. Ik kan als werknemer nooit verantwoordelijk zijn voor de shit van het bedrijf. Dat vind ik niet fair. Maar de Belastingdienst zegt 'u heeft daar ook voor gewerkt, het is uw eigen verantwoordelijkheid'. Maar ik kan toch nooit verantwoordelijk zijn voor de idiote werkwijze van mijn voormalige baas? Ik kan nu met de anderen zijn vuile was gaan opvegen. Dat is oneerlijk."

Met de Belastingdienst kwam Maarten er uiteindelijk niet uit. "Starrig", noemt hij hun houding. "Ze blijven volhouden dat ze alles volgens de regels doen. Maar ze hebben maar half door wat ze van iedereen vragen. De 24.000 euro die ik moet betalen is al een hoop geld, maar ik hoor verhalen van bedragen boven de 75.000. Dat is niet haalbaar."

Rug tegen de muur

Met de rug tegen de muur besloot Maarten zoveel mogelijk geld te sparen om te voorkomen dat er binnenkort een deurwaarder op de stoep staat. Hij ging hard aan het werk om dat voor elkaar te krijgen. Het leverde hem nieuwe problemen op: "Ik ben extra aan het varen, maar dat houdt in dat ik extra geld krijg. Als je extra vaart moet je daar ook weer extra belasting over afdragen. Ik moet dus voor hun tweemaal extra in de buidel tasten. Ik heb er geen woorden voor, maar ik ben het er absoluut niet mee eens."

Bron: EenVandaag

Stress, woede en zelfmoord

Er zijn mensen die dieper in de problemen zaten dan Maarten. Zij moesten een nog hoger bedrag terugbetalen en hadden een gezin met kinderen. "Die zeggen 'wij gaan geen uur extra varen voor de belasting, want wij vinden dat we niet verantwoordelijk zijn voor de frauduleuze praktijken van mijn toenmalige werkgever'."

De geldzorgen dreven sommigen tot wanhoop, waardoor volgens Maarten's belastingadviseur Jan Grob zeker twee Rijnvaarders zelfmoord pleegden. Want dat dit vreselijke dingen met je kan doen, daar weet hij tegen wil en dank alles van. "Dat is stress, 24 uur en 365 dagen stress. Dat is hard, dat breekt je af. Je bent gewoon nog tijdens het varen met dat geld bezig. Dat je denkt 'ik heb zo'n prachtig vak', en al die jaren is dat vak omlijnd door dit gebeuren."

Diep schamen

De pijn zit heel diep bij Maarten: "Als ik me echt zou uiten, zou ik aan het huilen zijn, dat wil ik niet. Maar ik ben in m'n hart heel erg boos en teleurgesteld in mijn oud-werkgever en op iedereen die hier wat mee te maken heeft, zoals de Belastingdienst."

Een regeling met de fiscus heeft hij nog altijd niet en de deadline van 1 februari gaat hij, ondanks zijn extra inspanningen, waarschijnlijk niet halen. Hoe het verder moet is nog onduidelijk, maar Maarten heeft de hoop op een oplossing met de Belastingdienst nog niet opgegeven. Intussen blijft die knagende onzekerheid, en vooral ook de pijn over het onrecht: "Mijn oude baas, wat die allemaal in de wereld heeft gebracht, maar ook de Belastingdienst. Ze horen zich allemaal diep te schamen."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.