Veel moeders worstelen met geestelijke gezondheidsproblemen na de geboorte van hun kind. Maar ook vaders ervaren postnatale depressie of bevallingstrauma. 5 tot 10 procent van de jonge vaders krijgt hier last van, maar krijgt zelden de juiste hulp.

Dat je als man na de geboorte van je kind een postnatale depressie kunt krijgen, daar hadden deze vaders nog nooit van gehoord. Totdat het ze overkwam.

'Je moet wat doen'

"Ik was onrustig, ging veel eten en kwam daardoor 25 kilo aan. Met mijn partner had ik geen connectie meer, er ontstonden strubbelingen en ruzies. Dat ging door tot mensen in mijn omgeving zeiden: dit ben jij niet, je moet wat doen", vertelt Niek Schoonbrood.

De oorzaak van Nieks psychische klachten was, zo bleek later, de heftige bevalling die zijn partner doormaakte. Na een complicatie moest hun zoontje Dex eerder geboren worden, via een keizersnede.

'Alle alarmbellen gingen af'

"Ik moest meteen naar een andere kamer, alle alarmbellen gingen af. Daar stond ik, op de gang. In de kamer links lag mijn zoon te vechten voor zijn leven en rechts deed mijn vrouw hetzelfde. Ik had lood in mijn schoenen."

Later ontwikkelde Niek een posttraumatische stressstoornis (PTSS) en een postnatale depressie (PDD) en hij is niet de enige: ook Dave* kreeg een depressie na de geboorte van zijn kind. Hij vertelt zijn verhaal anoniem: "Ik werk in een mannenwereld en ik weet niet zo goed hoe mensen reageren als ik dit vertel."

Onveilige jeugd

Toen hij zijn zoon van 3 maanden oud meenam naar het zwembad ging het mis. "Toen ik thuiskwam bedacht ik me dat hij al net zo vaak had gezwommen als ik in mijn hele jeugd. Ik wist al langer dat mijn jeugd niet fantastisch was, maar hierdoor kwam het ineens binnen."

Dave ging overcompenseren thuis: "Ik moest het stabiele, veilige anker zijn. Altijd vroeg met opstaan met mijn zoon. De avonden en de nachten ook. Ik vond dat mijn vrouw moest herstellen en goed slapen. Dat hou je natuurlijk niet vol."

'Jij kan dit niet hebben, je bent man'

Mannen met een depressie na de bevalling van hun partner worden niet altijd serieus genomen door hun omgeving, zo merkte Niek toen hij werd doorverwezen naar een psycholoog, die de diagnoses postpartum depressie, dwangstoornis en posttraumatische stressstoornis stelde. Hij meldde zich ziek op zijn werk, maar werd uitgelachen door de bedrijfsarts. "Als man kan jij dit niet hebben, zei de arts."

Niek noemt het een taboe: "Je voelt dat je er alleen voor staat. Ik weet niet waarom een vader anders is dan een moeder. Neem klachten van vaders serieus." Dave ziet ook dat deze klachten bij mannen vaak maatschappelijk onbesproken zijn. "90 procent van de zorg rond de geboorte is op de vrouw gericht, dat is ook begrijpelijk, voor een vrouw is het fysiek en geestlijk zwaar. Maar vraag ook eens aan de man hoe het met hem gaat."

Zorg vooral gericht op vrouwen

Psychiater Mijke Lambregtse-van den Berg van Erasmus MC, en oprichter van het Landelijk Kenniscentrum voor Psychiatrie en Zwangerschap, ziet vaker dat mannen onterecht niet serieus genomen worden.

"Methodes om depressie na bevalling vast te stellen richten zich op de moeder. En ook in de zorg gaat nog weinig aandacht naar de vaders", zegt Lambregtse. Verschillende ziekenhuizen, zoals het Erasmus MC, hebben poli's voor zwangeren die kampen met psychische problemen, maar daar kunnen alleen vrouwen terecht."

Gevoel van machteloosheid

Hoewel het enerzijds begrijpelijk is dat de zorg rondom de zwangerschap zich voornamelijk op de moeder richt, wordt het echt tijd om ook meer aandacht te besteden aan de psychische klachten van de vader, vindt Lambregtse. De komst van een baby kan voor vaders net zo ingrijpend zijn.

"Een zware bevalling voor moeder en kind kan enorme gevoelens van machteloosheid oproepen. Mannen voelen zich verantwoordelijk voor hun net bevallen vrouw, hun net geboren kind, moeten het huishouden draaiende houden en ook nog blijven presteren op het werk. Daardoor is het lastiger om toe te komen aan hun eigen emoties."

'De man is immers niet bevallen'

Maar net zo belangrijk noemt ze de maatschappelijke acceptatie van deze klachten. "Mannen durven zich vaak niet uit te spreken omdat ze dan vreemd worden aangekeken door hun collega's, vrienden of afkeurende reacties krijgen van moeders. Want de man is immers niet bevallen."

Maar de oorzaak is zelden de komst van een kind alleen, vertelt Lambregtse. "De relatie met je partner verandert, je krijgt minder slaap en je moet het ouderschap zien te combineren met je werk. En dan is er ook nog de genetische factor die je kwetsbaar kan maken voor een depressie. Dit geldt voor mannen én vrouwen."

Ervaring delen

"Laat het een onderwerp zijn. Er ligt een grote rol voor verloskundigen die ook kunnen vragen hoe het met de vader gaat. Leg uit dat dit voor kan komen, dat het relatief vaak voorkomt en dat het goed te behandelen is. En net zo belangrijk is dat vaders zich uitspreken", zegt Lambregtse.

Niek Schoonbrood pleit dan ook voor het meer openheid over deze ervaringen. "Het delen ervan heeft mij het meest geholpen", zegt hij. "Dat wil ik ook tegen andere mannen zeggen: praat erover of schrijf alles op in een dagboek." Dave is het daarmee eens. "Ik hoop dat het maatschappelijk geaccepteerder wordt om hierover te praten, want ik denk dat veel mannen nu, net als ik, lijden in stilte."

*Dave is niet zijn echte naam, deze is bekend bij de redactie.

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."