radio LIVE
meer NPO start

Manege vermoedt dat paarden dood zijn door vervuilde gerecyclede grond en sleept gemeente voor rechter

Manege vermoedt dat paarden dood zijn door vervuilde gerecyclede grond en sleept gemeente voor rechter
Melanie van Remundt
Bron: EenVandaag

Gerecyclede grond bij de Maximabrug in Alphen aan den Rijn veroorzaakt milieuvervuiling. Was het ook de oorzaak van het overlijden van twee paarden, vragen manegehouder Melanie en haar vader Nico zich af. Ze slepen de gemeente voor de rechter.

In grote hopen lag er pikzwart zand schuin achter de stallen van Melanie's manege. Op dat stuk grond, dat nu haar eigendom is, was de opslag gevestigd van gerecyclede grond die werd gebruikt rondom de Koningin Maximabrug in Alphen aan den Rijn.

Milieuverontreiniging

Pas vorig jaar, 7 jaar na de bouw, kwamen Melanie en haar vader Nico erachter dat het zwarte zand de bodem en het grondwater vervuilt. Het gaat om zogeheten thermisch gereinigde grond (TGG).

Dat is grond die door gespecialiseerde afvalverwerkers tot hoge temperaturen wordt verhit om aanwezige verontreiniging af te breken en daarna weer kan worden hergebruikt. Duurzaam, zo is de gedachte.

Hoge kosten voor Rijkswaterstaat

Maar vorig jaar onthulden EenVandaag en Trouw dat de gerecyclede grond op verschillende plekken in Nederland voor milieuverontreiniging zorgt. In Bunschoten werd een deel van de Westdijk gesaneerd voor een bedrag van 34 miljoen euro. Het Waterschap Vallei en Veluwe probeert dat bedrag op de aannemer te verhalen.

Ook Rijkswaterstaat maakt hoge kosten. Zo liet het onderzoek doen naar een dijk in de Zeeuwse Perkpolder en laat de dienst onderzoeken of er rond 5 grote infraprojecten sprake is van vervuiling. In totaal is Rijkswaterstaat al 3,8 miljoen euro kwijt aan de problemen met TGG.

Bekijk ook

Zwart water

Ook in Alphen aan den Rijn blijken schadelijke stoffen in de bodem en het grondwater te sijpelen. Antimoon, seleen, fluoride, barium en benzeen zijn in te hoge gehalten aanwezig. Van die stoffen hebben Melanie en Nico nog geen weet als kort na de bouw van de brug, in 2016, twee paarden ziek worden nadat ze hebben gedronken uit een naastgelegen sloot.

"Het water was donkerbruin, bijna zwart van kleur", zegt Melanie. "We hebben het hoogheemraadschap gebeld, en die zouden het water bemonsteren. Maar ze hebben het alleen maar visueel beoordeeld en geen link naar de grond gelegd. De dierenarts zei dat niet meer aan te tonen was dat het water de oorzaak is."

Bekijk ook

Dode paarden

De paardenwei blijkt intussen amper bruikbaar als wei. Er groeien plukjes gras en de ondergrond is steenhard. "We hebben geprobeerd met een frees de grond te bewerken", zegt Nico. "Maar er was geen doorkomen aan."

In 2020, jaren later, raakt de inlaat naar de sloot verstopt. Er wordt geen vers water uit de Rijn meer aangevoerd. Het valt samen met het plotselinge overlijden van twee andere paarden en een hond. "De paarden waren kerngezond", zegt Melanie. "Dat was voor ons een grote schok, het kwam uit het niets. Eén paard had nog net een wedstrijd gereden."

Bekijk ook

Puzzelstukjes

Melanie en haar vader laten geen onderzoek doen naar de doodsoorzaak. Ze hebben op dat moment nog geen vermoeden van de milieuverontreiniging. De puzzelstukjes vallen pas op hun plaats als ze begin 2021 in de krant lezen dat er thermisch gereinigde grond is toegepast rond de Maximabrug, en dat de gemeente onderzoek laat doen naar de milieueffecten.

Dat onderzoek bevestigt hun vermoedens: de bodem en het water zijn vervuild, ook al zijn er volgens de onderzoekers van het ingeschakelde bureau Tauw 'geen onaanvaardbare risico's voor mens, plant en dier'. Ook hun eigen paardenwei blijkt vervuild. "In het koopcontract staat nota bene dat er geen sprake is van bodemverontreiniging", zegt Nico. "Dat wordt dus niet waargemaakt."

Bekijk ook

Monitoren

De familie Van Remundt is naar de rechter gestapt en eist sanering van de paardenwei en vergoeding van alle kosten. Ook diende een advocaat namens de familie een handhavingsverzoek in om de gemeente te dwingen op te treden, tegen zichzelf. Maar de gemeente wees het verzoek onlangs af.

Wethouder Relus Breeuwsma zegt het advies van zijn eigen omgevingsdienst te volgen. Die stelde weliswaar vast dat de TGG niet onder de paardenwei thuishoort, maar omdat er een afdeklaag is toegepast en er geen urgente risico's zijn is saneren niet nodig. Wel wil hij de vervuiling en mogelijke verdere uitloging en verspreiding van schadelijke stoffen gaan monitoren.

Bekijk ook

Meer TGG dan gemeld

Uit documenten die de familie Van Remundt bij de gemeente opvroeg wordt duidelijk dat de gemeente niet precies weet waar de TGG is toegepast. Tekeningen die dat duidelijk moeten maken blijken niet door de aannemer te zijn aangeleverd.

Uit e-mails komt wel naar voren dat er 20.000 kuub méér TGG is toegepast dan door de aannemer gemeld, ook op plekken waar dat niet de bedoeling was.

Fikse schadepost

Volgens bodemexpert Jeroen Oosterwegel van GeoFoxx, die optreedt namens Van Remundt, heeft iemand er goed aan verdiend. "Daar zit ook handel achter. Als je bouwzand had moeten gebruiken was je, schat ik, 3 tot 4 ton duurder uit geweest."

De gemeente onderzoekt nog of schade op de aannemer kan worden verhaald. Intussen zit Van Remundt met een fikse schadepost. "Als je kijkt naar de imagoschade, de kosten voor onderzoeken en een advocaat en sanering, dan kom je al gauw op 1 miljoen euro."

Bekijk hier de reportage

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)
Friedrich Merz, leider van de Duits christendemocratische CDU/CSU
Bron: AFP

Door de verkiezingswinst van het christendemocratische CDU/CSU schuift de Duitse regering waarschijnlijk op naar rechts. Wat betekent deze uitslag voor Nederland en andere Europese landen? "Nederland en Duitsland zitten erg op één lijn."

Lijsttrekker Friedrich Merz van CDU/CSU is de beoogde opvolger van de huidige bondskanselier Olaf Scholz. Merz heeft aangegeven dat hij haast wil maken met het vormen van een regering.

Ideeën overlappen

"Ik denk dat het voor Nederland niet slecht is als Merz de nieuwe bondskanselier wordt", zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut. "De ideeën van de CDU zijn over het algemeen in lijn met wat Nederland politiek gezien wil. Bijvoorbeeld als het over financiën gaat: zuinig aan doen en niet te veel geld over de balken smijten."

Ook op het gebied van defensie zijn er overeenkomsten, volgens Jürgens. En als het om Amerika gaat, dat heeft aangekondigd dat het zonder Europa wil beslissen over het einde van de oorlog in Oekraïne. Duitsland is er, net als Nederland, geen voorstander van om alles Europees te regelen, zonder Amerika. "Het zal er alles aan doen om Amerika toch te betrekken."

Afhankelijk voor kernwapens

Dat Duitsland en Nederland wat dat betreft op één lijn liggen, heeft ermee te maken dat zowel Nederland als Duitsland geen eigen kernwapens hebben, legt Jürgens uit.

"We zijn afhankelijk van de Amerikaanse 'veiligheidsparaplu'. En een sterkere kanselier, zoals Merz, is ook in het belang van Nederland."

Bekijk ook

Europees leger

Eerdere uitspraken van Merz hintten erop dat hij de positie van Europa wil versterken met een Europees leger. Toch is het volgens Jürgens afwachten of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. "Dat hebben we al eerder gezien met Angela Merkel en Macron. Zij hadden ook allerlei ideeën over een Europees leger, die uiteindelijk nooit gerealiseerd zijn", vertelt de Duitslandkenner.

"Uitspraken zijn mooi, maar of ze ook werkelijkheid worden, moeten we zien. Bovendien zijn de Fransen en Duitsers niet alleen. Die moeten ook rekening houden met Polen, Denemarken, Tsjechië en Nederland. Dus er is nog heel veel tijd nodig om zulke ideeën vorm te geven."

info

De Duitse verkiezingsuitslag

CDU/CSU is met lijsttrekker Friedrich Merz de grootste partij geworden in Duitsland met 28,4 procent, de radicaal-rechtse partij AfD kreeg 20,1 procent van de stemmen en de sociaaldemocratische SPD van de huidige bondskanselier Olaf Scholz, heeft een nederlaag geleden met 16,3 procent van de stemmen.

'Duitse economie raakt ons minder hard'

Naast defensie, was ook de economie een belangrijk verkiezingsthema. De huidige Duitse economie staat namelijk erg onder druk. Economen waarschuwden eerder al dat de kwakkelende Duitse economie invloed kan hebben op Nederland. Ook Jürgens ziet dat: "Als het niet goed gaat in Duitsland, heeft dat ook gevolgen voor Nederland, met name voor toeleveranciers van bijvoorbeeld de auto-industrie."

Maar volgens hem hoeven we ons wat dat betreft nog geen grote zorgen te maken. "Het spreekwoord 'als Duitsland niest wordt Nederland verkouden', gaat tegenwoordig minder op. Dit omdat wij meer internationale industrie hebben gekregen, zoals ASML. Dat maakt ons onafhankelijker." Bovendien ziet Jürgens dat de Nederlandse economie gegroeid is, waardoor wat er in Duitsland gebeurt, ons minder hard zal raken.

Bekijk ook

Weinig geld naar de EU

Hoewel Merz voorstander is van samen optrekken binnen Europa, merkt Jürgens ook op dat de Duitse lijsttrekker daar niet te veel geld aan wil uitgeven. "En dat is denk ik wel een probleem. Want de komende jaren zal er toch veel geld moeten worden uitgegeven aan de EU, bijvoorbeeld aan de Europese defensie-industrie. En dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. Juist niet, omdat Merz eigenlijk het begrotingstekort niet wil laten oplopen en zuinig is als het gaat om Europa."

Jürgens: "Merz wil dat Duitsland de grootste economie van Europa is en dus ook de leiding moet nemen in het debat. Het is wel duidelijk dat Merz een beetje een haantje de voorste is. Duitsland wil de leiding nemen, vooral nu Trump zijn handen lijkt af te trekken van Europa."

Wat betekent de Duitse verkiezingsuitslag voor Nederland?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'
Landmacht in startblokken voor NAVO-oefening Steadfast Defender
Bron: ANP

Europa moet zo snel mogelijk een defensiefonds oprichten om samen wapens in te kopen. Er moeten extra tanks, vliegtuigen en munitie komen, nu de steun van de Verenigde Staten niet langer zeker is. Nederland is tegen zo'n fonds. Is dat terecht?

Volgens Harald Benink, hoogleraar Bankwezen en Financiering aan Tilburg University zijn er twee mogelijkheden. Alle landen gaan, ieder voor zich, de defensie-uitgaven verhogen. Een alternatief is een Europees defensiefonds waarbij alle landen gezamenlijk 500 tot 700 miljard euro lenen.

Risico's delen

Het probleem bij het verhogen van de defensie-uitgaven per land, is volgens Bennink dat een aantal landen al zeer hoge staatsschulden hebben als percentage van hun nationaal inkomen. Als landen als Italië en Frankrijk hun staatsschulden verder verhogen, kun je de situatie krijgen dat we weer een nieuwe eurocrisis krijgen. Niet verstandig dus, denkt Benink.

Bij het alternatieve plan: een Europees defensiefonds, deel je juist de risico's. "Als je een fonds creëert, dan wordt de terugbetaling van de obligaties gegarandeerd door alle 27 landen van de Europese Unie", legt hij uit.

Coronaherstelfonds

In 2020 deed Europa iets soortgelijks met het coronaherstelfonds. "Toen heeft Europa voor 750 miljard euro geleend", vertelt econoom Benink. Het geld ging toen naar de landen zelf, het defensiefonds moet Europees worden besteed.

"Voor fabrieken voor wapens in Duitsland of Frankrijk, tanks in Duitsland", noemt hij als voorbeelden waar dat geld naartoe kan gaan. "Je moet dat Europees aanvliegen en niet op het niveau van alle landen. Want dan krijg je dat iedereen weer zijn eigen industrie gaat bevoordelen."

Bekijk ook

Vertrouwen

Macro econoom Edin Mujagić van Beleggingsfonds Hoofbosch noemt het 'volkomen logisch' dat Europese landen zoveel mogelijk samen doen. "Samen sta je sterker", zegt hij. "Als we het over defensie hebben, dan zou je in principe veel beter samen kunnen optrekken en dus die uitgaven ook samen kunnen financieren."

Maar voor een gezamenlijk fonds - waarbij iedereen garant staat voor elkaar - is weinig vertrouwen tussen de landen onderling. Bij invoering van de euro zijn er afspraken gemaakt over schulden en investeringen in het defensiebudget. "Er zijn heel veel Europese landen die zich al die tijd niets of weinig aangetrokken hebben van die regels", zegt hij. "Daar betalen wij nu de prijs van."

Nederland tegenstander

Nederland is een tegenstander van een defensiefonds omdat het 'traditioneel' tegen staatsleningen is. "Dat was vijf jaar geleden met het coronaherstelfonds ook al zo", zegt Benink. Na vier nachten onderhandelen is Nederland toen toch akkoord gegaan. Toenmalig premier Rutte zei dat dit nooit meer zou gebeuren.

Maar de wereld is in die tijd fors veranderd. Groot-Brittanië verdween uit de Europese Unie, Denemarken was tegen, maar draaide bij nadat Trump dreigde met het innemen van Groenland. Ook de winnaar van de Duitse verkiezingen, Friedrich Merz zegt een voorstander te zijn van zo'n Europees defensiefonds.

Bekijk ook

'Er zullen bijeffecten zijn'

Nederland staat steeds meer geïsoleerd in Europa, zegt Mujagić. "Nederland is niet zo heel groot om continu tegen heel veel dingen 'nee' te kunnen zeggen. Ik vrees dat - als Europa ervoor kiest om deze weg te nemen - we als Nederland ook mee moeten."

Mujagić: "Als je geen grote bondgenoten achter je hebt, wordt het heel moeilijk om dit soort ontwikkelingen in je eentje tegen te gaan." Volgens hem zijn er twee opties: je doet het of je doet het niet. "Welke van de twee je ook kiest, de kans is groot dat er negatieve bijeffecten zullen zijn."

Druk van Trump

Hoewel Nederland onder Rutte nog tegen is, denkt Benink niet dat hij zich als secretaris-generaal van de NAVO zal verzetten tegen een defensiefonds. Trumps druk op Europa om meer uit te geven aan defensie groeit, maar veel landen voldoen nog niet eens aan de norm van 2 procent.

Trump weet dat dit niet binnen een jaar kan. "Maar hij wil geloofwaardige plannen zien", vult de econoom aan. Als dat plan er niet ligt, trekt hij zijn handen van de NAVO af. "Er zal dus een geloofwaardig plan moeten liggen voor de NAVO-top in Den Haag eind juni. Dat is al over vier maanden."

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant