Linkse samenwerking? GroenLinks en PvdA staan in de provincies vaker lijnrecht tegenover elkaar dan je zou denken
GroenLinks en de PvdA proberen eensgezindheid uit te stralen deze campagne, maar over cruciale onderwerpen als wonen en natuur blijken ze in de provincies fundamenteel anders te denken. Dat blijkt uit een inventarisatie van het Kieskompas door EenVandaag.
Volgende week mogen we stemmen voor Provinciale Staten, die vervolgens in mei weer de leden van de nieuwe Eerste Kamer kiezen. In de senaat willen GroenLinks en PvdA samen één fractie gaan vormen. Hierdoor zou je bijna denken dat het straks weinig verschil maakt of kiezers in hun provincie op GroenLinks of de PvdA stemmen. Maar is dat wel zo?
Verschillen in Kieskompas
Als je dieper naar hun standpunten kijkt, blijken de provinciale afdelingen van GroenLinks en de PvdA het over flink wat onderwerpen behoorlijk oneens met elkaar te zijn. Denk aan thema's als infrastructuur, wonen en natuur. En laten dat nu precies de zaken zijn waar met name de provincies een behoorlijke vinger in de pap hebben.
Dat blijkt uit een inventarisatie van de 12 verschillende stemwijzers van het Kieskompas. Flevoland staat helemaal bovenaan als het gaat om de regionale verschillen tussen GroenLinks en de PvdA. Bij maar liefst acht van de dertig stellingen nemen de partijen een totaal verschillend standpunt in. Ook in Groningen en Drenthe verschillen de partijen op veel punten (7) van mening.
Wanneer is er een verschil in standpunten?
Voor het onderzoek zijn alle provinciale stemwijzers van het Kieskompas onder de loep genomen. Kiezers moeten dertig stellingen beantwoorden en hebben daarbij keuze uit vijf verschillende antwoorden ('helemaal mee eens', 'mee eens', 'neutraal', 'mee oneens' en 'helemaal mee oneens'). Als GroenLinks en de PvdA bij een stelling minimaal twee opties uit elkaar liggen - bijvoorbeeld 'mee eens' en 'mee oneens' - is dat genoteerd als verschil tussen de partijen.
Naast het Kieskompas kunnen kiezers die nog niet weten op welke partij ze volgende week willen stemmen ook terecht bij MijnStem (11 provincies en alle waterschappen) en de StemWijzer (4 provincies).
Strijd over stikstof
Flevoland spant dus de kroon als het gaat om uiteenlopende standpunten tussen de twee linkse partijen. Het opvallendste is dat ze in die provincie over misschien wel het grootste campagnethema in deze verkiezingen volledig anders denken, namelijk op het beladende stikstofdossier.
Het onteigenen van boeren is een heet hangijzer in de discussie. De PvdA in Flevoland vindt dat de provincie boeren verplicht mag uitkopen om de stikstofuitstoot te verminderen, maar GroenLinks is juist tegen gedwongen uitkoop.
Wegen of windmolens?
In Groningen komt vooral het klassieke strijdpunt tussen GroenLinks en de PvdA naar voren: economie versus natuur. Zo is de PvdA het 'helemaal eens' met de stelling dat de N33 moet worden verdubbeld, terwijl de regionale afdeling van GroenLinks het daar 'helemaal niet mee eens' is. Ook op een fundamenteel thema als de gaswinning staan beide partijen lijnrecht tegenover elkaar: GroenLinks vindt dat de provincie de kosten voor de aardbevingsschade moet voorschieten, de PvdA juist niet.
In Drenthe vindt GroenLinks dat er meer windmolens moeten komen, terwijl de PvdA daar geen voorstander van is. De PvdA vindt dan weer dat er in Drenthe meer mag worden gebouwd ten koste van groen, maar GroenLinks is daar absoluut op tegen. Met name die laatste tegenstelling is in alle provincies terug te zien is.
Verschillen tussen GroenLinks en PvdA per provincie
Gezamenlijke kieslijst in Zeeland
De enige provincie waar de beide partijen precies dezelfde standpunten innemen bij alle dertig stellingen van het Kieskompas is Zeeland. Dat is ook niet vreemd, want dat is de enige provincie waar GroenLinks en de PvdA met een gezamenlijke lijst meedoen aan de Provinciale Statenverkiezingen.
Volgens lijsttrekker Anita Pijpelink is de gezamenlijke lijst noodzakelijk vanwege het politieke klimaat in Zeeland: "Onze provincie is van oudsher behoorlijk rechts en behoudend, partijen als VVD en SGP zijn hier groot. Juist om die reden is het belangrijk dat wij nu onze krachten gebundeld hebben, zodat we niet versplinterd raken en een echt alternatief zijn voor de rechtse agenda hier."
'Samenwerken hier geen probleem'
In andere provincies blijken GroenLinks en de PvdA met name op het gebied van economie en natuur te verschillen van elkaar. Toch was het in Zeeland geen enkel probleem om hier een gemeenschappelijk standpunt over in te nemen, zegt Pijpelink.
"Wij zijn geen voorstander van bouwen in het groen", legt ze de mening van de twee partijen uit. "Je ziet hier juist dat dorpen beginnen leeg te lopen en steeds meer voorzieningen onder druk komen te staan. Dus je moet hier naar onze mening juist in de dorpen bouwen, om de kernen vitaal te houden."
'Verbaasd dat wij de enige zijn'
Pijpelink wil niet hardop zeggen dat ze vindt dat GroenLinks en de PvdA in de andere provincies het voorbeeld van Zeeland moeten volgen, maar na enig aandringen geeft ze wel toe dat er wat haar betreft wel wat meer vaart in de linkse samenwerking mag komen.
"Ik wil niet voor andere afdelingen in het land spreken, maar ik had ergens wel verwacht dat er meer gemeenschappelijke lijsten zouden zijn deze provinciale verkiezingen. Bijvoorbeeld in 3 of 4 provincies", zegt de lijsttrekker daarover. "Dat wij de enige zijn, heeft me wel een beetje verbaasd."
Straks samen in Eerste Kamer
Waarom vormen GroenLinks en de PvdA niet in meer provincies één kieslijst? "Hoewel de overeenkomsten tussen onze partijen vele malen groter zijn dan de verschillen, denken we niet over alles precies hetzelfde", laten de partijen samen in een reactie weten. Door los van elkaar mee te doen kunnen 'kiezers in de provincie een stem uitbrengen op de partij die het dichtste bij hen staat'.
Maar de twee partijen zullen na de verkiezingen wel een gezamenlijke senaatsfractie vormen. "De Eerste Kamer gaat niet over provinciaal beleid, maar over landelijk beleid. Je kunt dus ook niet stellen dat de Eerste Kamer exact het verkiezingsprogramma van de 12 provincies uitvoert", leggen ze uit. "Ook nu al zijn er tussen provincies - zelfs ook binnen partijen - verschillen van inzicht over thema's."
Emma (27) werd 'weggepest' door huurbaas omdat hij woning wilde verkopen: 'Word misselijk als ik eraan terugdenk'
Huurders hebben steeds vaker juridische conflicten met hun huurbaas over het beëindigen van de huurovereenkomst, ziet Stichting Achmea Rechtsbijstand (SAR). De 27-jarige Emma kan hierover meepraten. Zij werd 'weggepest' door haar huurbaas.
Emma van den Nouweland woonde al 2 jaar in Leiden toen er geruchten rondgingen over haar huurbaas die andere huurders zijn panden uit wil hebben. "Hij wilde die dan verkopen", vertelt ze. "Bij mij begon het halverwege 2024. Toen ging hij aandringen op een tijdelijk contract dat ik moest tekenen, zodat hij het recht had om ons uit het pand te zetten."
Nieuw contract
Ze weigerde te tekenen, want ze had op dat moment al een contract voor onbepaalde tijd. "Inhoudelijk verschilde het nieuwe contract niet zo, behalve dus de duur, zei hij. Maar ik wilde juist graag mijn huurbescherming houden", legt Emma uit. "Hij wilde eigenlijk wel dat ik zo lang mogelijk bleef zitten, maar dan met die onzekerheid."
En dan ging het mis, want haar huurbaas nam geen genoegen met het idee dat Emma het nieuwe contract niet wilde ondertekenen. "Als je dan toch bleef, ging hij een soort van dreigen. Eerst met dat hij met zijn gezin zou komen inwonen, maar ook bonzen op de deur. En hij heeft bij anderen gedreigd om dan hun spullen weg te halen."
Meer meldingen geschil tussen huurders en verhuurders
Het verhaal van Emma is geen uitzondering. Pesterijen, ruzies en dreigementen van huurbazen komen steeds vaker voor, ziet SAR. Volgens de stichting kwamen er in de eerste helft van vorig jaar en dit jaar zo'n 2.700 meldingen binnen over dit soort geschillen tussen verhuurders en huurders. De rechtshulpverlener spreekt zelfs over een toename van bijna 30 procent ten opzichte van eerdere jaren.
Voor particuliere verhuurders wordt het verhuren van panden, mede door strengere wetgeving, steeds minder winstgevend. Een manier om meer winst te maken, is dan vaak het verkopen van hun pand. Dit brengt huurders regelmatig in de problemen, en die stappen op hun beurt dan naar instanties zoals het Juridisch Loket in de hoop dat die kunnen helpen.
'Niemand kon helpen'
"Ik heb geprobeerd hem niet boos te maken, maar ben ook gewoon informatie in gaan winnen over hoe ik kon zorgen dat ik kon blijven", gaat Emma verder over haar situatie. Maar de hulp die ze zocht, was moeilijk te vinden. Ze werd van het kastje naar de muur gestuurd.
"Uiteindelijk is de conclusie dan dat iedereen vindt dat je in je recht staat, maar niemand kon echt iets concreets doen om te helpen. Ik moest dan een soort van afwachten tot hij echt naar binnen kwam en mijn spullen sloopte, maar zo ver wilde ik het niet laten komen." Het Juridisch Loket, het huurteam en de vakbond waar Emma op dat moment lid van was gaven in gesprekken verder aan dat ze haar situatie erg vervelend vonden.
Wanhopige situatie
De druk liep op een gegeven moment hoog op. En Emma wist niet goed welke stappen ze nog kon ondernemen, ze wist alleen dat ze niet wilde tekenen. "Het was niet zo dat ik niet heb gezocht naar een betere plek, ik was intussen juist aan het zoeken maar kwam nergens echt met mijn voet tussen de duur." Ze omschrijft die periode als een wanhopige situatie.
"Overal is de woningmarkt nu heel erg heet. Je komt er niet echt tussen. En als een verhuurder dan niet meedenkt, dan sta je er eigenlijk gewoon alleen voor. Dus hoe pijnlijk het ook was, ik heb uiteindelijk wel afstand gedaan van die huurbescherming", vertelt Emma, die intussen is verhuisd. "Ik kon niemand vinden die mijn concreet kon helpen met de stappen die ik moest ondernemen."
'Word misselijk als ik er aan denk'
Pijnlijk, noemt ze deze ervaring. "Ik word er eigenlijk gewoon misselijk van als ik er lang aan terugdenk", zegt Emma. "Het is voor hem zijn pensioen en ik snap dat dat vervelend is, maar ik wilde ergens wonen. Want zonder woonplek ben je gewoon niet veilig."
"Ik vind het heel raar dat hij daar niet echt bij meedenkt, dat hij dan gewoon emotioneel reageert", gaat ze verder over de huisbaas die het pand inmiddels heeft verkocht. "Dat is wel pijnlijk, want je staat aan het begin van je leven. Je wil kijken wat je ervan kan maken, maar bent dan de hele tijd bezig met; kan ik hier wel zijn, moet ik straks weg?"