Alleen sneeuwkanonnen houden laaggelegen skigebieden nog in leven. Maar eindeloos waterreservoirs aanleggen om kunstsneeuw te maken kan niet, vinden activisten. "Het zal in de toekomst alleen maar erger worden", zegt activist Valérie Paumier.

Paumier maakt zich zorgen om de natuur in La Clusaz. Het Franse wintersportgebied was afgelopen zomer het toneel van een rechtszaak over de aanleg van een waterreservoir voor kunstsneeuw.

Centimeters kunstsneeuw

Het Franse ski-oord ligt op zo'n 1.000 meter hoogte in het departement Haute-Savoie. Het wintersportgebied is populair en verwelkomt jaarlijks zo'n tienduizenden toeristen. Maar of dat ook zo in de toekomst blijft, is onzeker.

Door klimaatverandering valt er namelijk steeds minder sneeuw in het laaggelegen gebied. Een probleem dat de afgelopen jaren werd opgelost door tientallen sneeuwkanonnen te plaatsen. Die bedekken de groene hellingen in een mum van tijd met centimeters kunstsneeuw. Maar daarvoor is veel water en energie nodig.

Geen vijfde waterreservoir

Dit jaar wilde La Clusaz een vijfde waterreservoir aanleggen om de sneeuwkanonnen van water te voorzien en kunstsneeuw te maken. Zo hoopte de gemeente het wintersportgebied ook in de toekomst van voldoende nepsneeuw te voorzien. Er zijn immers honderden gezinnen economisch afhankelijk van wintersporttoerisme.

Maar de rechter vond dat niet opwegen tegen de onomkeerbare gevolgen voor dier en natuur. Het waterreservoir zou namelijk in een natuurgebied worden aangelegd en daarvoor moest ruim 8 hectare aan bos, planten en dieren wijken. De rechter stak er een stokje voor: het waterreservoir mocht niet worden aangelegd.

Wintersportseizoen later geopend

Het wintersportseizoen zou eigenlijk vorige week van start gaan in La Clusaz. Maar vanwege het gebrek aan sneeuw is dat voorlopig uitgesteld. Ondernemer Cyril Lassailly runt de sportwinkel in het dorp en verhuurt skimateriaal. Wintersporttoerisme is onmisbaar voor een dorp als La Clusaz, vertelt de sportwinkeleigenaar.

Ook voor hem: zo'n 90 procent van zijn inkomsten verdient hij tussen december en maart. Al jaren probeert hij ook geld binnen te halen tijdens de zomermaanden, zodat hij ook in de toekomst in La Clusaz kan blijven wonen en werken, wanneer er vanwege de opwarming van de aarde nog minder sneeuw valt.

'Nog steeds heel mooi'

Lassailly probeert zich niet te veel te mengen in het kunstsneeuwdebat, dat het dorp momenteel in zijn greep houdt. De ondernemer ziet de voor- en nadelen en denkt dat er een goede balans nodig is. En ondernemers die afhankelijk zijn van wintersporttoerisme moeten hun businessmodel veranderen, 'maar dat kan niet zomaar van de ene op de andere winter'.

Wintersporters moeten er volgens activist Valérie Paumier aan wennen dat er niet altijd sneeuw zal liggen als ze komen skiën in de bergen van La Clusaz. "Dat zal in de toekomst alleen maar erger worden. Maar als er geen sneeuw ligt, is het nog steeds heel mooi hier. Dan kun je wandelen of andere dingen ondernemen."

Groot protest

Samen met Extinction Rebellion organiseerde Paumier afgelopen zomer een groot protest om de aanleg van het vijfde waterreservoir te voorkomen. Activisten namen hun intrek in het beoogde natuurgebied, ze bouwden er hutten en plaatsten er barricades.

"We zijn niet tegen skiën, maar laten we gebruiken wat we hebben", zegt de Franse activist. "En laten we alsjeblieft stoppen met investeren in nieuwe infrastructuur om nog meer kunstmatige sneeuw te produceren."

'Hopelijk voor kerstvakantie open'

Mede-activist Carole Ormond hoopt dat deze rechtszaak veel navolging krijgt in Frankrijk. "Met de klimaatverandering is het onmogelijk om op dit pad door te blijven gaan. We moeten de natuur beschermen en het schaarse water gebruiken als drinkwater, niet voor kunstmatige sneeuw."

Ondanks alles heeft winkeleigenaar Lassailly goede hoop dat ze in ieder geval voor de kerstvakantie de skiliften open kunnen gooien. "We hebben meestal wel een goed seizoen. Dat komt waarschijnlijk doordat we het eerste dorp zijn waar de sneeuw valt als de wind uit het westen komt."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."