Kwaliteit ziekenhuizen verschilt enorm, maar patiënt kan daar bijna niet achter komen: 'Echt onacceptabel'

De kwaliteitsverschillen in zorg die ziekenhuizen en artsen leveren zijn groot. Maar veel mensen weten dat niet en je komt er ook niet zomaar achter. Dit tot grote frustratie van Patiëntenfederatie Nederland, die wil dat er snel meer transparantie komt.

Patiënten hebben hier meestal geen idee van als ze het ziekenhuis binnenkomen voor een behandeling, ziet de Patiëntenfederatie. Dat blijkt ook uit het verhaal van Theo Pardoel (66) uit Culemborg, die per toeval dezelfde knie-operatie in verschillende ziekenhuizen onderging. "Het was een wereld van verschil."

'Nergens te vinden'

Theo loopt inmiddels weer goed, maar dat is weleens anders geweest. Door slechte knieën ging hij steeds slechter lopen, lag hij 's nachts vaak wakker van de pijn en kon hij maar moeilijk overeind komen. Via de huisarts kreeg hij een verwijzing naar een specialist in het ziekenhuis. "Daar zijn foto's gemaakt en de specialist kwam tot de conclusie dat allebei mijn knieën versleten waren en moesten worden vervangen."

Thuis probeerde Theo uit te zoeken wat een goede specialist is. "Ik ben gaan googelen, maar kon nergens het antwoord vinden", vertelt de kniepatiënt. "Toen ben ik maar weer teruggegaan naar het ziekenhuis waar de diagnose was gesteld." Hij ging daar onder het mes voor een nieuwe linkerknie, zijn rechterknie zou later volgen.

Half jaar uit de running

De specialist liet hem na de operatie weten dat alles goed was verlopen, maar de praktijk wees anders uit. "Het werd het een half jaar tobben met revalideren", zegt Theo. "Alles ging fout: ik kon mijn been niet strekken of buigen, op de hometrainer kon ik de trappers niet rond krijgen. Eigenlijk lukte niks. Ik ben echt een hele tijd uit de running geweest."

Toen Theo weer aan het werk ging, begon zijn andere knie op te spelen. Maar hij zag er huizenhoog tegenop om opnieuw lang uit de roulatie te zijn. "Ik ben zzp-er", legt hij uit. "Die tweede operatie stelde ik toen uit omdat het bij mijn linkerknie zo lang had geduurd."

Geopereerd met robot

Hij wachtte tot het niet langer ging. Maar voor de tweede operatie kwam de kniepatiënt toevallig in een ander ziekenhuis terecht. Het bleek een wereld van verschil: "De specialist daar gaf me al veel meer vertrouwen en ook het secretariaat dat de afspraken maakte kwam die veel beter na."

Theo werd met behulp van een robot aan zijn rechterknie geopereerd. Na afloop kon het verschil met zijn eerste operatie bijna niet groter zijn, blikt hij terug. "Met 3 weken werkte ik weer. Het was een totale wereld van verschil, qua pijn, qua beleving, qua fysiotherapie."

Wel bekend bij artsen zelf

De ervaring van Theo staat niet op zichzelf. De kwaliteit van zorg in ziekenhuizen kan nogal verschillen, zien ze ook bij de Patiëntenfederatie. "Er is heel veel informatie, maar die bereikt de patiënt niet", weet directeur-bestuurder Arthur Schellekens. Volgens hem vinden ziekenhuizen en zorgverleners 'het eng om een kijkje in de keuken te geven'.

Dat terwijl artsen vaak heel goed weten waar ze heen moeten als ze zelf of familie en vrienden een behandeling of operatie moeten ondergaan, zegt Schellekens. "Als je geluk hebt, dan heb je een huisarts die wat beter is ingevoerd. Maar als je pech hebt, dan heb je een huisarts die het ook niet weet."

'Verschillen echt onacceptabel'

De directeur van de patiëntenorganisatie noemt de transparantie over de kwaliteit van zorg een 'black box'. De ondoorzichtigheid stoort hem mateloos: "Hoe ingewikkelder en complexer de aandoening, hoe specialistischer de behandeling, en daarin zie je grote kwaliteitsverschillen."

Schellekens noemt prostaatverwijdering bij mannen met prostaatkanker als voorbeeld. Uit onderzoek blijkt namelijk dat patiënten in het ene Nederlandse ziekenhuis zo'n 20 procent kans hebben op blijvende impotentie en incontinentie, terwijl deze kans in andere ziekenhuizen kan oplopen tot ruim 80 procent. "Dat dit verschil zo groot kan zijn, is echt onacceptabel."

Harde afspraken maken?

Dat besef dringt ook langzaam door in Den Haag. In het voorjaar nam de Tweede Kamer een motie aan waarin zorgpartijen als het Zorginstituut Nederland, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) worden opgeroepen om harde afspraken te maken met zorginstellingen over het transparant maken van verschillen in zorguitkomsten.

Maar of dit ook daadwerkelijk iets gaat uithalen is volgens Schellekens nog maar de vraag. "We zien een geschiedenis van heel veel projecten en heel veel trajecten op dit vlak die eigenlijk nauwelijks iets opgeleverd hebben", legt hij uit. "En je merkt dat de sector niet echt meewerkt. Dat gaat uitermate moeizaam, dus het is maar de vraag wat er van terecht gaat komen."

Recensies opzoeken

Ook Theo vindt het vreemd dat je als patiënt nergens kunt opzoeken hoe ziekenhuizen en artsen presteren bij bepaalde behandelingen. Hij vergelijkt het met andere zaken: "Overal waar je gaat kijken, of je nou een hotel, een garagebedrijf of wat dan ook zoekt: je kunt overal recensies en adviezen terugvinden."

Maar als het om zorg gaat, wordt het ineens een ander verhaal. Daar is de kniepatiënt inmiddels wel achtergekomen: "Qua ziekenhuizen heb ik het idee dat het gewoon wordt achtergehouden of niet wordt verteld. Je kunt er niks van vinden, helemaal niks."