Een nieuwe scanner van het Maastricht UMC kan huidkanker sneller herkennen. Dat is goed nieuws, omdat huidkanker de meest voorkomende kankersoort in Nederland is. In 2023 kregen 77.000 mensen de diagnose. We vroegen wat jullie erover willen weten.

Jullie vragen worden beantwoord door Daniel Kadouch, dermatoloog bij Centrum Oosterwal in Badhoevedorp. Hij is gepromoveerd op huidkanker en heeft inmiddels duizenden patiënten met huidkanker geopereerd.

1. Welke soorten huidkanker zijn er?

In Nederland zien we drie kankersoorten die het meest voorkomen: basaalcelcarcinoom (BCC), plaveiselcelcarcinoom en melanoom. "Het basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende huidkankersoort", legt Kadouch uit. Volgens de dermatoloog is 80 procent van de huidkankergevallen die hij ziet in zijn praktijk een basaalcelcarcinoom.

"Het zijn meestal plekjes die zichtbaar worden op lichaamsdelen die blootgesteld worden aan zonlicht, dus met name in het gezicht, de armen en benen. Ze zien eruit als rode wondjes die slecht genezen. Het kan ook een huidskleurig bultje in het gezicht zijn wat ineens ontstaat binnen een paar maanden. Die zijn relatief onschuldig."

"Een plaveiselcelcarcinoom is een pijnlijke bult die meestal binnen een paar maanden groeit op plekken op het lichaam die ook veel blootgesteld zijn geweest, en met name op huid waar zonschade terug te zien is." Van het plaveiselcelcarcinoom weet de dermatoloog dat die kan uitzaaien naar de lymfeklieren, met name rond het hoofd en de hals. Hij raadt mensen daarom aan om goed op bulten op de oren en lippen te letten.

"De meest bekende vorm van een agressieve vorm van huidkanker is melanoom." Dit wil niet zeggen dat alle melanomen uitgezaaide huidkankers zijn, voegt hij toe. "Gelukkig zie ik in de praktijk dat melanomen vaker in een vroeg stadium worden herkend waardoor ze nog goed behandelbaar zijn."

Bron: bron: eigen beeld

2. Hoe herken je zelf huidkanker?

Kadouch: "De basaalcelcarcinoom is een meestal glazige, parelmoerige bult die voorkomt op plaatsen op het lichaam die het meest worden blootgesteld aan de zon. De kans is redelijk groot dat vroeg of laat een nieuw plekje ontstaat, dus het is wel goed dat de patiënt de huid in de gaten houdt."

"De plaveiselcelcarcinoom is meestal een pijnlijke bult of een wondje dat slecht geneest. Als die plekken op de huid voorkomen dan is het wel belangrijk om die echt goed te laten behandelen door een deskundige, want deze vorm van huidkanker kan uitzaaien naar de lymfeklieren", waarschuwt hij.

"Melanomen herken je vaak aan kleurverandering, snelle spontane groei en plotselinge bloedingen. We hebben natuurlijk allemaal moedervlekken en die zijn niet allemaal in potentie melanomen. Als je twijfelt over een moedervlek, laat die dan checken door een deskundige."

3. Hoe vaak ontstaat het zonder dat je in de zon bent geweest?

Volgens Kadouch is dat heel lastig te zeggen. "We weten dat verreweg de meeste huidkanker veroorzaakt wordt door overmatige blootstelling aan de zon. Melanomen kunnen ook wel eens voorkomen onder de voeten of in het onderbroekengebied, waar mensen niet mee in de zon komen."

"Maar naar schatting zal huidkanker in meer dan 95 procent van de gevallen het gevolg zijn van overmatige blootstelling aan ultraviolette straling of zonnebanken. De huid heeft namelijk een geheugen vanaf je geboorte tot de leeftijd die je nu hebt. Als je veel in de zon bent geweest, dan kan de schade zich gaan opbouwen."

4. Wordt het risico op huidkanker groter als je vroeger als kind bent verbrand door de zon?

"Jazeker. Dat hangt van verschillende dingen af. Het is een samenspel van blootstelling van ultraviolette straling en van de huid en het huidtype dat je hebt. Als je ouder wordt is je huid waarschijnlijk meer blootgesteld aan ultraviolette straling. Dat vergroot de kans op huidkanker."

"Als dermatologen maken we een verdeling tussen 6 huidtypen: huidtype 1 is het meest lichte huidtype, dat zijn rossige mensen met blauwe ogen en sproeten. Huidtype 6 is de meest donkere huid met veel pigment. Hoe meer pigment je in je huid hebt, hoe donkerder je huid en hoe meer je van nature beschermd bent tegen ultraviolette straling, dus hoe kleiner de kans op huidkanker. Dat neemt niet weg dat ook mensen met een donkere huid worden geadviseerd om zich goed te beschermen."

5. Komt huidkanker meer voor dan vroeger?

Ja, uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat huidkanker in Nederland steeds vaker voorkomt. Diagnoses die nu worden gesteld zijn het gevolg van zonschade die mensen 30 à 40 jaar geleden hebben doorgemaakt, zegt Kadouch.

"Patiënten zeggen wel eens dat ze de afgelopen jaren niet in de zon zijn geweest, maar dan zijn ze lang geleden waarschijnlijk wel veel in de zon geweest. Er was toen minder kennis over zonbescherming, het toerisme trok aan, mensen gingen onder de zonnebank liggen, en ook de zonkracht in Nederland is steeds verder toegenomen."

Kadouch benadrukt dat je niet alleen zonschade kan oplopen door te 'zonnen'. "Wij hebben het beeld van 'zonnen' als 'bakken in de zon op het strand', maar ook als je gewoon naar buiten gaat om even te wandelen of te fietsen kun je zonschade oplopen."

Op dit moment krijgt 1 op de 5 mensen naar schatting huidkanker. Dat stijgt naar verwachting tot 1 op de 4, zegt Kadouch.

6. Hoe snel zaait huidkanker gemiddeld uit?

"Dat hangt erg af van het type huidkanker", zegt Kadouch. "De meest bekende verhalen over mensen die binnen een paar weken hebben gezien dat een plekje helemaal is uitgezaaid gaan over een melanoom. Als een melanoom agressief is kan het heel snel gaan."

"Naarmate een melanoom dieper de huid intreedt, komt het in contact met de bloedvaatjes en lymfevaten in onze huid. Vanuit daar kan het uitzaaien naar de rest van ons lichaam."

7. Welke toekomstige behandelingen zijn mogelijk?

Volgens Kadouch is Nederland operatief erg deskundig geworden in het behandelen van huidkankers en wordt er technologische vooruitgang geboekt op het gebied van het diagnostiseren ervan. "Het belangrijkste is eigenlijk om er zo snel mogelijk bij te zijn, en bij een verdacht plekje meteen naar een huisarts of dermatoloog te gaan", zegt hij.

"De OCT-scanner van Maastricht UMC is uitermate geschikt gebleken voor het herkennen van de meest voorkomende kankersoort, het basaalcelcarcinoom", gaat hij verder. "De scan kan alleen niet voor melanomen en plaveiselcelcarcinomen worden gebruikt. Wellicht dat het koppelen van AI-algoritmes aan beeldvormende huidscantechnieken extra hulp kunnen bieden."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.