Klopt de vluchtelingenuitspraak van Timmermans?

Volgens eurocommissaris Frans Timmermans heeft 60% van de vluchtelingen die naar Europa komen geen reden om te vluchten. De uitspraken van Timmermans riepen veel vragen op. Op welke cijfers baseerde hij zich? Volgens een woordvoerder van Timmermans ging het om cijfers van de Europese grenswachtorganisatie Frontex, die nog gepubliceerd moesten worden.

Inmiddels zijn we bijna twee weken verder en zijn de cijfers van Frontex naar buiten gebracht. Maar die onderbouwen de uitspraak van de eurocommissaris niet. Wat klopt er van de uitspraak van Frans Timmermans? En hoe zit het uberhaupt met de cijfers over vluchtelingen in Europa?

In EenVandaag een interview met Flip van Dyke, die er een dagtaak van heeft gemaakt om cijfers over migratie te checken. Met hem spreken we over de vraag of er feitelijke onderbouwing is voor de uitspraken van Timmermans, en over de vele misverstanden wat betreft cijfers over vluchtelingen in Europa.

Allereerst de Frontex-cijfers, waarop Timmermans zijn uitspraak zei te baseren dat zestig procent van de vluchtelingen geen reden heeft om te vluchten. Drie dagen later kwam Frontex inderdaad met het bericht dat het aantal Syriers dat aankomt in Griekenland daalt. Van ruim 50% in oktober, tot 39% in december. Maar, Frontex zegt direct in de alinea daarna; door een hoger aantal Frontex medewerkers en meer inzet van Griekse grensbewakers is de screening van migranten verbeterd en: dat betekent dat het aantal migranten dat kon doen alsof hij uit een ander, gevaarlijker, land komt, afneemt. Dus komen er daadwerkelijk minder Syriers? Of; is het aantal Syriers dat in Griekenland aankomt al maanden ongeveer gelijk alleen lukt het nu minder mensen om zich voor te doen als Syriers?

Daarnaast blijkt uit de Frontex-cijfers dat 89% van de mensen die in december in Griekenland aankwamen afkomstig was uit Syrie (39%) Irak (25%) en Afghanistan (25%). Dat zijn landen waar oorlog heerst. Dat betekent dat maximaal 11% van de migranten misschien geen enkele reden heeft om de vluchtelingenstatus aan te vragen. Maar daartussen bevinden zich bijvoorbeeld ook Eritreeers, die vaak wel degelijk een reden hebben om te vluchten.

We hebben gekeken naar het aantal mensen uit Noord-Afrikaanse landen die er niet bekend om staan onveilig te zijn dat asiel aanvroeg in de EU het afgelopen jaar. (want daar lijkt Timmermans toch op te hinten). Dan blijkt dat van het totaal aantal asielaanvragen, er slechts 1,2% uit veilige landen in Noord-Afrika komt.

In 2015 kwamen er volgens de UNHCR en het IOM ruim 1,04 miljoen asielzoekers naar Europa. 800 000 kwamen er via de Egeische zee. 150 000 namen er de oversteek vanaf Libie naar Italie, de rest kwam over land (bijvoorbeeld via Bulgarije of de Grieks,Turkse landgrens).

In Duitsland meldden zich veruit de meeste vluchtelingen aan: 1.091.894.  Ter vergelijking: In Nederland  kwamen 59.100 Asielverzoeken binnen.

In Duitsland hebben zich 1.091.894 asielzoekers gemeld, maar er zijn nog maar 440.000 officiele asielaanvragen. Als een asielzoeker aankomt in Duitsland wordt hij/zij geregistreerd in het EASY-systeem. Maar dit is nog geen officiele asielaanvraag. De Duitse autoriteiten lopen erg achter wat betreft de asielaanvragen. Hoe groot de achterstand is weet niemand, het EASY-systeem is erg onbetrouwbaar en er kunnen ook dubbeltellingen in zitten, dus of het cijfer 1.091.894 nu echt klopt is niet duidelijk.

Zo kunnen de cijfers over vluchtelingen in Europa soms dubbelen. Sommige asielzoekers doen een asielverzoek in meerdere landen, en al trekken ze die aanvraag soms weer in. Dat zorgt toch voor dubbelingen in het Europese systeem. Hongarije is hier een goed voorbeeld van; 120.000 asielzoekers vroegen daar asiel aan, maar 80.000 trokken die aanvraag ook weer in en reisden door. Dan deden ze in Duitsland, Zweden of Nederland opnieuw een verzoek. Daardoor worden die verzoeken soms dubbel geregistreerd.

Waarschijnlijk hebben er zich in totaal 1,2 miljoen asielzoekers gemeld in Europa in 2015. Dit getal ligt hoger dan de 1,04 miljoen vluchtelingen die de Europese buitengrenzen passeerden omdat er ook vluchtelingen uit de Balkan (Kosovo, Albanie) en Rusland kwamen.  Mede daarom is het aantal asielzoekers in Duitsland zo hoog.