Klimaatactievoerders op Schiphol worden van hun fiets getrokken en bij gewelddadige boerenprotesten lijkt de politie niet in te grijpen. Het beeld heerst dat de politie met twee maten meet, maar dat is onterecht, zegt vakbondswoordvoerder Ramon Meijerink.

"De inhoud doet er voor ons niet toe", zegt Meijerink. Hij is de woordvoerder van de landelijke politievakbond ACP en herkent het beeld niet dat de politie met twee maten meet. "Ik weet dat ze er alles aan doen om demonstraties te faciliteren."

'We moeten een afweging maken'

Toch begrijpt Meijerink dat dit maatschappelijke beeld is ontstaan. "In de media zie je de verschillende demonstraties, en vervolgens ook het optreden van de politie." Daarnaast begrijpen mensen niet goed hoe de politie ingrijpt, denkt de woordvoerder.

"Ik heb eens bij een demonstratie mogen werken waar de bakstenen me om de oren vlogen. Die demonstratie mocht wel doorgaan. Dat komt doordat we een afweging moeten maken tussen het gevaar voor de openbare orde en het ondersteunen van de demonstratie."

Op heterdaad

Dat de politie niet ingrijpt bij boerenprotesten, lijkt misschien zo, zegt Meijerink. Maar dat is met een reden. "Er zit een verschil tussen iemand die op de grond zit en iemand die met een tractor van 20 kiloton op je af komt. Dan worden er andere middelen ingezet en kan het zo zijn dat iemand niet op heterdaad wordt aangehouden."

"Maar daarna, buiten heterdaad, kan iemand nog steeds worden aangehouden. Dat iemand niet meteen op straat wordt aangehouden wil niet zeggen dat hij of zij straffeloos is", legt Meijerink uit. "Zo kan een activist die meewerkt na een paar uur cel een voorwaardelijke straf krijgen en een activist die later opgepakt wordt, kan misschien wel een veroordeling voor poging tot doodslag krijgen, omdat hij een groot gevaar vormde."

'Niet altijd zo'

"Maar afgelopen week zagen we ook dat dat niet altijd het geval is", benadrukt de woordvoerder. Meijerink doelt op een onaangekondigde boerenprotestactie in Zwolle. Hierbij pakte de politie 3 boeren op. Op beelden was te zien dat de politie met een shovel de tractoren aan de kant duwt.

Politiechef Willem Wolders sprak eerder zijn begrip uit voor de boeren. Daarover zegt Meijerink: "Ik vind dat politiemensen dat gewoon mogen doen. Ik ken ook genoeg agenten die veel om het milieu geven. Maar dat staat los van de manier waarop de politie optreedt."

Andere straf

Naast het politieoptreden kun je je afvragen of er bij de uiteindelijke straf met twee maten wordt gemeten. Zo kreeg klimaatactivist Wouter Mouton, die zich vastlijmde aan het schilderij 'Het meisje met de parel', een maand onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Boeren kregen voor het belagen van het huis van minister Van der Wal een taakstraf.

Maar deze voorbeelden zijn lastig te vergelijken, zegt Jan Brouwer. Hij is hoogleraar Algemene Rechtswetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Je moet dan echt kijken naar wat er in soortgelijke gevallen is gedaan. En wetenschappelijk onderzoek daarover ontbreekt."

Dat de rechter een relatief hoge straf aan klimaatactivist Mouton heeft gegeven, is volgens Brouwer vanwege de maatschappelijke onrust die hiermee gemoeid ging. "In de wet is dat een reden om een extra zware straf op te leggen."

De instorting van de Wilhelminatoren in Valkenburg roept veel vragen op. Want hoewel de oorzaak nog onduidelijk is, wil de burgemeester van Valkenburg dat er nu al wordt gekeken naar hoe we in Nederland omgaan met rijksmonumenten.

"Wat hier gebeurt kan dus eigenlijk op elke plek en met elk rijksmonument in dit land gebeuren", zegt burgemeester Daan Prevoo, een dag nadat de Wilhelminatoren zondagochtend plotseling instortte.

Op alles voorbereid, behalve dit

Ook al had de burgemeester geen aanwijzing dat er iets mis was.

"Het was als donderslag bij heldere hemel. Als burgemeester word je op alles voorbereid. Van een grote brand in een bejaardentehuis tot overstromingen. Maar als iemand zou vertellen: 'we gaan nu oefenen met een toren die instort'. Dan zou ik zeggen: 'zijn er andere ideeën op?'"

Beter toezicht

Het had niet mogen gebeuren, gaat de burgemeester. "Ik weet dat toezicht op een rijksmonument niet hip en sexy is als bestuurder. Maar hebben hier wel een taak en zorgplicht."

Volgens de burgemeester is het dan ook de vraag of we momenteel voldoen aan dat toezicht? "Als wij iets over het hoofd hebben gezien of steken hebben laten vallen, dan zijn we daar ook transparant in. Want we moeten hier van leren", voegt Prevoo toe.

Niet meer stabiel of veilig

Ik weet niet precies of er achterstallig onderhoud was bij de Wilhelminatoren in Valkenburg", zegt Eefje van Duin van de Federatie Instandhouding Monumenten (FIM).

Maar er zijn inderdaad monumenten die er in het algemeen niet al te best bij staan, gaat ze verder. "Als je het onderhoud blijft uitstellen en wind en water binnen blijft komen, dan komt er een moment dat ze ook niet meer stabiel of veilig zijn."

Meer onderhoud nodig

Staat het er dan allemaal slecht bij? Dat valt volgens Van Duin dan wel weer mee.

"In de algemene zin staat een hele grote groep er goed bij, maar we moeten wel wat doen aan de monumenten die meer onderhoud nodig hebben." Zo noemt ze als voorbeeld de Westerkerk in Amsterdam die in 3 jaar tijd 14 centimeter is weggezakt. "In alle soorten monumenten kunnen deze problemen voorkomen."

Kostbaar

Dat de eigenaren compleet zelf opdraaien voor de kosten, is volgens Van Duin niet mogelijk want veel van hen hebben geen inkomsten. "Zo heb je ook kerken die nauwelijks inkomsten hebben. Zeker met het teruglopende aantal kerkgangers." Het is dan lastig om de financiering voor het opknappen rond te krijgen.

En er zijn volgens haar ook hele unieke en grote gebouwen met veel details en hoge daken die kostbaar zijn om te onderhouden. "Op het moment dat jij een museum bent of een dierentuin, die inkomsten staan niet in verhouding tot de grote van de restauratieopgave. Een groot deel van het percentage moeten ze dan zelf ophoesten."

Nederlands erfgoed

En zo zijn er nog meerdere voorbeelden waar de kosten van onderhoud niet opwegen tegen de inkomsten.

"Bijvoorbeeld een voormalige watertoren, die wij nog steeds heel belangrijk vinden voor het aangezicht van het dorp, voor het verhaal van Nederland. Maar dan zullen we ook met elkaar moeten vinden dat er financiering moet komen om dat in stand te houden", legt Van Duin uit.

Slopen of nieuwbouw?

Minder monumenten of slopen en nieuwbouw, is dat dan geen optie? "Wij vinden met elkaar dat monumenten belangrijk zijn. Monumenten hechten ons aan het gebied."

"De overheid moet daarvoor zijn verantwoordelijkheid nemen en ervoor zorgen dat er voldoende middelen zijn om het monument in stand te houden."

'Monumenten zijn ervoor altijd'

Van Duin gaat verder: "Als wij naar de Waddeneilanden gaan en in zo'n leuk authentiek dorpje komen. Dan zeggen we: 'goh, wat is dat mooi'. Nog los van het feit dat iets slopen en vervolgens iets bouwen ook geld kost, kan je niet zomaar je verleden, je geschiedenis, je verhalen uitvegen die tastbaar zijn in de gebouwen in onze omgeving. Dat kan natuurlijk niet."

"Monumenteneigenaren komen en gaan, maar de monumenten zouden er in principe voor altijd moeten zijn", sluit Van Duin af.