Duizenden zakelijke klanten van energieleverancier Vattenfall betaalden mogelijk jarenlang veel te veel. Medewerkers van het bedrijf misleidden klanten, omdat hun bonus er vanaf hing. Dat beweren oud-werknemers. Het bedrijf wacht een miljoenenclaim.

Ciel Lowenthal schrikt zich rot als ze in augustus een naheffing krijgt van haar energieleverancier Vattenfall. "Of we even 500 euro in de maand extra wilden betalen. Dat was voor ons wel een flink bedrag." Het is al de tweede naheffing in 6 jaar tijd. Volgens Vattenfall omdat het autobedrijf dat Lowenthal met haar man en zoon runt, meer stroom verbruikt dan van tevoren was verwacht.

5000 euro te veel

Lowenthal neemt contact op met de energieleverancier. Ze probeert te achterhalen hoe het kan dat ze opnieuw de portemonnee moet trekken. Een duidelijke verklaring krijgt ze niet. "Eén van de medewerkers zei: we versturen 7 miljoen facturen per jaar, ik weet ook niet wat op iedere factuur staat. Dat was het enige antwoord wat ik kreeg."

Op een gegeven moment kwam ze in contact met de stichting Nuon-Claim en stuurt haar energiecontract op. Die vergelijken haar contract met dat van andere energieleveranciers. "Toen kreeg ik een mailtje terug met de mededeling dat ik het aankomende jaar 5000 euro te veel zou gaan betalen. Nou, ik voelde me knap in het ootje genomen."

Niet geleverde dienst

Garagebedrijf Lowenthal is een van de naar schatting duizenden zakelijke klanten van Vattenfall - voorheen Nuon - die volgens Nuon-Claim jaarlijks flink te veel hebben betaald voor hun stroom. "Dat komt doordat het energiebedrijf haar zakelijke klanten laat betalen voor een dienst die niet geleverd wordt", vertelt advocaat Pieter Huitema van de claimstichting.

Het gaat om de post 'gecontracteerd vermogen'. Deze post wordt al in rekening gebracht door de netbeheerder. Die reserveert een bepaalde capaciteit in het stroomnet om te garanderen dat een bedrijf al zijn machines en apparatuur tegelijk kan laten draaien. "Vroeger betaalden klanten daarvoor ook aan Nuon, want dat was toen de netbeheerder en energieleverancier in één."

Netbeheerder

In 2006 werd een wet aangenomen die de energiemarkt splitst in energieleveranciers en netbeheerders. Het netbeheerdeel van Nuon ging in 2008 zelfstandig verder onder de naam Liander.

Huitema: "De post 'gecontracteerd vermogen' hoort bij de netbeheerder. Wat hier gebeurt is dat Vattenfall bedragen in rekening is blijven brengen die voor de netbeheerder bestemd zijn. Eigenlijk betalen klanten dus dubbel."

Klanten voorgelogen

Twee oud-werknemers van Vattenfall, met wie EenVandaag op voorwaarde van anonimiteit sprak, vertellen dat dit op de werkvloer ook bekend was. "Na een aantal jaar begon ik door te krijgen dat er iets niet klopte", vertelt een van hen.

"Er kwamen telefoontjes binnen van klanten met vragen. Als dat bij een simpele vraag om uitleg bleef, moest je er een verhaal omheen bedenken en het contract gewoon laten zoals het was. De instructie was: geen slapende honden wakker maken. Ik heb collega's huilend zien weglopen, omdat ze weer een klant hadden voorgelogen."

'Sleepers'

Volgens de oud-medewerker speelden ook targets een rol. "Wij moesten bepaalde doelen halen en op de post 'gecontracteerd vermogen' maakten we 100 procent marge. En dus haalden we ons target sneller. Daar waren onze eigen bonussen ook weer van afhankelijk. Die konden oplopen tot 10.000 of zelfs 20.000 euro per jaar."

"Binnen het bedrijf wist men dat dit niet kon", vult een andere oud-medewerker aan. "We noemden deze klanten 'sleepers'. Die bleven slapen, werden niet wakker en stapten nooit over. En dat gecontracteerd vermogen was een knop waaraan we konden draaien."

Verbazing

Advocaat Huitema van Nuon-Claim is bekend met de verhalen uit de boezem van het bedrijf. "Je mond valt wel open van verbazing als je hoort dat dit gewoon beleid was. En ook opvallend: deze post kon er direct van de factuur gehaald kon worden. Terwijl ze aan ons als verklaring geven: ons tarief is nu eenmaal zo opgebouwd, en daar hoort dat gecontracteerd vermogen bij."

Hij vervolgt: "Dan zou je zeggen: nou, dan moet dat er ook in blijven. Maar als je ze aanschrijft, kan dat er even makkelijk weer vanaf worden gehaald."

Vattenfall: geen dubbele kosten

De energieleverancier weerspreekt de aantijgingen door Nuon-Claim. "Vattenfall brengt geen dienst in rekening die de netbeheerder ook in rekening brengt", meldt het bedrijf in een schriftelijke reactie. Volgens Vattenfall is het gecontracteerd vermogen een onderdeel van het tarief. "De klant is volledig vrij een productvorm en leverancier te kiezen die voor de klant het beste past."

Vattenfall ontkent dubbele kosten in rekening te brengen. "Het is ons niet duidelijk waarom de Stichting Nuon-Claim een collectieve actie start. Een degelijke onderbouwing van hun standpunt heeft Vattenfall tot op heden ook nog niet ontvangen."

Twijfelen

Des te opvallender: in een aantal zaken heeft Vattenfall klanten al gecompenseerd. Zoals bij Sandra Damo, eigenaar van een bedrijf in natuursteen. Ze ontdekt een aantal jaar terug dat ze te veel betaalt. Wanneer ze vragen gaat stellen over haar factuur blijven duidelijke antwoorden uit.

"Het duurde lang voordat ik een reactie kreeg. Steeds heb je te maken met een andere medewerker. En Nuon maakte er ook een mooi verhaal van. Ze zeiden: 'Door deze contractvorm krijgt u juist goedkopere energie'. Dan ga je zelf ook weer twijfelen."

Schuldbekentenis

Aanvankelijk krijgt Damo van Vattenfall te horen dat zij de kosten voor het 'gecontracteerd vermogen' weliswaar innen, maar dat vervolgens doorbetalen aan de netbeheerder. Damo: "Toen ben ik de netbeheerder gaan bellen, en die zei dat daar niets van klopte." Later komt Vattenfall er ook zelf op terug.

Damo haalt er uiteindelijk een advocaat bij. Met hem probeert ze een deel van de naar schatting 50.000 euro die ze te veel heeft betaald terug te krijgen. "Het duurde even voordat ze over de brug kwamen, maar uiteindelijk hebben ze toch een behoorlijk deel vergoed. Dat is voor mij toch een vorm van schuldbekentenis."

Schandalig

Ook in een andere casus trof Vattenfall een schikking met een klant, overigens zonder te erkennen dat ze hem te veel in rekening hadden gebracht. Op de vraag waarom dit is gebeurd gaat Vattenfall inhoudelijk niet in.

Damo heeft geen goed woord over voor de handelwijze van Vattenfall. "Het is schandalig. Ik denk dat er nog steeds bedrijven zijn die niet weten dat dit gebeurt. Dit moet echt stoppen."

Gang naar de rechter

Advocaat Huitema schat dat alle klanten samen voor vele miljoenen te veel hebben betaald. Maar Vattenfall wijst aansprakelijkheid vooralsnog van de hand. En dus maakt Nuon-Claim zich op voor een gang naar de rechter.

"Als een partij blijft ontkennen en weigeren om met ons in gesprek te gaan en blijft weigeren te vergoeden, terwijl er voldoende bewijs is dat deze partij aansprakelijk is. Ja, dan is er maar een iemand in Nederland die de knoop kan doorhakken, en dat is de rechter."

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man.

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: 'oei, waar gaat dit heen?'. In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, ik ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.