Kans op belangenverstrengeling groter als meer boeren in de Provinciale Staten komen? 'Hopen op persoonlijke integriteit'

Als een onderwerp je persoonlijk raakt, mag je er eigenlijk niet over stemmen. Zo werkt dat in de politiek. Maar hoe pak je dat aan met bijvoorbeeld stikstof, nu BBB de grote winnaar is en veel nieuwe leden ook boer zijn.

Als de Provinciale Staten moeten beslissen over bijvoorbeeld een specifiek natuurterrein, en een boer die Statenlid is daar net tegenaan woont, kan er sprake zijn van vermenging van eigen belang en publiek belang. Dat zegt hoogleraar bestuurskunde Michiel de Vries.

Besluit schorsen

"Dat kan een probleem opleveren", zegt De Vries. "Iemand zou dan niet mee mogen stemmen met een beleid en zich eigenlijk ook niet mogen bemoeien met besluitvorming."

Gebeurt het wel, dan kan een ander Statenlid daar bezwaar tegen maken. "Stel dat het ook echt een doorslaggevende stem is geweest, dan kan een besluit worden geschorst", legt de hoogleraar uit. "Maar zover komt het vaak niet. Iemand wordt meestal van tevoren aangesproken op belangenverstrengeling en gevraagd niet mee te stemmen.

Algemeen beleid

Toch kan De Vries wel voorbeelden noemen van gevallen waar het misging. "In Friesland was er een boerin die in de Provinciale Staten zat. Er kwam een voorstel dat mede door haar was geïnitieerd om de grens van haar boerderij tot een Natura 2000-gebied te verkleinen, zodat het buiten die grens viel", zegt De Vries. "Ja, dat gaat me te ver."

Maar hoe gaat dat dan nu gebeuren met allerlei Statenleden van de BoerBurgerBeweging die ook belangen hebben bij bijvoorbeeld stikstof? "Dan is het belangrijk dat je algemeen beleid gaat voeren. Dus eerder de vraag: willen we met zijn allen de depositiewaarden van stikstof naar beneden brengen?"

Persoonlijke integriteit

En dat is nog lastiger als het niet om de boer zelf gaat, maar om een buur of kennis. "Maar de wetgeving wordt ook steeds ruimer", zegt De Vries. "Statenleden worden minder vaak teruggefloten." Dat zou de hoogleraar graag andersom zien. "Het gaat om het publieke belang, dat moet zwaarder wegen."

"Je hoopt op persoonlijke integriteit van de mensen die de Staten in gaan", zegt hij. "En de boeren hebben gelukkig nog niets laten zien waardoor ik daaraan zou gaan twijfelen."

'Belang is er altijd'

Dat er straks sprake is van belangenverstrengeling, daar is BBB-lijsttrekker Rik Loeters uit Gelderland niet bang voor. "Ik handel zelf in zuivel en ik heb zelf meer werk als er geen boeren meer zijn. Dus dat persoonlijke belang is er niet als het gaat om het stikstofbeleid", zegt hij. "En belang is er altijd. Anders kan je ook niet over een pensioenwet stemmen."

Loeters zegt zelf ook dat als hij bijvoorbeeld over de boerderij van een buur of kennis moet stemmen, hij het zou voorleggen aan de commissaris van de Koning, die de integriteit van de Statenleden in de gaten houdt. "Als iemand over zijn eigen locatie of bedrijf moet beslissen, stapt dat Statenlid de Kamer uit. Maar stikstof is een onderwerp van algemeen belang, dus daar kunnen wij gewoon over stemmen."