radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Kan Rutte zichzelf als leider opnieuw uitvinden? 'Hij heeft het al meerdere keren gedaan'

Kan Rutte zichzelf als leider opnieuw uitvinden? 'Hij heeft het al meerdere keren gedaan'
Mark Rutte tijdens het debat over de mislukte formatieverkenning
Bron: ANP

Demissionair premier Rutte vertelt maandagavond in Nieuwsuur hoe hij de Haagse bestuurscultuur wil verbeteren. Daarbij moet hij vooral naar zichzelf kijken en naar hoe hij zichzelf opnieuw als leider kan neerzetten, denkt politicoloog Julia Wouters.

"Ik had hem ook geadviseerd het zo te doen. Als je er slecht voor staat, moet je een open vlucht naar voren nemen en een open interview geven. Liefst een-op-een en met een journalist die als kritisch bekendstaat. En dan moet je sorry zeggen", zegt Wouters. Ze was jarenlang politiek adviseur van PvdA-leider Lodewijk Asscher.

Mark Rutte

En sorry zeggen? Dat kan Rutte als de beste, weet Wouters. Hij heeft het ook al vaak gedaan. "Hij gaat vanavond veel reflectie tonen. Iedereen die Rutte kent, weet dat hij goed kan praten over wat hij geleerd heeft, welke fouten hij heeft gemaakt en wat hij anders kan doen. Waarom zoveel dichtgemetselde akkoorden? Zoveel zij-overleg? Ik vermoed dat hij daarop de nadruk gaat leggen."

Wouters vraagt zich af of Rutte er toe in staat is om zichzelf echt opnieuw uit te vinden. "Hij zal wel moeten. Maar is het echt een nieuwe versie van zichzelf? Er is al eerder veel kritiek geweest op de beeldvorming. Dat dat belangrijker is dan wat er echt aan de hand is."

Zichzelf opnieuw uitvinden

"Er zijn vast dingen die anders gaan in de periode die eraan komt. Maar als het moeilijk en spannend wordt, lukt het hem dan die nieuwe versie overeind te houden? Of vervalt hij dan weer in het oude marionettenspel?", vraagt Wouters zich af.

"Als er iemand van de macht houdt, is het Rutte. En als iemand compromissen kan sluiten, is het Rutte. Hij is een opportunist én hij heeft zichzelf ook meerdere malen opnieuw uitgevonden. Als je naar debatten van vroeger kijkt, is het soms alsof hij met zichzelf in debat is."

Lees ook

Regeren

Dat Rutte de nieuwe bestuurscultuur vanavond op televisie tentoon spreidt en niet in de Tweede Kamer is op z'n minst opmerkelijk te noemen. Wouters blijft het een slimme zet vinden.

"Rutte is nog altijd stabiel in de peilingen. Hij heeft dus wel een kans om zichzelf opnieuw uit te vinden. Daarom moet hij vanavond contact leggen met de mensen. Als hij dat doet, kunnen de fracties in Den Haag zich niet langer permitteren om moeilijk te doen. Want mensen willen dat ze weer aan de slag gaan."

Lees ook

Hulp van buitenaf

Bij een reorganisatie of verandering van een bedrijfscultuur is hulp van buitenaf heel nuttig, zegt Egon Hoppe, expert reorganisaties bij Deloitte Human Capital en oud-generaal bij defensie. "Zeker als je het met dezelfde ploeg gaat doen, dan is het lastiger om zonder begeleiding van buiten een nieuw ritme en nieuwe manier van doen te ontwikkelen."

"Een belangrijk element bij cultuurverandering is ook dat je dat lang blijft volhouden. Dus dat je nieuw gedrag gaat creëren. Dan moet je minimaal denken aan termijnen van een half jaar, 1 jaar of 2 jaar", zegt Hoppe.

Luisteren

Julia Wouters en Egon Hoppe in EenVandaag over de aanpak van Rutte om de bestuurscultuur te veranderen

Tips

Het is Hoppe zelf wel eens niet gelukt om een verandering te weeg te brengen, vertelt hij. "Als tijdens de verandering de koers weer opnieuw verlegd wordt, bijvoorbeeld. Of als er te weinig uithoudingsvermogen was om niet alleen te beginnen, maar het ook af te maken."

Hoppe heeft twee tips voor Rutte: "Twee elementen vanuit een militaire achtergrond zouden kunnen werken. Ten eerste wordt in een militaire operatie het doel en het waarom heel duidelijk geformuleerd en daarnaast is het heel belangrijk dat je hele sterke en robuuste teams maakt, waarmee je de strijd aankan."

Kijk hier de tv-reportage

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant