radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Kamerleden kritisch op plannen minister Jetten om overbelasting stroomnet te voorkomen: 'Overheid mag niet bepalen wanneer ik mijn auto oplaad'

Kamerleden kritisch op plannen minister Jetten om overbelasting stroomnet te voorkomen: 'Overheid mag niet bepalen wanneer ik mijn auto oplaad'
Stroomnet
Bron: ANP

Lampen die knipperen, de wasmachine die het niet doet of een complete woonwijk zonder stroom. Het kan allemaal gebeuren omdat ons stroomnet overvol is. Minister Jetten kondigde maatregelen aan om dit te voorkomen, maar daar is de Kamer het niet mee eens.

De verduurzaming van bedrijven en huishoudens heeft grote gevolgen voor het elektriciteitsnet. De grenzen komen in zicht, niet alleen bedrijven maar ook huishoudens krijgen te maken met de zogenoemde netcongestie. Dat betekent dat er op sommige momenten te veel stroom het net op komt, dat er op andere momenten meer stroom wordt gevraagd dan er is of dat er teveel stroom wordt gebruikt waardoor kabels te heet worden.

Drie oplossingen gepresenteerd

Als er geen actie wordt ondernomen, kunnen deze problemen over zo'n 6 jaar grote gevolgen hebben voor zo'n 1,5 miljoen huishoudens. Bijvoorbeeld knipperende lampen, apparatuur die niet werkt of stroomstoringen. Om dat te voorkomen werd begin deze week de actieagenda Netcongestie Laagspanningsnetten gepresenteerd.

Daarin staan een drietal oplossingen. Zo moet het net verzwaard worden, moeten we het stroomnet slimmer gaan gebruiken en 'energieslurpers' zoals warmtepompen, laadpalen en airco's op sommige momenten geen of iets minder vermogen geven.

Moeten we niet wat rustiger aan doen met ons overvolle stroomnet?

Verzet in de Tweede Kamer

Die laatste maatregel stuit bij Kamerleden op verzet. "Ik vind het slechte voorstellen in alle eerlijkheid", zegt VVD-kamerlid Silvio Erkens. "Wij gaan als VVD er ook niet mee instemmen. Je vraagt mensen jarenlang om mee te doen aan de energietransitie. Dan doe je dat en dan word je gestraft met hogere tarieven of het feit dat het kabinet de warmtepomp in de winter wil gaan uitzetten."

Volgens Erkens moeten we juist kijken naar positieve prikkels: "Je kunt natuurlijk ook mensen belonen die het wasje doen op het moment dat het stroomnet wel ruimte heeft."

Bekijk ook

'Moet vrijwillig zijn'

Henk Vermeer, Kamerlid voor de BBB, noemt het de wereld op zijn kop. "Eerst gaan we de mensen bang maken. Dan gaan we zeggen dat ze moeten investeren. En dan gaan de overheid en de energiebeheerders zeggen dat wij als burgers het probleem zijn. Iedereen wist dat als je zonnepanelen aansluit dat je dan 's zomers overdag heel veel stroom hebt. En dan ga je niet ook nog extra zonneparken aanleggen en windparken, terwijl je nu al weet dat het netwerk het helemaal niet aankan."

Apparaten op afstand beïnvloeden kan volgens de BBB, mits het op vrijwillige basis is. "Want het kan niet zo zijn dat de overheid of een energieleverancier bepaalt of ik wel of niet mijn auto op kan laden en wel of niet op familiebezoek kan of waar dan ook heen of naar mijn werk omdat zij bepalen wanneer mijn laadpaal aan of uit staat."

Bekijk ook

Groen gas

Moeten we niet de rem intrappen en even pas op de plaats maken tot het stroomnet de transitie aankan? Volgens GroenLinks/PvdA moeten we niet afremmen, maar juist het gas indrukken. "We hadden natuurlijk al veel eerder echt stevig moeten investeren in dat net en de regie moeten voeren om te zorgen dat het echt klaar is voor de hele energietransitie die we nu uitrollen. Maar ik denk dat het ook belangrijk is om je te realiseren dat we met slimmer omgaan met het net een hele hoop capaciteit kunnen vrijspelen, die we nu niet hebben."

Ook Erkens (VVD) vindt stoppen geen optie. "We moeten de andere keuzes gaan maken. Dus we hebben de laatste jaren als Nederland heel erg ingezet op de uitrol van zonneparken en we hebben een aantal andere onderwerpen verwaarloosd. Groen gas kan ook gebruikt worden om woningen te verwarmen. Denk bijvoorbeeld aan een buurtbatterij waarmee op het moment dat het stroomnet vol zit de buurtbatterij kan helpen met het niet belasten van het stroomnet en dat de mensen in de woning er zelf geen last van hebben."

Bekijk ook

'Ik ga niet aan de knoppen zitten'

Demissionair minister van Energie en Klimaat Rob Jetten probeert de Kamerleden gerust te stellen. "Ik ga niet vanuit een of andere centrale post bij mensen thuis de warme douche uitdraaien of aan de knoppen van de verwarming zitten. Dat is absoluut niet aan de orde en dat zou ook een beetje raar zijn."

Netbeheerders investeren, volgens Jetten, de komende jaren vele miljarden in het uitbouwen van het stroomnet. "Maar in de tussentijd zal er sprake zijn van krapte en om te voorkomen dat het net dan zou kunnen uitvallen over een paar jaar moeten we dus ook kijken hoe kunnen we het slimmer benutten om ervoor te zorgen dat iedereen ook echt gebruik kan blijven maken."

Slimme oplossingen

Het is een probleem dat we volgens Jetten met zijn allen moeten oplossen. "Mensen die de auto snel moeten opladen, die kunnen hem snel opladen. Maar als je toch al weet: 'hij staat de hele nacht aan de laadpaal'. Dat we het laden van die auto dan ook een beetje stapje voor stapje doen, zodat ook de rest van de straat dan gewoon geen problemen met het stroomnet krijgt."

"Uiteindelijk gaat het om slimme oplossingen waar we de komende tijd met de netbeheerders, maar ook met de bedrijven die de laadpalen plaatsen, naar willen kijken. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we het stroomnet slimmer benutten. Dat het niet overbelast raakt zonder dat mensen er last van hebben of minder kunnen doen dan ze zouden willen."

'Allemaal steentje bijdragen'

Het overvolle stroomnet opwaarderen is een van grootste opgaves waar we in het land voor staan, zegt Jetten. "Als we 10 jaar geleden hadden geweten dat het nu zo hard zou gaan, hadden we misschien toen al meer geïnvesteerd in het elektriciteitsnet. Nu doen we dat volop."

"Het gaat echt om 8 miljard euro per jaar. Maar we zullen ook slimmer met ons net moeten omgaan. En daar kunnen we allemaal een steentje aan bijdragen."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Truckhandelaar Ad is bang dat zijn klanten de grens over gaan als contante betalingen boven de 3.000 euro verboden worden

Truckhandelaar Ad is bang dat zijn klanten de grens over gaan als contante betalingen boven de 3.000 euro verboden worden
Truchandelaar Ad van Ekeren
Bron: EenVandaag

Een verbod op contante betalingen boven de 3.000 euro is bijna een feit. Dinsdag debatteert de Eerste Kamer erover. Ondernemer Ad van Ekeren maakt zich zorgen over de gevolgen. "Klanten gaan de grens over."

Al meer dan 50 jaar is Ad van Ekeren (73) actief in de truckersbranche. Hij exporteert tweedehands vrachtauto's naar landen overal ter wereld. Dit werk is zijn lust en zijn leven, maar de laatste jaren ergert Ad zich steeds meer aan alle regels die er vanuit de politiek op hem afkomen.

Tweede Kamer heeft al ingestemd

Een nieuwe ergernis is het kabinetsplan om de grens van contante betalingen omlaag te doen. In dit plan wordt het ondernemers en consumenten verboden om cash-transacties boven een bedrag van 3.000 euro uit te voeren.

De Tweede Kamer heeft al met deze nieuwe limiet ingestemd. Morgen is het aan de Eerste Kamer om een oordeel te vellen over dit voorstel.

'We zijn gewoon ondernemers'

Ad heeft het gevoel dat de overheid en politiek hem nu in het 'verdachtenbankje' plaatsen. "Ik zit al 50 jaar in deze handel, mijn vader zelfs vanaf 1948. En in één keer word je weggezet alsof je in de criminele hoek zit."

"We zijn gewoon ondernemers, we dragen bij aan de economie en betalen keurig belasting, ik word er echt boos over. Bovendien is contant geld nog steeds een wettig betaalmiddel."

Bekijk ook

'Verbod hoog nodig'

Maar volgens hoogleraar financieel recht en integriteit Tom Loonen is het hoog nodig dat er een verbod op contante betalingen boven de 3.000 euro komt. Want uit onderzoek blijkt dat in Nederland jaarlijks een bedrag van rond de 16 miljard euro wordt witgewassen.

"Het is een noodzakelijke manier om criminelen vleugellam te maken. Je zorgt ervoor dat zij contante middelen niet meer in de bovenwereld kunnen uitgeven. Door de limiet op 3.000 euro te zetten kunnen ze geen luxegoederen meer kopen, zoals dure sieraden en auto's van contant geld", zegt Loonen.

Omzetverlies

Maar truchandelaar Ad vreest dat de limiet zorgt voor een fors omzetverlies: "Ik ga klanten kwijtraken. Er zijn mensen die alleen maar contant willen betalen. En als je dan tegen die mensen zegt dat je maar 3.000 euro cash mag aannemen, dan gaan ze ergens anders heen. Waar ze wel trucks van 15.000 euro met cash kunnen betalen. Je raakt toch een deel van je handel kwijt hierdoor."

In zijn branche is het volgens de ondernemer zeer gebruikelijk om zaken te doen met contant geld. Vooral omdat hij vaak zaken doet in landen waar het bancaire systeem lang niet zo betrouwbaar is als in Nederland, zoals Azerbeidzjan en Georgië.

Bekijk ook

'Acceptabele grens'

Hij is bang dat deze klanten naar Duitsland gaan: "Daar ligt de grens straks op 10.000 euro cash, net als in veel andere Europese landen. Dan gaan ze daar naartoe, of naar Polen of Tsjechië. Waarom wordt dat niet over heel Europa gelijk getrokken?"

Hoogleraar Loonen snapt Ads kritiek, maar denkt dat het niet zo'n vaart zal lopen. "Ik begrijp die zorgen op zichzelf wel, maar laten we het wel praktisch blijven bekijken. De kans dat iemand tegenwoordig een briefje van 100 of 200 euro op zak heeft, schat ik niet zo hoog in. Uit onderzoek blijkt dat nog maar 20 procent van de betalingen contant wordt gedaan, dus voor een groot deel van de mensen is het acceptabel de grens af te bouwen naar 3.000 euro."

'Elke dag iets nieuws'

Van Ekeren ziet de toekomst niet heel positief in. "Kijk, het is nu al een grote papierwinkel. En het wordt alleen maar gekker. In politiek Den Haag verzinnen ze elke dag weer iets nieuws. De lol begint er op deze manier wel echt vanaf te gaan. Die is op deze manier wel gezakt tot het nulpunt."

Morgen debatteert de Eerste Kamer over het verlagen van de cashlimiet naar 3.000 euro. Volgende week dinsdag zal erover dit voorstel gestemd worden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Het belang van computerchips en waarom steeds meer landen ze zelf willen produceren

Het belang van computerchips en waarom steeds meer landen ze zelf willen produceren
De chipindustrie is voor veel landen erg interessant
Bron: ANP en AFP

Het maken van chips voor in apparaten: voor veel landen wordt dat een steeds interessantere industrie. Zeker nu de Chinese app DeepSeek op het toneel is verschenen. Maar hoe zit dat precies? "Heeft grote gevolgen voor een land."

Smartphones, stofzuigers en elektrische auto's: in een heleboel apparaten die we dagelijks gebruiken, zitten computerchips. "Maar, ze zitten ook in drones, wapens en in militaire systemen", vertelt Maaike Okano-Heijmans. En dat is een belangrijke reden waarom de industrie voor veel wereldleiders zo interessant is.

Wat is een chip?

Maaike Okano-Heijmans is onderzoeker bij het Clingendael instituut en programmaleider Geopolitiek van Technologie en Digitalisering, en weet daardoor alles over chips en het belang van deze technologie. "Wie de beste chips heeft, heeft ook de beste aanvals- of verdedigingskracht." Een goede reden om erin te investeren, dus.

Maar wat is een chip precies? Okano-Heijmans legt uit: "Het is een heel klein plaatje dat wordt gemaakt van silicium, een halfgeleidend materiaal, dat gegevens kan opslaan of doorgeven via piepkleine elektronische schakelingen."

Geheugenchip en processorchip

Chips kun je daarom ook wel de 'hersenen' noemen van heel veel apparaten die we tegenwoordig gebruiken. "Denk bijvoorbeeld aan een stofzuigers en lichtschakelaars die je op afstand kan bedienen, dus steeds intelligenter worden."

Volgens de onderzoeker zijn er twee type chips die belangrijk zijn voor de chipindustrie: de geheugenchip en de processor-chip. "De ene chip slaat informatie op en de ander geeft opdrachten door aan een apparaat, zoals je smartphone."

Maaike Okano-Heijmans
Bron: Clingendael
Maaike Okano-Heijmans

Bekijk ook

Hoe kleiner, hoe krachtiger

Chips worden al decennialang gebruikt en worden nog steeds verfijnd, gaat ze verder. "De ontwikkeling en massaproductie van chips begon in Silicon Valley."

Al zagen die er toen nog wel heel anders uit: "Computers waren vroeger ook een stuk groter, omdat de chips minder sterk waren. Doordat de chips steeds krachtiger werden en steeds meer konden doen, hadden we minder ruimte nodig. Het gevolg: chips werden automatisch kleiner."

Evolutie van chips

"Het feit dat wij nu met een telefoon kunnen rondlopen in plaats van dat die ergens in huis moet staan, heeft alles te maken met de evolutie van chips", gaat de onderzoeker verder.

"Hoe meer geleiders op de chips geprint kunnen worden, hoe krachtiger de chip." Daarom zijn kleine chips erg in trek bij verkopers van alledaagse 'slimme' apparaten.

DeepSeek

Naast smartphones en drones worden chips ook gebruikt voor datacentra en slimme AI-modellen. Dat is waar de interesse van veel landen vooral ligt. "2 jaar geleden werd ChatGPT gelanceerd en deze week zagen we de Chinese variant DeepSeek daarop volgen."

Tot nu toe werd gedacht dat voor dit soort modellen de slimste chips gebruikt moesten worden, maar volgens China is dat bij DeepSeek niet het geval.

Gevolgen voor ASML

Die ontwikkeling is spannend voor de chipindustrie, legt de onderzoeker uit. "DeepSeek laat zien dat het met minder slimme chips ook mogelijk is." Dat kan bijvoorbeeld grote gevolgen hebben voor de Nederlandse chipmachinebouwer ASML, dat zich al jaren bezighoudt met de ontwikkeling van snellere en efficiëntere chipmachines.

Na de lancering van DeepSeek kregen de aandelen van ASML en andere chipbedrijven daarom een flinke klap op de beurs. Toch is nog niet helemaal zeker of het Chinese DeepSeek ook de precieze waarheid vertelt over de chips in hun AI-chatbot.

Bekijk ook

Grote spelers van de chipindustrie

Verschillende landen hebben verschillende expertises op het gebied van chips. "In Nederland is ASML dus een topspeler in het maken van machines die geavanceerde chips produceren. Maar om een chip te maken heb je vervolgens software nodig die daarop komt. Hier zijn Amerikanen weer vreselijk goed in."

Dan zijn er ook nog bedrijven nodig die de software daadwerkelijk op de chip zetten. "Veel van dit soort bedrijven zitten in Oost-Azië zoals Taiwan, en Zuid-Korea.

'Niet altijd slimme chips nodig'

ASML is het enige bedrijf ter wereld dat chipmachines maakt voor de allerslimste chips, gaat Okano-Heijmans verder. "Maar niet iedere fabrikant heeft de slimste chips nodig, want een stofzuiger kan prima een eenvoudige chip bevatten."

Nu de doorbraak van het Chinese DeepSeek laat zien dat mogelijk ook een eenvoudigere chip ingewikkeld werk kan verrichten, zet dat de techindustrie aan het denken. "We hebben geprobeerd de technologische ontwikkeling in China af te remmen, bijvoorbeeld door een exportverbod op de meest geavanceerde technologie. Het lijkt er nu op dat dit onvoldoende effect heeft."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Afschrikwekkend effect

India is een van de landen die hard bezig is om zelf een eigen industrie op te bouwen. "Want iedereen realiseert zich dat wanneer je een fabriek op eigen grond hebt staan, het makkelijker wordt om chips te blijven maken", vertelt Okano-Heijmans. "Maar daar heb je wel toegang tot bepaalde grondstoffen voor nodig, zoals germanium en gallium. Die heeft India niet veel op eigen bodem."

Het hebben van een chipindustrie kan daarnaast ook een afschrikwekkend effect hebben omdat de hele wereld chips nodig heeft, zegt de onderzoeker. "Dit is het geval voor Taiwan. Het land heeft een enorme chipindustrie en deze is belangrijk voor China en de rest van de wereld." China, dat Taiwan beschouwt als opstandige provincie, zal het land daarom mogelijk minder snel aanvallen.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant