Kabinet wist vóór versoepelingen voor festivals en clubs al van knelpunten bij Testen voor Toegang

Het kabinet was vóór de versoepelingen al op de hoogte van knelpunten bij Testen voor Toegang. Op 11 juni, 2 weken voor de versoepelingen, werd gewaarschuwd voor fraude met QR-codes en problemen met de testcapaciteit, blijkt uit onderzoek van EenVandaag.

Bijna alles kon weer vanaf 26 juni. Festivals konden weer doorgaan, clubs gingen eindelijk weer open. Een negatieve coronatest van maximaal 40 uur moest zorgen voor een veilige bubbel. Het zou een zorgeloze zomer worden. Maar nog geen 2 weken later waren er iedere dag zo'n 10.000 nieuwe besmettingen en steeg het reproductiegetal tot 2.17.

Problemen met controle

Bij festivals en clubavonden ging het goed mis. Geen goede controle aan de deur, lange wachtrijen bij teststraten, fraude met QR-codes. Dit had voorkomen kunnen worden. Het kabinet wist midden juni namelijk al van de knelpunten omtrent Testen voor toegang, blijkt uit Tweede Kamerstukken en gesprekken met betrokkenen.

Op 11 juni waarschuwde onderzoeksbureau KPMG voor fraude met QR-codes en capaciteitsproblemen bij teststraten in een conceptrapport van de pilots van Testen voor Toegang in mei. Tijdens de pilot gaf 47 procent van de organisatoren aan problemen te hebben bij het controleren van de testbewijzen.

Fraude met testbewijs

"Op meerdere bezoeken ter plaatse kozen organisatoren er zelfs voor om de controle niet meer of in beperktere vorm uit te voeren", staat in het rapport. "Wanneer de controle versoepelt, biedt dat meer kans voor fraude met het testbewijs, zoals het gebruiken van een geprint testbewijs dat niet meer geldig is of het tonen van een QR-code die voor een ander persoon is gegenereerd."

Ook waarschuwde het OMT al op 12 februari om de geldigheid van de toegangstesten niet op te rekken naar 40 uur. Ze herhaalde die oproep op 12 april en 10 mei. Toch deed het kabinet dat wegens 'logistiekproblemen en problemen met de testcapaciteit'. Geen slimme zet, vindt viroloog Bert Niesters van het UMCG.

'Spelen met de mogelijkheid dat mensen besmet raken'

"Je hebt een probleem, namelijk de capaciteit. Dat probleem moet je vervolgens oplossen. Dat doe je door de capaciteit te vergroten, niet door de geldigheidsduur van een test te verlengen", zegt Niesters. "Je weet dat die 24 uur van belang zijn, dan moet je je daar ook aan houden. Je moet niet het probleem verleggen, zo speel je met de mogelijkheid dat mensen besmet raken."

Hij vraagt zich dan ook af het kabinet voldoende lering heeft getrokken uit de pilots van Fieldlabs en Testen voor Toegang. "Over de resultaten van de Fieldlabs moet veel data zijn verzameld. Maar die zijn zover ik weet niet openbaar; ik heb die nergens op papier gezien. Die zijn aan het ministerie gegeven en niet verder openbaar gemaakt. Wij hebben dus geen zicht op of er lering uit is getrokken. Je moet zorgen dat resultaten beschikbaar zijn en dat je het proces kan verbeteren."

'Wel verbeteringen doorgevoerd'

Stichting Open Nederland, de organisatie achter Testen voor Toegang, vertelt dat er wel verbeteringen zijn doorgevoerd na de pilots van mei. Zo kon tijdens de pilots in sommige gevallen nog gebruik gemaakt worden van een geprinte testuitslag.

Vanaf begin juni kon alleen nog gebruik gemaakt worden van de QR-code in de CoronaCheck-app, wat voor minder verwarring zorgt bij de ingang.

In opdracht van kabinet gehandeld

Testen voor Toegang benadrukt dat het een uitvoeringsorganisatie is en de testcapaciteit verzorgt in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid. "Het kabinet bepaalt waarvoor, wanneer en onder welke voorwaarden het testen kan worden ingezet. Het kabinet heeft opdracht gegeven voor een gemiddelde testcapaciteit van 225.000 antigeentesten per dag; dit heeft de stichting gerealiseerd."

Het ministerie van Volksgezondheid reageert dat 'het managen van de testcapaciteit en de bijbehorende vraag en aanbod, een continu proces is'. Het ministerie zegt ook dat er wel aanpassingen zijn gedaan na het rapport van KPMG.

'Risico werd acceptabel geacht'

Over de 40 uur-testgeldigheid reageert het ministerie van Volksgezondheid: "Het breed inzetten van testbewijzen brengt een flinke druk op de testlocaties met zich mee. Te meer omdat veel evenementen in het weekend zijn en er vooral op vrijdagen en zaterdag behoefte is aan testen."

"Het verkorten van de geldigheidsduur zou nog hogere eisen stellen aan de beschikbare testcapaciteit, aangezien het dan bijvoorbeeld niet meer mogelijk is om je op vrijdagochtend te laten testen voor een evenement op zaterdag."

Het grotere besmettingsrisico werd daarbij voor lief genomen. "Met een langere geldigheidsduur is het risico dat je mensen aan het begin van de infectie mist groter. Dit risico werd acceptabel geacht."