Bevrijdingsfestivals zitten in financieel zwaar weer en dat wordt dit jaar goed duidelijk. Festivals zijn kleiner van opzet, minder grote artiesten treden op en één festival is zelfs niet meer gratis toegankelijk. De vraag is hoe het verder moet.

In elke provincie vindt er wel een Bevrijdingsfestival plaats met flink wat artiesten, waarvan sommigen ook meerdere steden aandoen. De festivals waren altijd gratis, maar in Groningen is daar dit jaar verandering in gekomen. Daar moet meer dan 5 euro betaald worden (5,91 inclusief servicekosten, red.) om jezelf toegang te verschaffen.

Raad overvallen door nieuws

Fractievoorzitter Julian Bushoff van de PvdA in Groningen is kritisch. "Waar er eerder nog 100.000 mensen naar het festival kwamen, zijn er nu veel minder mensen." De kaartverkoop ging deze middag naar de 30.000.

"Het is ook heel vreemd om te moeten betalen voor een Bevrijdingsfestival. Er is een drempel die je opwerpt. Toen het nieuws hierover naar buiten kwam, heb ik wel vragen gesteld in de raad. Maar het was al te laat om er voor dit jaar iets aan te veranderen", vertelt Bushoff.

Kabinet kijkt naar financiering

Hij krijgt veel steun van andere fracties, waaronder die van de grootste partij, GroenLinks. Raadslid Jeffry van Hoorn laat in een reactie weten dat hij zich verbaast over het vragen van geld. "We kunnen als gemeenteraad wel oproepen om het niet meer op deze manier te doen."

En dat is precies waar het kabinet nu gevoelig voor lijkt. De landelijke politiek lijkt wakker geschud door het vragen van geld voor een kaartje in Groningen. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport laat weten dat ze samen met Binnenlandse Zaken gaan praten met het organiserende 4 en 5 mei comité over de financiering.

Organisator staat achter betaling

Organisator van het Bevrijdingsfestival in Groningen is Ebel Jan van Dijk. Hij staat volledig achter het idee van betalen om op het festivalterrein te komen. "We zijn een financieel kwetsbaar festival en zijn voor een groot deel afhankelijk van de bieromzet."

"Die kwetsbaarheid en de coronacrisis die er overheen komt hebben consequenties: we hebben in Groningen nu gezegd: we gaan over op ticketing. Na 2 jaar zonder inkomsten vanwege de coronamaatregelen, merken we dat het organiseren van een festival duurder is geworden", vertelde hij eerder bij RTV Noord.

Principekwestie

Duurder of niet, de PvdA-fractievoorzitter ziet het anders: "Je ontneemt nu mensen de kans om gewoon erheen te gaan zonder drempel op te werpen. Veel jongeren die anders nooit naar een festival of concert zouden gaan, gaan wel naar een gratis Bevrijdingsfestival, of ze leren op die manier festivals kennen. Die mis je nu." Voor de PvdA'er is het een principekwestie geworden.

De Bevrijdingsfestivals begonnen in 1980. Het eerste festivalletje werd toen in Haarlem door Illco van der Linde georganiseerd. "Ik hoop met heel mijn hart dat het gratis kan blijven", laat hij weten in een reactie.

Minder mensen, meer uitgeven

Bushoff verwacht ook dat het gewoon weer gratis kán. "Het is gewoon een financiële en politieke keuze." De festivals drijven voor grote delen op subsidies van gemeenten, provincies en ministeries, én op de horeca-omzet op het festivalterrein.

"Nu heb je door geld te vragen voor een kaartje vooraf misschien wel een groter budget, omdat je weet hoeveel kaarten je verkocht hebt. Maar of je uiteindelijk ook onder de streep meer geld overhoudt, dat moet nog maar blijken. Er zijn echt minder mensen die straks dan méér geld aan horeca uit moeten geven", zegt GroenLinks-raadslid Van Hoorn.

Wel gratis voor mensen met weinig geld

Mensen met weinig financiële middelen konden vooraf wel gratis kaarten bemachtigen. Mensen konden tot woensdagavond 18 uur mailen. Dat deden uiteindelijk slechts zo'n duizend mensen. Ook mensen met een Stadjerpas, voor korting op culturele en sportieve uitjes, konden een gratis kaart krijgen. Dat deden ook nog 1000 mensen. Kinderen tot 12 jaar mogen ook gratis het festivalterrein op.

Al met al is het duidelijk, Groningen staat door dit betaalde Bevrijdingsfestival flink in de belangstelling. Ondanks alle bezwaren gaat GroenLinks-raadslid Van Hoorn gewoon naar het festival toe: "Ik woon er toch vlakbij, ik ga nog wel even kijken."

Door de groeiende onzekerheid in de wereld, stijgt de populariteit van noodpakketten: meer dan de helft (57 procent) heeft zo’n pakket in huis of wil er een aanschaffen. Vrees dat de overheid niet snel komt helpen bij een noodsituatie speelt daarin mee.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 20.000 deelnemers van het Opiniepanel. Volgens experts moeten we in de toekomst serieus rekening houden met grootschalige stroomuitval van meerdere dagen. Bijvoorbeeld door een cyberaanval of sabotage, maar ook door overbelasting op het stroomnet. Ook panelleden zien die kans toenemen: vorige zomer vond 34 procent die kans redelijk groot, nu 4 op de 10 (42 procent).

Twijfels over hulp van de overheid

Mochten we meerdere dagen zonder stroom komen te zitten, dan kan dat grote gevolgen hebben. Zo is er dan geen stromend water, geen openbaar vervoer of geen digitaal betaalverkeer. Slechts 3 op de 10 (29%) ondervraagden verwachten dat de overheid snel paraat staat om hen te helpen.

Tweederde (67%) heeft daar weinig of geen vertrouwen in. Zij betwijfelen of deze regering voldoende prioriteit geeft aan rampenbestrijding en vragen zich af in hoeverre de overheid zelf nog kan functioneren onder zulke omstandigheden. Bovendien maakt het huidige kabinet voor hen tot dusver nog geen daadkrachtige indruk. "Deze regering is niet zo goed om op korte termijn beslissingen te nemen, ik denk dat de meeste mensen op zichzelf zijn aangewezen", vreest een deelnemer.

Meer noodpakketten in huis

Met die toenemende zorgen zijn meer mensen zich gaan voorbereiden op een mogelijke ramp. Zo'n 3 op de 10 (28 procent) heeft een noodpakket, met onder andere houdbaar voedsel, water en contant geld in huis. Vorig jaar was dat nog 22 procent.Ook het aantal mensen dat van plan is zo'n pakket aan te schaffen is gestegen, van 20 procent in augustus 2024 naar 29 procent nu.

Sommige deelnemers die recentelijk spullen voor noodsituaties in huis haalden, geven aan dat de toespraak van NAVO-baas Mark Rutte, die afgelopen december mensen opriep om zich geestelijk voor te bereiden op oorlog, daar een rol in speelde. Ook de tv-uitzending Black-out zette enkelen aan tot actie. In de eenmalige special maakte de EO een fictieve nieuwsuitzending, van een noodsituatie waarin delen van het land meerdere dagen zonder stroom zaten.

'Bangmakerij'

Het aantal mensen dat geen noodpakket heeft en dat ook niet wil, nam af: van ruim de helft (54 procent) in augustus, naar 39 procent nu. Deze groep ziet uitspraken als die van Mark Rutte vooral als 'onnodige bangmakerij'.

Anderen denken dat als de nood écht uitbreekt, een samengesteld pakket niet veel meerwaarde zal hebben. "Onzinnig, het is maar voor de eerste dagen en daarna zit je alsnog in de ellende", vindt een deelnemer. "Bovendien heb ik nu al genoeg in huis om die eerste dagen te overleven."

Week volhouden

Noodpakketten zijn doorgaans bedoeld om mensen de eerste 2 à 3 dagen door te laten komen, totdat er georganiseerde hulp op gang komt. Voor 3 op de 10 (30 procent) is dat ook ongeveer de maximale duur die zij verwachten uit de problemen te blijven bij een grote stroomuitval. Nog eens 36 procent denkt dat een week te kunnen, een kwart (27 procent) zelfs langer dan dat.

Ook vinden mensen zichzelf nu beter voorbereid dan vorig jaar. Zo'n tweederde (65 procent) acht zichzelf redelijk tot heel goed in staat om het een week vol te houden bij een grote stroomuitval. Vorig jaar was dat lager: toen had nog 58 procent daar vertrouwen in.

Donald Trump roept al maanden dat hij importheffing wil invoeren op buitenlandse producten. En deze week is het voor Canada en Mexico zover: producten uit die landen zijn duurder om de VS in te krijgen. Is Europa straks aan de beurt? "Houdt hier niet op."