Kabinet kan het niet goed doen in asieldebat bij achterban ChristenUnie en VVD

Er heerst grote onrust onder leden van de ChristenUnie en de VVD over de asieldeal. CU-leden noemen de afspraken een keiharde verslechtering van de huidige rechten van asielzoekers. Volgens VVD-leden gaan de afspraken juist niet ver genoeg.

"Toen we vrijdagavond het nieuws hoorden dat gezinshereniging zou worden opgeschort, gingen alle kanalen wijd open", zegt ChristenUnie-lid Antonie Fountain. Een Whatsapp-groep van CU-leden ontplofte.

Brief aan partijtop

"Iedereen was murw geslagen en verbouwereerd. Gezinshereniging is een mensenrecht en aan mensenrechten ga je niet sleutelen." Samen met een aantal andere CU-leden schreef Fountain een brief aan de partijtop en de Tweede Kamerfractie om hun afkeer uit te spreken.

In de asieldeal staat dat gezinsherenigingen tot 2023 pas mogen plaatsvinden als asielzoekers ook een woning hebben. "Het betekent dat we vrouwen en kinderen die in terreur leven, in bijvoorbeeld Jemen of in Syrië onder Assad, dwingen om nog 15 maanden langer te wachten", zegt Fountain.

'Bewust VVD-beleid'

Volgens Fountain moet het kabinet wat aan de opvang doen, niet aan de instroom. Hij meent dat de VVD bewust heeft aangestuurd op een crisis.

"De ene na de andere VVD-staatssecretaris op dit dossier heeft expres niets gedaan. Er is bewust gezorgd voor onvoldoende capaciteit en nu proberen ze wat te doen aan de instroom."

Een tijdelijke asielstop

Ook VVD-leden beginnen zich steeds meer te roeren. Een van hen is Claudia van Zanten van de Amsterdamse VVD. "Op zich ben ik blij dat er afspraken zijn gemaakt, want de omstandigheden voor de deur bij het aanmeldcentrum van Ter Apel zijn natuurlijk vreselijk."

"Maar voor mij zou de oplossing eerder liggen in een tijdelijke asielstop, of in ieder geval een langdurige inzet op beperking van de instroom."

Kritiek op Rutte

Van Zanten wijst erop dat Nederland veel problemen heeft die eerst moeten worden opgelost. "Denk aan koopkracht, stikstof, huizenmarkt. We hebben al zo'n gigantisch probleem met de huizenmarkt. Waar haal je dan huizen vandaan voor 20.000 statushouders?"

Ze heeft ook kritiek op de rol van premier Mark Rutte. "In ons eigen verkiezingsprogramma staat dat een asielstop wel kan met een verdragsaanpassing. Dat staat haaks op wat Rutte nu zegt, namelijk dat Nederland uit de EU zou moeten stappen als we een asielstop willen."

Wordt het een kabinetscrisis?

De wensen van de ChristenUnie-leden en de liberalen staan dus haaks op elkaar. Het roept de vraag op of de leden willen aansturen op een kabinetscrisis. Volgens Antonie Fountain zou dat niets oplossen. "We willen in elk geval niet een demissionair kabinet, want dat mag niks. Daarmee ga je de asielcrisis niet oplossen, de stikstofcrisis niet en de woningnood ook niet. Wel moet deze beslissing teruggedraaid worden."

Claudia van Zanten vindt het een lastige vraag of het een kabinetscrisis waard is. "Ik zou willen dat mijn partij zijn uiterste best gaat doen om punten uit het verkiezingsprogramma meer in te zetten: het beperken van de asielinstroom, het eerder uitzetten van criminele asielzoekers en ervoor zorgen dat procedures op orde komen."

Geen belang bij een crisis

Het gaat het kabinet niet lukken om beide achterbannen hun zin te geven, zegt politiek verslaggever Remko Theulings. "Bij het vormen van een coalitie moet je geven en nemen. Dan mag je dus redelijkheid verwachten bij de achterbannen. Maar dat is wel steeds moeilijker geworden, zeker als je kijkt naar de actie van CDA-leider Wopke Hoekstra over stikstof."

"Als coalitiepartners zoals Hoekstra dingen gaan roepen voor de bühne, wordt het er niet eenvoudiger op voor de coalitie. Maar op zich is er op dit moment geen enkele coalitiepartij die belang heeft bij een crisis. Al zijn er natuurlijk grenzen."

In gesprek met de achterban

Morgenavond gaan kritische VVD-leden in gesprek met de eigen partijtop. Meer dan 250 ChristenUnie-leden hebben de brief inmiddels ondertekend en dringen aan op een ledencongres over de asielcrisis.

Volgens politiek verslaggever Theulings moeten beide partijen aan hun achterban gaan uitleggen dat 'politiek draait om compromissen sluiten'.