Nu Mark Rutte en Wopke Hoekstra niet meer beschikbaar zijn als lijsttrekker bij de komende Tweede Kamerverkiezingen, is het de vraag wie hen op moet volgen. De jongerenpartijen zijn in ieder geval duidelijk: een nieuwe lijstrekker moet jong en fris zijn.

Het eisenpakket dat de JOVD en het CDJA op tafel leggen lijkt opvallend veel op elkaar. Een nieuw verhaal en een jonge en frisse kandidaat. De jongeren speculeren er graag over, maar scharen zich niet achter één enkele kandidaat.

Nieuw verhaal vertellen

"De nieuwe leider van de VVD moet het nieuwe verhaal vertellen", zegt Nick Hoekstra van de JOVD. "Hij of zij is jong, fris en liberaal. Gericht op asiel en migratie en ook op de nieuwe geopolitieke situatie in de wereld."

"Daarnaast moet er ambitie zijn op gebied van klimaat, de stikstofcrisis en er moet ook aandacht zijn voor kansengelijkheid en de groeiende kloof tussen mensen", voegt hij toe.

Geen poppetjes en namen

In de wandelgangen wordt de naam van Dilan Yeşilgöz-Zegerius, nu demissionair minister van Justitie, vaak genoemd. Daarnaast heeft de relatief onbekende André Bosman zichzelf gemeld als potentiële opvolger van Rutte. Maar de JOVD weigert haar voorkeur uit te spreken.

"Wij willen ons niet vastpinnen op één naam, want we vinden dat het in Den Haag juist te vaak over die poppetjes en namen gaat. Wij willen dat het over het verhaal gaat, als dat jong en fris is, maakt het voor ons niet uit wie het is", zegt Hoekstra.

Verschillen stad en platteland

Het CDJA is ook op zoek naar iemand die de nieuwe koers van de partij kan uitdragen, vertelt voorzitter Kevin Klinkspoor. "Het nieuwe CDA-verhaal gaat over de verschillen tussen de stad en het platteland. Over mensen die niet meer mee kunnen komen met de samenleving en die vastlopen bij de overheid. Het CDA is de eerste partij die dat ziet en die dat durft te benoemen."

Volgens het CDJA zijn er vier kanshebbers voor de hoogste functie binnen de partij. "We hebben goede krachten in de fractie zitten. Men heeft het al over Henri Bontenbal en Derk Boswijk. Maar we hebben ook goede ervaring in de provincie en Europa, dan denk ik aan Mirjam Sterk en Esther de Lange."

Mona Keijzer

Uit onderzoek onder het EenVandaag Opiniepanel bleek eerder deze week dat Klaas Dijkhoff bij de VVD de populairste kandidaat is om Mark Rutte op te volgen, maar hij maakte gisteren bekend daar geen interesse in te hebben. Yeşilgöz doet het ook goed bij VVD-stemmers die meededen aan het onderzoek.

Opvallend is dat veel CDA-stemmers aangeven zowel Henri Bontenbal als Derk Boswijk niet te kennen. Mona Keijzer komt van de voorgelegde namen als populairste opvolger voor Hoekstra uit de bus.

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."