Jesse Klaver 'leent' voor speeches bij anderen: 'Ik denk dat hij het niet wist'

De speech die GroenLinks-politicus Jesse Klaver gaf in het programma 'Laat op Eén' heeft veel stof doen opwaaien. Hij bracht een ode aan de gewone, hardwerkende Nederlander. Die leek alleen erg op eenzelfde ode van cabaretier Vincent Bijlo. Het is niet de eerste keer dat de speechschrijvers van Klaver zinnen uit een speech 'lenen' voor eigen gebruik. In 2016 gebruikte Klaver tijdens zijn verkiezingscampagne opvallend veel quotes uit de speeches van de Amerikaanse oud-president Barack Obama. Speechschrijver Renée Broekmeulen vermoedt geen opzet: "Ik denk dat hij het niet heeft geweten."

Het is een publiek geheim dat speeches van politici niet door henzelf geschreven worden. Renée Broekmeulen zit al ruim twintig jaar in het vak en schreef in het verleden onder meer speeches voor Jan Kees de Jager en Wouter Bos, toen hij minister van Financiën was. Naast het schrijven voor speeches voor ministers, leidt Broekmeulen ook alle speechschrijvers op die uiteindelijk voor de Rijksoverheid gaan werken. In principe halen alle speechschrijvers wel eens inspiratie uit het werk van anderen, zegt Broekmeulen. "Het is slim, omdat je altijd probeert te leren van mensen die het goed doen."

'Beter goed gejat, dan slecht geschreven'

Een aloud gezegde kan je dan ook prima op speeches toepassen. "Beter goed gejat dan slecht geschreven, zeggen we wel eens. Maar je moet het natuurlijk niet té duidelijk doen. Je moet leren van de stijlfiguren, het ritme en de beelden die iemand gebruikt." Het is volgens Broekmeulen belangrijk om niet precies dezelfde woorden te gaan gebruiken. "Dat gaat in de speech van Klaver wel ver."

Broekmeulen vindt het dan ook geen professionele zet van de speechschrijver van Klaver om één op één zinnen te kopiëren uit een speech van iemand anders. "Ik denk dat het ook een generatiedingetje is. Jonge fractiemedewerkers denken misschien dat alles wat op internet te vinden is, gewoon zomaar gebruikt kan worden. Ik denk dat Klaver het echt niet heeft geweten."

Authenticiteit 

Dat Obama als inspiratie heeft gediend voor veel speeches van Klaver vindt Broekmeulen niet heel gek. "Wij zijn de man verschrikkelijk dankbaar. Hij heeft namelijk onze politici laten zien dat je met een goede speech de verkiezingen kunt winnen. Speeches waren vroeger toch een beetje het onderschoven kindje. En nu is het idee: ik mag een speech houden, dus dat is een kans."

Hoewel er dus fervent gebruik wordt gemaakt van speechschrijvers, is het beroep toch een beetje gehuld in mysterie. "Onze sprekers willen niet dat mensen weten dat ze gebruik maken van een speechschrijver. Wij noemen dat de magie van het vak. In Nederland zijn we nogal bevangen door authenticiteit. Dus als je staat te stamelen en te stotteren op het podium, komt dat authentiek over. Maar als je een speechschrijver hebt ingehuurd, is dat iets waar je liever niet over praat."

'Ik plagieer soms eigen werk'

Maar hoe komt een goede speech tot stand? "Ik kan verwoorden wat zij willen zeggen. Ik heb een gesprek met mijn spreker en ik probeer er achter te komen wat hun boodschap is. En dat is toch niet zo makkelijk als je denkt: je moet soms echt doorvragen tot de kern. En dan zorgen ik en mijn collega's ervoor dat we het zo goed en overtuigend mogelijk opschrijven. Daar heb je allerlei retorische stijlfiguren en trucjes voor." Zelf is Broekmeulen in elk geval nooit in de verleiding gekomen om ander werk te plagiëren. "Ik plagieer soms mijn eigen werk. Wat ik tien jaar geleden heel mooi voor iemand heb opgeschreven, wil ik nog wel eens gebruiken. Maar ook daar ben ik heel voorzichtig mee."