Een tweede leven voor je sportschoenen, maar dan misschien als compost in je tuin: het kan helpen bij het terugdringen van miljarden kilo's afval. In Brabant doen bedrijven en een afvalverwerker proeven om meer materialen composteerbaar te maken.

Gemiddeld gooien we per persoon rond de 500 kilo afval per jaar weg. Een deel daarvan wordt gerecycled, maar ook een groot deel wordt verbrand of gestort. Textiel zoals kleding en schoenen gaat meestal de verbrandingsoven in. Zelfs veel producten die verkocht worden als 'biologisch afbreekbaar', breken niet snel genoeg af en eindigen alsnog in de oven.

Producenten helpen met betere producten

Dat moet beter, vinden ze bij de Brabantse afvalverwerker Ortessa Groep. Daarom wil het bedrijf samen met fabrikanten optrekken om te kijken hoe producten zo ontwikkeld kunnen worden dat er ook écht een andere toepassing mogelijk wordt. Daarvoor is het initiatief Open over Afval gestart.

"We geloven dat we de producenten moeten helpen om betere producten te maken. Veel producenten denken dat hun product afbreekt, maar dat is in de echte wereld van het afval niet zo. Producenten balen daar ook van. Dit is de start van open praten over dit probleem", zo legt Marthien van Eersel uit, hij is Manager Materials & Innovations.

Sportschoenen in composteringsinstallatie

Daarover wordt niet alleen gepraat, maar wordt bij de composteringsfabriek in Sint-Oedenrode ook een opmerkelijk experiment uitgevoerd. Sinds een aantal maanden worden ook zakken met sportschoenen bij het GFT-afval gedaan.

Doel is om te onderzoeken hoe snel deze speciale schoenen van het merk Puma biologisch kunnen worden afgebroken. De zakken zijn wel dicht, zodat het materiaal van de schoen niet bij het gewone compost kan komen.

Afbreekbare schoenen die ook voelen als een schoen

Het Duitse kledingmerk is al 10 jaar bezig met het ontwikkelen van biologisch afbreekbare schoenen, maar de eerste pogingen sloegen niet aan. "Daar was toen nog weinig interesse voor van de consument", legt Robert-Jan Bartunek uit. "Die schoenen voelden ook niet aan als een gewone schoen."

Daar hebben ze bij het bedrijf veel van geleerd, vertelt Bartunek. "We proberen het nu kleiner te houden en goed zien of het werkt. Het gaat er vooral dat er niets in zit dat niet recyclebaar is." Als het lukt, dan belooft de fabrikant deze opgedane kennis ook te delen met de concurrentie.

Van duikvakantie naar rietjesproducent

Naast schoenen, loopt er ook een proef met afbreekbaar wegwerpbestek en rietjes, samen met de Limburgse startup Cyclups. Bas Latten begon de startup samen met een vriend, nadat ze tijdens een duikvakantie op de Filippijnen zagen hoeveel plastic er in het water lag.

"Toen we thuiskwamen zijn we eerst in de Europese plasticproblematiek gedoken", vertelt hij. "In Europa alleen al bleken 66 miljard rietjes per jaar te worden gebruikt."

Van bestek tot compost - het hele proces

Bron: Cyclups

1/6Vijfde fase van compostering van tarwebestek

Alternatief voor plastic

Zonder enige technische achtergrond, Bas is accountmanager en zijn vriend heeft toerisme gestudeerd, begonnen ze daarom uit idealisme met de verkoop van rietjes van tarwestro, als alternatief voor de plastic variant.

Dat sloeg al zo snel aan dat ze nu ook van het vermalen restafval van tarwestro en rijstafval bestek zijn gaan maken. "Wij managen het en hebben inmiddels 37 mensen in dienst", legt Bas uit.

Bron: EenVandaag

Voedingsbodem voor boeren

Inmiddels hebben onder meer grote vliegtuigmaatschappijen en een fastfoodketen zich al bij hen gemeld. Daarmee zijn de Limburgse ondernemers zeker nog niet tevreden over hun product.

"We willen pulp ontwikkelen die binnen 20 dagen composteert, zodat het als voedingsbodem voor de boeren gebruikt kan worden." Hij hoopt dat ze over 2 jaar zover zijn.

'Wetgeving moet strenger'

De wet- en regelgeving mag wat hen betreft ook nog strenger voor composteerbare producten. De EU schrijft nu voor dat een product composteerbaar genoemd mag worden als dat na 3 maanden voor 90 procent uiteen is gevallen.

Alleen wordt nergens zo lang gecomposteerd. In Nederland gebeurt dat bijvoorbeeld maar 2 tot 3 weken. "Het is water naar de zee dragen. We gaan duurzame alternatieven voor plastic maken, die niet composteren. Dat wordt dan weer verbrand en komt het in de atmosfeer terecht."

Aparte afvalstroom

Bij afvalverwerker Ortessa zien ze een aangescherpte norm ook wel zitten, omdat er nu vaak toch nog veel restanten van onafgebroken bioplastic uit het compost gezeefd moet worden. Je sportschoenen nu al bij het gft-afval doen, is dan ook nog zeker geen goed idee.

Als de experimenten succesvol zijn, zou dat wel het begin kunnen zijn van een aparte afvalstroom waarbij producten verwerkt worden die langer de tijd nodig hebben om te composteren. "Als we één installatie hebben waarin dit soort materialen wel afgebroken zou kunnen worden, dan heb je de biologische cirkel rond."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.