Jarenlang onderzoek naar onafhankelijkheidsstrijd Nederlands-Indië bijna klaar: historicus Lara Nuberg heeft er gemengde gevoelens bij

"Goed dat er nu meer aandacht is voor de minder mooie kant van ons verleden met Nederlands-Indië", vindt historicus Lara Nuberg. "Er wordt vaak gesproken over 'een zwarte bladzijde', maar je kunt er een hele boekenreeks over schrijven."

Volgende week worden de resultaten van een groot onderzoek gepubliceerd. Dit onderzoek gaat over het geweld van Nederlandse militairen tijdens de dekolonisatie in Indonesië. Het onderzoek is een initiatief van onder andere het NIOD, Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. Daarnaast opent vandaag een tentoonstelling in het Rijksmuseum over de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië.

Pro-Nederlands perspectief

De oma van historicus Lara Nuberg werd geboren in voormalig Nederlands-Indië. Daar ontmoette ze haar man; Nubergs opa. Hij vocht er als oorlogsvrijwilliger voor de Nederlandse overheid. Als kind had de historicus een eenzijdig beeld van de strijd in het land waar haar oma opgroeide, vertelt ze.

"Ik bezocht net de tentoonstelling (Revolusi! in het Rijksmuseum, red.) en die raakte me heel erg. Ik zag er pamfletten en leuzen van een volk dat vocht voor vrijheid. Dat is een heel ander beeld dan ik van huis uit heb meegekregen. Mijn familie was heel pro-Nederlands, alleen dat perspectief werd belicht."

Hollands glorie

"Ik denk dat we in Nederland lang in een sprookje hebben geloofd. Dat sprookje komt terug in termen als 'Gouden Eeuw' en 'Hollands Glorie', zegt Nuberg. "We hebben zelfs een minister-president gehad die praatte over een 'VOC-mentaliteit.' Dat werd als iets heel positiefs gezien. Dat is waar we vandaan komen."

Ze noemt het dan ook 'bijna baanbrekend' dat het Rijksmuseum nu zoveel aandacht besteedt aan de andere kant van deze geschiedenis. "Het laat zien dat er eindelijk breder aandacht voor komt." En dat is belangrijk vindt Nuberg: Niet alleen omdat we onszelf graag presenteren als 'gidsland'. We vinden onszelf tolerant en staan voor mensenrechten, terwijl een heel groot deel van de geschiedenis wordt uitgewist. Dat is historisch gezien onjuist."

Kritisch op onderzoek

Hoewel Nuberg blij is met de toegenomen aandacht, is ze ook kritisch over het onderzoek. "Zo is de opzet niet breed genoeg en is er geen samenwerking gezocht met kritische organisaties. De onderzoeksopzet is vooral getoetst bij het Nederlands Veteraneninstituut en het Nationaal Comité 4 en 5 mei, die het Nederlandse belang vertegenwoordigen."

Het debat is veranderd. "Waar we het 6 jaar geleden hadden over 'politionele acties' hebben we het nu over 'de onafhankelijkheidsstrijd'. Ik ben benieuwd hoe dat straks in het onderzoek terugkomt." Veel nieuws verwacht ze in elk geval niet.

4 miljard gulden

Op de vraag wat we zoveel jaren later nog kunnen doen, antwoordt Nuberg resoluut. "We zijn inderdaad jaren verder, maar dat wil niet zeggen dat we niets meer kunnen doen. Vanuit de Nederlandse overheid staan er nog zoveel morele en financiële rekeningen open. Indonesië heeft bijna 4 miljard gulden betaald voor zijn eigen onafhankelijkheid."

Zo zijn er ook Indische en Molukse militairen die in Nederland aankwamen en nooit een pensioen en salaris hebben gekregen, zegt de historicus. "Dus Nederland kan nog heel veel doen op financieel vlak en daarnaast ook moreel nog excuus aanbieden."

Weinig nieuws

Van het onderzoek verwacht de historicus niet veel nieuws. "Er is al best veel bekend over deze geschiedenis. Het gaat er nu om dat het publiek gaat luisteren en in actie komt, net als de overheid."

Wat we volgens Nuberg in gedachten moeten houden? "Het moet geen salonfähig onderwerp worden waarover we met champagne klinken en zeggen: kijk eens, wat goed dat we hier aandacht aan besteden."