Israëlische invasie van Rafah kan spanningen in Midden-Oosten op scherp zetten: 'Heel lastig om zaak dan niet te laten ontploffen'

Een mogelijke invasie van Rafah in Gaza door het Israëlische leger verhoogt de druk op Egypte. Want wat doet het buurland als Palestijnen, die geen kant op kunnen, proberen de grens over te steken? "Met scherp op die mensen schieten kan natuurlijk niet."

Egypte neemt de situatie in Rafah hoog op: gisteren liet de Egyptische regering via persbureau AP doorschemeren dat het land mogelijk het vredesakkoord met Israël opschort als het Israëlische leger de Palestijnse stad binnenvalt.

Grensovergang bij Rafah

Het dreigement komt voor Peter Malcontent, deskundige in het Israëlisch-Palestijnse conflict, niet als een verrassing. Hij legt uit dat de druk op het buurland al sinds het begin van de oorlog tussen Israël en Hamas groot is. De grensovergang bij Rafah is nog de enige plek waar mensen en goederen de Gazastrook in en uit kunnen.

In de stad, die tegen de grens met Egypte aanligt, bevinden zich op dit moment naar schatting een miljoen Palestijnen die vanuit andere delen van Gaza zijn gevlucht. Na de bombardementen van afgelopen nacht leven de mensen in angst voor een mogelijke invasie door het Israëlische leger.

1,5 miljoen vluchtelingen

Bij een mogelijke inval kunnen de gevluchte Palestijnen geen kant meer op: de grensovergang bij Rafah zit potdicht. En Egypte is niet van plan om de slagbomen dan alsnog snel omhoog te zetten, verwacht Malcontent.

Het land zit volgens hem niet te wachten op een vluchtelingenstroom vanuit Gaza: "Het gaat hier niet om duizend vluchtelingen, het gaat niet om 100.000 vluchtelingen, het gaat om ongeveer 1,5 miljoen vluchtelingen. Mensen die uitgehongerd zijn en van wie een flink deel ook in een hele slechte gezondheidstoestand verkeert door al die bombardementen."

Sinaï-woestijn

Bovendien komen de gevluchte Palestijnen in zo'n geval in de Sinaï-woestijn terecht, een bergachtig gebied dat dunbevolkt is. Omstandigheden waarin het voor Egypte lastig is om een uittocht van Palestijnse vluchtelingen onder controle te houden, legt de expert uit.

"En je kunt je natuurlijk voorstellen dat als een hele grote stroom Palestijnse vluchtelingen de Sinaï binnenkomt, er bijvoorbeeld ook weer Hamasstrijders tussen kunnen zitten. En daar zit Egypte ook niet op te wachten." Voor Egypte wegen deze veiligheidsargumenten zwaar, weet Malcontent.

Angst voor tweede Nakba

Maar de belangrijkste reden om de grens met Gaza dicht te houden, is volgens hem dat het land niet wil meewerken aan een tweede Nakba. Met die term, 'Catastrofe' in het Arabisch, wordt in het Midden-Oosten de periode tussen 1947 en 1949 aangeduid waarin honderdduizenden Palestijnen op de vlucht sloegen en door Israëliërs uit hun huizen en dorpen werden verjaagd.

"Er is geen enkel Arabisch land dat een tweede Nakba op zijn geweten wil hebben", zegt Malcontent. Zoiets mag nooit meer gebeuren, vinden de buurlanden: "Als een Arabisch land daarbij betrokken raakt, in dit geval Egypte, dan kun je dat eigenlijk niet verkopen. En dus dat zal men dat willen voorkomen."

'Wat kan Egypte nog doen?'

Egypte heeft sinds het uitbreken van de oorlog tussen Israël en Hamas extra militairen gestuurd naar het grensgebied met Gaza. "Je ziet nu ook overal dat ze checkpoints hebben opgeworpen", vertelt de expert. "Maar ja, Egypte kan natuurlijk niet met scherp schieten op Palestijnse vluchtelingen als die mensen de grens oversteken. Dat zou helemaal een raar beeld opleveren."

Dit dilemma zorgt ervoor dat de opties voor het buurland beperkt zijn. "Wat kun je dan nog doen als land? Dan dreig je met het opzeggen van het vredesverdrag met Israël." En dat is geen stap die zomaar gezet wordt, benadrukt Malcontent. Egypte en Israël sloten het akkoord bijna 45 jaar geleden en bovendien is er maar één ander land dat zo'n verdrag met Israël heeft: Jordanië.

Ook zorgen in Jordanië

"Dat maakt deze kwestie nog lastiger, want de Jordaniërs kijken ook mee", vertelt de deskundige. "Die denken: als Israël het zover wil laten komen dat de Palestijnen de grens met Egypte oversteken, dan zou je kunnen denken dat hier misschien toch echt een bewust beleid van etnische zuivering door Israël achter zit. Dat Israël dus bewust van de Palestijnen af wil."

"En als de Israël van de Palestijnen in de Gazastrook af wil, dan willen ze misschien ook af van de Palestijnen in de Westelijke Jordaanoever. En waar moeten die mensen dan naartoe vluchten? Naar Jordanië", legt Malcontent de vrees van het andere buurland uit.

Oplopenden spanningen in regio

De gevolgen van een eventuele Palestijnse vluchtelingenstroom zijn dus groot. Niet alleen voor Egypte, maar voor de hele regio, waarschuwt Malcontent. "Het gevolg zou kunnen zijn dat de spanningen zo hoog gaan oplopen in het Midden-Oosten, dat het heel lastig wordt om de zaak niet te laten ontploffen."

Het klinkt als een gekke tegenstelling, maar het Egyptische dreigement aan Israël om het vredesakkoord op te schorten, is juist bedoeld om de situatie niet verder te laten escaleren. "Het enige dat Egypte eigenlijk op dit moment kunt doen, is zeggen: 'Dit is de grens en als je die grens overgaat dan is dit de consequentie.'"