Is wonen op het water het antwoord op de stijgende zeespiegel? Nieuw groot onderzoek moet dat aantonen

Drijvende steden, windmolens en vliegvelden. Dat klinkt futuristisch, maar volgens een groep wetenschappers is het een van de oplossingen om ons aan te passen aan de stijgende zeespiegel. De komende jaren gaan ze hier uitgebreid onderzoek naar doen.

"We maken land uit water en dat doen we al honderden jaren. Land maken uit water op basis van drijvende constructies is de volgende stap", zegt drijvend bouwen-expert Rutger de Graaf.

Alleen op kleine schaal

De Graaf is een van de pioniers op het gebied van drijvend wonen. In 2010 bouwde hij al een drijvend paviljoen met drie bollen in Rotterdam.

Op kleine schaal is het dus al mogelijk. Maar groter, in de vorm van wijken of hele steden, gebeurt nog niet op veel plekken. En dat wordt volgens de expert hoog tijd.

Floating Future

In plaats van dijken steeds verder te verhogen kunnen we ons ook aanpassen, is het idee. Dat kan door onze woningen, kantoren en infrastructuur drijvend te bouwen.

In het onderzoeksproject Floating Future moeten alle mogelijkheden en obstakels in kaart worden gebracht. Een grote groep civiele en maritieme ingenieurs, architecten, ecologen, juristen en sociologen gaan de komende jaren alle aspecten van het drijvend bouwen onderzoeken.

Meer overstromingen

Olaf Waals is samen met Rutger de Graaf de geestelijk vader van dit onderzoek. De urgentie is hoog volgens de manager offshore van het maritiem onderzoeksinstituut (MARIN).

"Wij denken dat overstromingen uitzonderingen zijn, maar in het Watersnoodmuseum in Zeeland kun je zien dat er elke 20 jaar een watersnood geweest. Dat wordt alleen maar kritischer."

Bron: EenVandaag

Gevoelig voor overstromingen

De zeespiegelstijging die nu voor deze eeuw voor de Noordzee wordt voorspeld varieert tussen maxima van 1 en 2 meter.

Aan de andere kant is er de toenemende dreiging van overstromende rivieren als gevolg van extreem weer, zoals afgelopen juli in Limburg. Meer dan de helft van Nederland is gevoelig voor overstromingen van de zee of de rivieren.

Nu onderzoeken

Hoewel nu al de gevolgen zichtbaar zijn, duren de echte doemscenario's nog tientallen jaren, maar dat is volgens onderzoeker Waals geen reden om de zoektocht naar oplossingen voor ons uit te schuiven. Het is volgens hem juist belangrijk om nu dat onderzoek al te doen.

"Het is ambitieus, want eerdere grote infrastructurele projecten als de Afsluitdijk en de Deltawerken kostten 40 tot 50 jaar. Je moet nu beginnen om het over een eeuw voor elkaar te hebben."

Niet voortdurend zeeziek

Het gaat er de onderzoekers om de techniek verder te ontwikkelen, zodat je bijvoorbeeld niet voortdurend zeeziek wordt, maar ook om de psychologie die achter het drijvend wonen schuil gaat.

"Durven mensen te wonen op grotere drijvende elementen? Je ziet nu al wel huizen, maar niet in grotere clusters", legt De Graaf uit. Het is ook een idee waar mensen aan moeten wennen.

Drijvend vliegveld

Dat zou kunnen betekenen dat vanaf de tweede helft van deze eeuw een deel van de Nederlanders drijvend zal gaan wonen op zee of de binnenwateren en Schiphol een drijvend vliegveld zou zijn.

En dat voor kust energie-eilanden komen te liggen om bijvoorbeeld waterstof op te wekken en energie op te slaan. "We zoeken naar een klimaatproof-oplossing voor de Nederlandse delta", zegt Waals.

Badkuip Dordrecht

De stad waar ze de haast misschien wel het meeste voelen is Dordrecht. Ingesloten door water is Dordrecht een badkuip, waar ze het bijna gewend zijn om natte voeten te krijgen.

De grote overstromingen uit het verleden zoals de St. Elisabethsvloed en de Watersnoodramp in 1953 troffen de stad en ook de laatste jaren stonden de straten regelmatig onder water.

Toevluchtsoord

"Je kan afwachten wat er gebeurt, maar je kan je ook goed voorbereiden", zegt Marco Stam, wethouder waterveiligheid en klimaatadaptatie. Daarvoor bereidt de stad zich voor op het ergste.

De wijk De Staart is het hoogst gelegen deel van de stad en moet worden ingericht als toevluchtsoord voor alle inwoners als de stad onder water komt te staan.

Evacuatieplan

Voor de eerste waterkering kunnen in de binnenstad schotten tegen de huizen worden geplaatst, maar dat is een tijdelijke oplossing. Daarnaast wordt er hard gewerkt aan een evacuatieplan in de De Staart. Daarvoor moeten er wegen worden aangelegd, opvangplekken ingericht en op hoogte gebouwd.

Ook is er vastomlijnd plan voor een proefproject met tientallen drijvende woningen en worden er waterbergingen ingericht om het water ook zo snel mogelijk weer weg te krijgen.

Opvangen van inwoners Dordrecht

Van inwoners en bedrijven in de wijk wordt bij nood verwacht dat andere inwoners gaan opvangen. De wethouder: "Je moet mensen droge voeten kunnen bieden. Het vraagt ook wat van de gemeenschapszin." Wat Stam vooral wil voorkomen is dat mensen niet weten waar ze aan toe zijn en naar toe moeten als het toch misgaat. "

Het belang is mensen goed voor te lichten. Wat kan er gebeuren, waar moet u naar toe en wat betekent dat voor u? In Duitsland wisten mensen niet waar ze aan toe waren, toen daar in juli de overstromingen waren. Daar proberen we lering uit te trekken."

Bron: EenVandaag

Gebrek aan urgentie

Zoals ze bezig zijn in Dordrecht met klimaatadaptatie zien onderzoekers Waals en De Graaf het graag, maar die langetermijnvisie ontbreekt volgens hen nog bij veel landelijke en lokale politici. Waar de Verenigde Naties het drijvend bouwen al omarmen, maken gemeenten in Nederland nog plannen om te bouwen in uiterwaarden van rivieren en laag gelegen polders. Dat tot verbazing van de onderzoekers.

"Het gaat langzamer dan ik voor ogen had. De grootste uitdaging is het gebrek aan urgentie bij bestuurders en politici. Je hebt de politieke besluitvorming nodig en dan wordt er nog heel erg conventioneel gedacht. Ik denk dat het drijvend bouwen heel goed past in de Nederlandse traditie", zegt De Graaf.

'Nederland doet nog te weinig'

Waals vindt dat dat ook mee moet worden genomen in de plannen van het nieuwe kabinet. "Neem voor nieuwe steden en energie-eilanden drijvend bouwen mee als alternatieven. Er is technologie om te heien in zakkende polders, maar er is ook drijvend alternatief. We hebben het er veel over in het buitenland, maar we doen er zelf in Nederland nog weinig aan."

De kosten voor het drijvend bouwen zullen in eerste instantie hoger zijn, maar dat moeten we volgens Waals zien als investering, waarmee we met onze kennis op termijn geld kunnen verdienen. "De Deltawerken waren ook duur, maar die kennis is nu een exportproduct."