Is het terecht dat werkgevers loonstijging in cao's willen matigen? 'Er is nog een heel gat te dichten'

Na een jaar van loonstijgingen, laten werkgevers weten dat ze het niet meer aan kunnen. Ze willen een matigere loongroei. Een logische oproep, vindt financieel journalist Martin Visser, maar is het terecht? "Flink gat moet nog worden ingehaald."

Dit jaar stijgen de lonen in cao's met gemiddeld 7,1 procent. Dat zouden werkgevers niet meer aan kunnen, geven werkgeversverenigingen aan in een oproep. Zij zeggen dat het tijd is voor een matigere loongroei.

'Inflatie niet eenmalig'

Financieel journalist Martin Visser snapt waar de oproep vandaan komt. "Vanuit werkgevers en ondernemers begrijp ik natuurlijk best dat zij willen proberen om die flinke loonstijging van het afgelopen jaar een beetje te gaan dempen. Het is ook gewoon hun belang dat ze zeggen: 'We hebben één ronde gedaan en nu is het weer mooi geweest'."

Maar dat is maar de helft van het verhaal, vertelt de journalist. "Het perspectief van de werknemer is wel echt heel anders. Want die inflatie is niet een eenmalig iets, dat is over meerdere jaren gespreid. Als je optelt met hoeveel de prijzen zijn gestegen sinds het begin van de energiecrisis, dan schrik je."

Flink gat

Visser legt uit: "Als je uitgaat van de voorspellingen van het Centraal Planbureau, en je kijkt over drie jaar, dan zouden de prijzen met bijna 20 procent zijn gestegen in 2024 ten opzichte van 2021."

Met de lonen zit dat wel anders. "Ik kan je één ding vertellen: de lonen zijn niet met 20 procent gestegen in die periode. Er is nog een flink gat dat ingehaald zou moeten worden."

Investeren in de toekomst

Werkgevers en ondernemers willen de loonstijgingen matigen om meer geld over te houden om in de toekomst te investeren, laten ze in de oproep weten. "Dat is zeker van belang, omdat de economie kwakkelt. Ondernemers denken natuurlijk vooruit. Die moeten investeren voor de toekomst om hun bedrijf op orde te houden en de productiviteit te verhogen." Loonstijgingen zijn daarom ook niet onbeperkt, legt Visser uit. "Daar zit een keer een grens aan."

"Maar," gaat hij verder, "het is ook zo dat het bedrijfsleven in Nederland in 2022 een absolute recordhoogte heeft bereikt qua winsten. Hartstikke fijn voor die bedrijven, maar werknemers denken: wij willen ook ons deel van die winsten. En die ruimte is er ook nog wel."

Omvallen bedrijven

Toch klinkt vanuit de werkgevers en ondernemers een noodkreet: als het zo doorgaat, zullen bedrijven omvallen. Volgens Visser is dit zeker een mogelijke uitkomst binnen sommige sectoren. "De economie zit al een tijdje officieel in een milde recessie en je ziet dat bedrijven er last van hebben. Ze hebben ook last van de hoge inflatie, want consumenten zijn wat voorzichtiger met besteden."

"Dus er zullen bedrijven zijn die denken: als we nu door blijven gaan met enorme loonstijgingen, dan kunnen we dat op een gegeven moment niet meer ophoesten. Het zijn enorme kostenstijgingen voor de ondernemers." Maar, geeft Visser aan, hij ziet op dit moment nog niet veel bedrijven die omvallen vanwege de hoge lonen. "Er zitten vaak heel andere redenen achter."

Langere inflatie?

Er is ook een angst dat de loonsverhogingen ervoor kunnen zorgen dat de prijzen nog meer stijgen en dat we in een langere inflatie terechtkomen. Visser laat weten dat dat volgens hem voorlopig ver uit zicht is. "Dat zou kunnen als de lonen met 10 procent zouden stijgen. In sommige gevallen is dat gebeurd, maar over de volle linie is dat eigenlijk niet voorgekomen. Die zorg is dus niet de waarheid."

De voornaamste zorg ligt heel ergens anders, denkt Visser. "Ik denk dat de eerdere zorg is dat bedrijven heel veel geld oppotten, enorme winsten boeken, geld uitkeren aan hun aanhouders en dat de werknemers nog lang niet de prijsstijging gecompenseerd hebben gekregen."

'Natuurlijke reactie'

De werkgevers en werknemers staan nu dus recht tegenover elkaar in hun belangen. "Het zal nog wel even strijd kosten voor de komende tijd. Als werkgevers denken: nou het is mooi geweest. En vakbonden denken: nou er zijn nog steeds werknemers die echt recht hebben op een beetje extra."

Maar die demping van de loonstijgingen komt sowieso, vertelt Visser. "Die is al gaande. Je ziet al gebeuren dat in recente cao-akkoorden de loonstijging echt wel lager is dan die was. En dat is ook gezond, dat is een natuurlijke reactie. Je hoeft er niet, zoals de werkgevers nu lijken doen, een extra rem op te zetten. Die demping vindt vanzelf plaats en dan middelt dan weer heel erg mooi uit."