Na een jaar van loonstijgingen, laten werkgevers weten dat ze het niet meer aan kunnen. Ze willen een matigere loongroei. Een logische oproep, vindt financieel journalist Martin Visser, maar is het terecht? "Flink gat moet nog worden ingehaald."

Dit jaar stijgen de lonen in cao's met gemiddeld 7,1 procent. Dat zouden werkgevers niet meer aan kunnen, geven werkgeversverenigingen aan in een oproep. Zij zeggen dat het tijd is voor een matigere loongroei.

'Inflatie niet eenmalig'

Financieel journalist Martin Visser snapt waar de oproep vandaan komt. "Vanuit werkgevers en ondernemers begrijp ik natuurlijk best dat zij willen proberen om die flinke loonstijging van het afgelopen jaar een beetje te gaan dempen. Het is ook gewoon hun belang dat ze zeggen: 'We hebben één ronde gedaan en nu is het weer mooi geweest'."

Maar dat is maar de helft van het verhaal, vertelt de journalist. "Het perspectief van de werknemer is wel echt heel anders. Want die inflatie is niet een eenmalig iets, dat is over meerdere jaren gespreid. Als je optelt met hoeveel de prijzen zijn gestegen sinds het begin van de energiecrisis, dan schrik je."

Flink gat

Visser legt uit: "Als je uitgaat van de voorspellingen van het Centraal Planbureau, en je kijkt over drie jaar, dan zouden de prijzen met bijna 20 procent zijn gestegen in 2024 ten opzichte van 2021."

Met de lonen zit dat wel anders. "Ik kan je één ding vertellen: de lonen zijn niet met 20 procent gestegen in die periode. Er is nog een flink gat dat ingehaald zou moeten worden."

Investeren in de toekomst

Werkgevers en ondernemers willen de loonstijgingen matigen om meer geld over te houden om in de toekomst te investeren, laten ze in de oproep weten. "Dat is zeker van belang, omdat de economie kwakkelt. Ondernemers denken natuurlijk vooruit. Die moeten investeren voor de toekomst om hun bedrijf op orde te houden en de productiviteit te verhogen." Loonstijgingen zijn daarom ook niet onbeperkt, legt Visser uit. "Daar zit een keer een grens aan."

"Maar," gaat hij verder, "het is ook zo dat het bedrijfsleven in Nederland in 2022 een absolute recordhoogte heeft bereikt qua winsten. Hartstikke fijn voor die bedrijven, maar werknemers denken: wij willen ook ons deel van die winsten. En die ruimte is er ook nog wel."

Omvallen bedrijven

Toch klinkt vanuit de werkgevers en ondernemers een noodkreet: als het zo doorgaat, zullen bedrijven omvallen. Volgens Visser is dit zeker een mogelijke uitkomst binnen sommige sectoren. "De economie zit al een tijdje officieel in een milde recessie en je ziet dat bedrijven er last van hebben. Ze hebben ook last van de hoge inflatie, want consumenten zijn wat voorzichtiger met besteden."

"Dus er zullen bedrijven zijn die denken: als we nu door blijven gaan met enorme loonstijgingen, dan kunnen we dat op een gegeven moment niet meer ophoesten. Het zijn enorme kostenstijgingen voor de ondernemers." Maar, geeft Visser aan, hij ziet op dit moment nog niet veel bedrijven die omvallen vanwege de hoge lonen. "Er zitten vaak heel andere redenen achter."

Langere inflatie?

Er is ook een angst dat de loonsverhogingen ervoor kunnen zorgen dat de prijzen nog meer stijgen en dat we in een langere inflatie terechtkomen. Visser laat weten dat dat volgens hem voorlopig ver uit zicht is. "Dat zou kunnen als de lonen met 10 procent zouden stijgen. In sommige gevallen is dat gebeurd, maar over de volle linie is dat eigenlijk niet voorgekomen. Die zorg is dus niet de waarheid."

De voornaamste zorg ligt heel ergens anders, denkt Visser. "Ik denk dat de eerdere zorg is dat bedrijven heel veel geld oppotten, enorme winsten boeken, geld uitkeren aan hun aanhouders en dat de werknemers nog lang niet de prijsstijging gecompenseerd hebben gekregen."

'Natuurlijke reactie'

De werkgevers en werknemers staan nu dus recht tegenover elkaar in hun belangen. "Het zal nog wel even strijd kosten voor de komende tijd. Als werkgevers denken: nou het is mooi geweest. En vakbonden denken: nou er zijn nog steeds werknemers die echt recht hebben op een beetje extra."

Maar die demping van de loonstijgingen komt sowieso, vertelt Visser. "Die is al gaande. Je ziet al gebeuren dat in recente cao-akkoorden de loonstijging echt wel lager is dan die was. En dat is ook gezond, dat is een natuurlijke reactie. Je hoeft er niet, zoals de werkgevers nu lijken doen, een extra rem op te zetten. Die demping vindt vanzelf plaats en dan middelt dan weer heel erg mooi uit."

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man.

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: 'oei, waar gaat dit heen?'. In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, in ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.