De euro staat op het laagste niveau in 20 jaar, lage- en middeninkomens komen in de knel en de inflatie is al maanden torenhoog. In hoeverre een recessie aanstaande is, vragen we aan Martin Visser van de Financiële Telegraaf.

Hoe groot is de kans dat er een recessie komt?

"De kans dat er een recessie komt is steeds groter. Er zijn prijsstijgingen en consumenten houden hand op de knip. Je ziet dat ook in meubelwinkels die minder verkopen. Consumenten zijn somber over de economische toekomst, dat kan voorbode zijn voor een recessie."

"Als de koopkrachtverliezen groter worden, is de kans op een recessie groter. Steeds meer seinen staan op rood."

Is een recessie te voorkomen?

"De oorzaken hebben alles te maken met grote onzekerheid in Oekraïne. We zitten in een energiecrisis en er is torenhoge inflatie. Dat zijn heel veel factoren van buitenaf."

"Wat je kan doen, is het verzachten van die factoren om het in goede banen te lijnen. De overheid kan de hogere energieprijzen compenseren en de lonen kunnen omhoog."

Het kabinet heeft gisteren aangekondigd nog 500 euro te betalen aan de allerlaagste inkomens, voor de energierekening. Is dat genoeg om een crisis af te wenden?

"Nou nee, dat denk ik niet. Dat is ook heel lastig. Wat is nou genoeg om een recessie te voorkomen? Je wil de gevolgen vooral zo beperkt mogelijk laten zijn."

"Het kabinet heeft ook al wat gedaan. Accijns benzine is omlaag en er is 800 euro betaald aan de laagste inkomens. Daar komt nu dus nog weer 500 euro bij."

Nu roept vakbond FNV op de lonen te verhogen, is dat reëel?

"Ja, dat denk ik wel. Die ruimte is er wel degelijk. Mensen waarschuwen soms voor een loon-prijsspiraal, dat hogere lonen ook weer zorgen voor hogere prijzen, maar daar zitten we ver vandaan. Zelfs de meest conservatieve berekeningen laten ruimte zien voor loonsverhoging. De Nederlandsche Bank en het Centraal Plan Bureau zien daar ook nog heel veel ruimte."

"Van de overheid en de werkgevers kan je echt nog wel veel verwachten. De overheid moet aangeven wat er voor dit jaar nog te verwachten is. Werkgevers moeten alle ruimte die ze hebben gebruiken om lonen te verhogen. Die ruimte is er, en die ruimte is torenhoog."

Kabinet en de werkgevers kijken naar elkaar. Wie is er aan zet?

"Ze moeten elkaar eigenlijk niet via kranten aanspreken, maar met elkaar om de tafel gaan. Je ziet nu dat ze elkaar bestoken, maar ze moeten met elkaar praten. Ruim een maand geleden gaven werkgevers en vakbonden aan dat ze gezamenlijk nieuwe afspraken willen maken. Daar is nu dus ruimte voor."

"De coalitiefracties hebben gisteren ook een motie ingediend dat ze nieuwe afspraken willen tussen de politiek en de polder (werkgevers en vakbonden). Dit is het moment om te laten zien dat je met elkaar aan de slag kan gaan. Het is echt alle hens aan dek. Er moeten afspraken komen rondom belastingverlaging en loonsverhoging. Dit is het moment."

Als we kijken naar de internationale financiële markten, is een recessie dan eigenlijk nog wel te keren?

"Ik denk niet dat het te keren is. Als het kabinet ineens tot de middeninkomens compenseert voor de hogere prijzen, is het ook te laat. We zijn te afhankelijk van internationale ontwikkelingen. Die hebben we niet in de hand."

"Je moet gewoon een plan gaan maken, wat doen we, nu dit voor de deur staat. Daar is het nu echt tijd voor."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.

Op basis van een tip van de AIVD werd in april de advocaat van Ridouan Taghi, Vito Shukrula, gearresteerd. AIVD-baas Erik Akerboom vertelt dat de dienst wil voorkomen 'dat criminele netwerken worden aangestuurd vanuit de gevangenis via een advocaat'.

Shukrula's arrestatie op donderdag 10 april leidde tot geschokte reacties in de advocatuur. Hij werd aangehouden na een bezoek aan zijn cliënt Ridouan Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) zou Shukrula zich schuldig hebben gemaakt aan 'deelname aan een criminele organisatie'.

Strafrechtelijk onderzoek

Wat deze zaak zo bijzonder maakt, is de doorslaggevende rol die veiligheidsdienst AIVD in Shukrula's arrestatie heeft gespeeld. Het strafrechtelijk onderzoek naar de advocaat begon namelijk in december na een tip van de inlichtingendienst.

In een zogenoemd ambtsbericht aan het OM meldde de AIVD dat Shukrula berichten van zijn cliënt Taghi zou doorspelen aan personen in het criminele netwerk van Taghi.

Zorgen over communicatie

Hoewel AIVD-baas Erik Akerboom niet op individuele zaken kan ingaan, zegt hij tegen EenVandaag dat de AIVD zich zorgen maakt over de mogelijkheden tot communicatie, die criminelen vanuit de gevangenis nog kunnen hebben met hun netwerk.

"Een van de belangrijkste dingen die wij willen voorkomen is dat criminelen - ook als ze zitten opgesloten in de gevangenis - kunnen blijven spreken met hun criminele netwerk. Want hiermee kunnen ze nog altijd een dreiging uitoefenen op de samenleving."

Niet meer aansturen vanuit gevangenis

Het feit dat de AIVD deze tip doorgaf aan het OM, doet vermoeden dat de dienst zich vaker bezighoudt met verdachten in het Marengo-proces. De criminele organisatie van Taghi in het bijzonder.

Akerboom: "Dat we standaard meeluisteren met de telefoongesprekken tussen advocaten en deze personen, dat kan niet de conclusie zijn. Het gaat ons erom dat de communicatie vanuit de gevangenis stopt en dat niet langer de criminele netwerken kunnen worden aangestuurd. Bijvoorbeeld via een advocaat."

Kritische brief

Bovendien is het vanzelfsprekend dat de AIVD in actie komt, als er sprake is van 'bedreiging van de rechtstaat', vervolgt Akerboom. "Als deze criminele netwerken zich bezighouden met het bedreigen en zelfs liquideren van personen die onze rechtstaat vertegenwoordigen, dan kunnen ze erop rekenen dat ze in het vizier van van de AIVD komen. Dat is evident."

Een maand voor de arrestatie van Shukrula was er nog forse kritiek op de werkwijze van de AIVD. Twee toezichthouders van de geheime dienst concludeerde in een kritische brief dat de AIVD zich niet altijd aan de regels houdt.

Vaker onderzoek naar criminelen

De wet schrijft namelijk voor dat dat inlichtingendienst criminelen alleen mag onderzoeken als ze de nationale veiligheid in het gevaar brengen. Daar blijkt de AIVD zich volgens de eigen toezichthouders niet altijd aan te houden.

De dienst doet te vaak onderzoek naar criminelen waarbij de nationale veiligheid helemaal niet in het geding is.

'Beter onderbouwen'

Akerboom: "Als er een directe geweldsdreiging is van een politicus, een advocaat of een journalist, dan melden wij dat direct bij de politie, zodat die kan ingrijpen. Maar er zijn ook strafbare feiten die niet direct raken aan de nationale veiligheid, maar waar soms wel een crimineel netwerk achter ligt."

De AIVD-baas zegt dat de dienst zich wel degelijk aan de regels houdt. "Dit is de reden dat wij toezichthouders hebben. Die kijken altijd met ons mee, en fluiten ons ook terug als we te ver gaan. Dus als de toezichthouder dit zegt, zullen we nog beter onderbouwen dat er directe link is met de nationale veiligheid."

Nog 60 dagen in hechtenis

De 36-jarige Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. In oktober 2021 werd Taghi's neef Youssef Taghi opgepakt en in april 2023 werd Inez Weski gearresteerd.

Shukrula was sinds november vorig jaar advocaat van Taghi. Samen met raadsheren Carlo Crince le Roy en Sultan Kat stonden zij Taghi bij. Na de arrestatie van Shukrula legden ook de overgebleven twee advocaten de verdediging van Ridiouan Taghi neer. Afgelopen vrijdag werd het voorarrest verlengd van de voormalig advocaat van Taghi. De raadkamer van de rechtbank in Amsterdam besloot dat Shukrula nog 60 dagen in hechtenis moet blijven.